པར་བ་དང་རྩོམ་སྒྲིག་པ།
སྨད་བུ་དབྱངས་ཅན། ༡.ཆུ་བཟང་དགོན་པ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།དགོན་འདིའི་མཚན་ལ་ཆུ་བཟང་མི་འགྱུར་དགའ་ལྡན་གླིང་ཞེས་གསོལ་ཞིང་། ཕྱིས་སུ་ཐུབ་བསྟན་རབ་རྒྱས་གླིང་ཞེས་པར་བསྒྱུར། དགོན་འདིའི་གནས་ཡུལ་ནི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཧུའུ་ཀྲུའུ་རྫོང་ནན་མོན་ཞཱ་ཞང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་རྭ་ལོ་ཐང་གི་འབུམ་ལུང་བཀྲ་ཤིས་ཐང་ཞེས་པར་གྲགས་པའི་ས་ཆ་དེ་ཡིན།དགོན་འདི་ནས་རྫོང་མཁར་བར་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ལས་མེད། དགོན་གྱི་ཤར་ནུབ་གཉིས་ལ་རི་ཚོགས་ཀྱིས་ཉེ་བར་བསྐོར་ཏེ།གཡས་རི་ནི་གཡུ་འབྲུག་སྔོན་མོ་འཁྱིལ་བ་དང་འདྲ་ཞིང་། གཡོན་རི་ནི་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་འཕུར་བ་དང་འདྲ་བ་ལྷུན་ཅིང་བརྗིད་ཆགས་པར་གནས་ཤིང་།ཉེ་འདབས་ཀྱི་རི་ལུང་ཀུན་ཏུ་ཤུག་གསོན་གྱི་ལྗོན་ཤིང་ཡོངས་སུ་ཁེབས་པ། རི་དྭགས་སྣ་མང་རང་དགར་རྩེ་ཞིང་རྒྱུ་བ།མདུན་ཕྱོགས་སུ་རི་བོ་གཡུ་སེང་(ལྷོ་རི)དང་རི་བོ་གླང་དཀར(ཨ་མྱེས་གླང་ཆེན)གཉིས་འཕྲེད་དུ་ཆགས་ཏེ་ཕྱིའི་ལྕགས་རི་དང་འདྲ་བར་གནས་མཆོག་འདི་སྲུང་འདུག ས་བཅུའི་དགེ་མཚན་མངོན་པར་གསལ་ཞིང་བརྗིད་ཆགས་ཉམས་དགའ་བའི་དགེ་བའི་ཞིང་མཆོག་འདི་ནི་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་རྣམས་གྱིས་བསྔགས་པའི་ཡུལ་དང་བསྟོད་པའི་གནས་སུ་གྱུར་ཏོ།། དགོན་པ་དེ་ཐོག་མར་སྦྲ་གུར་དགོན་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ལོ་ངོ་བཅུ་གཅིག་གི་རིང་ལ་སྦྲ་གུར་དུ་ཆོས་ཀྱི་འཆད་ཉན་མཛད་པ་ཡིན། ཕྱིས་སུ་ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་རྣམ་རྒྱལ་དཔལ་འབྱོར་མཆོག་གིས་ཆིང་གོང་མ་ཧྲུན་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་༡༦༤༩ལོར་འབུམ་ལུང་བཀྲ་ཤིས་ཐང་དུ་དགོན་པའི་གཞི་བཏབ། དགོན་པ་འདེབས་མཁན་རྣམ་རྒྱལ་དཔལ་འབྱོར་མཆོག་དབུས་ཕྱོགས་ཆུ་བཟང་ཞེས་པའི་སར་འཁྲུངས་པ་ཡིན་པས་དགོན་མིང་ལ་ཡང་ཆུ་བཟང་ཞེས་གསོལ་ནས་དེར་རྗེས་དྲན་བྱེད་པ་ཡིན། དངོས་མིང་ལ་(དགའ་ལྡན་ཐུབ་བསྟན་རབ་རྒྱས་གླིང་)ཞེས་གསོལ། ༢.རྗེས་སུ་གོང་མའི་དབུ་བླ་ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་མཛད་འོག་ཚོགས་ཆེན་འདུ་ཁང་དང་། བཙན་ཁང་། བྱམས་ཁང་། ཀླུ་དབང་རྒྱལ་པོའི་ལྷ་ཁང་། སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་སོགས་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་མང་དུ་བཞེངས་ཤིང་།བླ་བྲང་དང་གྲྭ་ཤག་སོགས་ཀྱང་མང་དུ་ཆགས་པས་དགོན་པའི་གཞི་རྒྱ་ཧ་ཅང་ཆེ་ཞིང་བཟོ་བཀོད་མཛེས་ཤིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པ།མ་ལག་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་ཚང་བའི་དགོན་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་བོ། རེ་ཞིག་དགོན་པ་འདིར་གྲྭ་བཙུན་ཆིག་སྟོང་ལྷག་བཞུགས་ཡོད་པ་དང་།དུས་འཁོར་གྲྭ་ཚང་དང་། མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་སོགས་གྲྭ་ཚང་བཞི་པོ་ཚང་ཞིང་རྒྱས་སུ་དར་བ། མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་དང་།སྒྲ་རིག་པ། སྙན་ངག་མངོན་བརྗོད་སྐར་རྩིས་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་དང་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་འཆད་ཉན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་པ་ཡིན།ཆིང་གོང་མ་ཡུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་སྤྱི་ལོ༡༧༢༡ལོར་ཆིན་ཝང་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་ཆིང་གོང་མར་ངོ་ལོག་ཟིང་འཁྲུག་གི་དོན་རྐྱེན་བསླངས་པས།ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་ཐེབས་ཏེ་བཀྲོངས། ཆུ་བཟང་དགོན་པ་ཡང་དམག་འཁྲུག་གི་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཐེབས། ཡུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་བཅུ་བ་སྤྱི་ལོ་༡༧༣༢ལོར་ལྕང་སྐྱ་དབུ་བླ་ཆེན་མོས་གོང་མ་ལ་མདོ་སྨད་ཀྱི་དགོན་པ་ཁག་གཅིག་བསྐྱར་བཞེངས་བྱེད་པའི་ཞུ་འབུལ་མཛད་པ་ལ། གོང་མས་བྱེད་ཆོག་པའི་བཀའ་མཆན་གནང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུ་བཟང་དགོན་པ་དེ་ཡང་སླར་བཞེངས་ཐུབ་པའི་གོ་སྐབས་བྱུང་། ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གོ་གནས་དང་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཡོད་པའི་བླ་མ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་དབང་གིས། ཆིང་གོང་མ་ཏའོ་ཀོང་ཁྲི་ལོ་བཅུ་པར། གོང་མ་སྐུ་དངོས་ཀྱིས་ཡོན་བདག་མཛད་དེ་འཛམ་བུ་གླིང་འདིར་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་ཞེས་པ་བརྗིད་ཉམས་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་དང་དབྱེར་མ་མཆིས་པ་ཞིག་བཞེངས་སོ།། ༣.དེ་ལ་གསེར་གྱི་རྒྱ་ཕིབས་དང་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་གྱི་རྒྱན་གྱིས་རྣམ་པར་བརྒྱན་པ།གསེར་འོད་ལམ་ལམ་དུ་འཕྲོ་ཞིང་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་ཉམས་དཔག་དུ་མེད་པ་སྣང་ངོ་། ། གཟི་བྱིན་སྲིད་ན་དཀོན་པའི་ཆོས་སྤྱད་དང་རིན་ཐང་གཞལ་དུ་མེད་པའི་མཆོད་རྫས་ཀྱང་མང་དུ་མཆིས་སོ། ། ལྷ་ཁང་དེའི་བཟོ་བཀོད་ལ་བོད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་གཞན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་ལྡན་པར་སྣང་སྟེ།ལྷ་ཁང་གི་གྱང་ངོས་དམར་པོས་རྙིང་མ་མཚོན་པ་དང་། སེར་པོས་དགེ་ལུགས་པ། ཁྲ་བོས་ས་སྐྱ་པ་སོགས་གྲུབ་མཐའི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པར་མཚོན་པ་དེ་ནི་ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྲུབ་མཐའ་ཁག་ཡོངས་ལ་དབང་དུ་བསྒྱུར་པའི་མཚོན་རྟགས་ཞིག་ཡིན་ནོ།། དེ་མ་ཟད་གོང་མས་"ཀོང་ཅི་ཟི་ཞེས་པའི་མཚན་བསྩལ་ཅིང་། བོད་དང་། རྒྱ། སོག་པོ། མན་ཇི་བཅས་ཡིག་རིགས་བཞི་ཡིས་བྲིས་པའི་པེན་བྱང་གནང་།གཞན་ཡང་གོང་མས་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་བཀའ་བསྩལ་ནས་སྟོང་སྐུའི་ལྷ་ཁང་གི་སྒོ་མོའི་མདུན་དུ་རྩིག་སྐྱོར་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་བཞེངས་ཏེ།དེ་ནི་པེ་ཅིང་པེ་ཧེ་སྤྱི་གླིང་གི་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་ཀྱི་རྩིག་སྐྱོར་དང་འགྲན་ཟླ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད། རང་རྒྱལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་སུ་བརྟག་ན།ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ལམ་ཐ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོ་ན་ཆགས་པའི་དགོན་པ་དང་།ཆོས་སྡེ། ལྷ་ཁང་། སྒྲུབ་སྡེ་བགྲང་གིས་མི་ལང་བ་ཡོད་ཀྱང་། གོང་མས་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་ཡོད་པའི་དགོན་པ་ནི་དེ་གཅིག་པུ་ཁོ་ན་ཡིན་པར་གྲགས་སོ།། ཆིང་ཐུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་ལྔ་པ་སྤྱི་ལོ་༡༨༦༦ལོར་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ཧོས་རིགས་ཀྱིས་ཆིང་སྲིད་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཟིང་འཁྲུག་བྱུང་བས།སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་དང་། ལྕང་སྐྱ་བླ་བྲང་། ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་། རྩིག་སྐྱོར་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་ཅན་བཅས་མ་གཏོགས་གཞན་ཐམས་ཅད་མེ་སྐྱོན་ཐེབས་ནས་བརླག ཆིང་གོང་མ་ཀོང་ཞུ་ཁྲི་ལོ་བཅུ་གསུམ་པ་སྤྱི་ལོ་༡༨༨༧ལོར་ཆུ་བཟང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་དང་ལྕང་སྐྱ་དབུ་བླ་མཆོག་གིས་བསྐྱར་དུ་བཞེངས་སྐྲུན་གནང་། ༤. ༡༩༣༥ལོར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་མཆོག་དགོན་འདིར་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ནས་སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་ལ་གཟིགས་རྗེས་བོད་གངས་ཅན་ནམ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་དུ་ཡང་བདག་གིས་འདི་ལྟ་བུའི་མཛེས་ཤིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་མཐོང་མ་མྱོང་ཞེས་བསྔགས་བརྗོད་མཛད་པ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་༡༩༥༨ལོར། ཆོས་ལུགས་བཅོས་བསྒྱུར་གྱི་ལས་འགུལ་ནང་གྲྭ་བཙུན་ཐམས་ཅད་གྲྭ་ལོག་བྱས་ཏེ་རང་ཡུལ་དུ་སོང་།བྱིན་ཅན་གྱི་རྟེན་ཕལ་ཆེར་བརླག རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་ནང་དུ་དགོན་པའི་ཁང་ཁྱིམ་ཐམས་ཅད་དང་།ཆོས་སྤྱོད་མཆོད་རྫས་ཡོད་ཚད་རྫོང་དང་ཡུལ་ཚོ་སྲིད་གཞུང་གིས་རིན་གོང་ཕབ་སྟེ་བཙོངས་པ་དང་སྐོར་ཞིག་རིན་མེད་དུ་བཀོད་དེ་བཞག་གོ། སྐབས་དེར་དགོན་ཆེན་འདིར་ལྕང་སྐྱ་བླ་བྲང་དང་ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་གི་ཁང་པ་ཁག་ཅིག་སྲིད་གཞུང་གིས་བསྡུས་ཏེ་བཞག་པ་ལས་གཞན་པའི་ལྷ་ཁང་དང་དངོས་རྫས་ཐམས་ཅད་བརླག་སྟེ་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གྱུར་ཏོ།།
དེང་དུས་རྗེ་ཆུ་བཟང་སྐུ་གོང་མའི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་་དགོན་པ་འདིར་ཆོགས་ཆེན་འདུ་ཁང་བསྐྱར་བཞེངས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དང་དགེ་འདུན་པ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་བཞུགས་པ་བཅས་སོ།།