<p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">形影神三首</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">【晋】陶渊明</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">贵贱贤愚,莫不营营以惜生,斯甚惑焉;故极陈形影之苦,言神辨自然以释之。好事君子,共取其心焉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">形赠影</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">天地长不没,山川无改时。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">草木得常理,霜露荣悴之。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">谓人最灵智,独复不如兹。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">适见在世中,奄去靡归期。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">奚觉无一人,亲识岂相思。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">但余平生物,举目情凄洏。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我无腾化术,必尔不复疑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">愿君取吾言,得酒莫苟辞。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">影答形</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">存生不可言,卫生每苦拙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">诚愿游昆华,邈然兹道绝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">与子相遇来,未尝异悲悦。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">憩荫若暂乖,止日终不别。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">此同既难常,黯尔俱时灭。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">身没名亦尽,念之五情热。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">立善有遗爱,胡为不自竭?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">酒云能消忧,方此讵不劣!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">神释</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">大钧无私力,万理自森著。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人为三才中,岂不以我故。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">与君虽异物,生而相依附。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">结托既喜同,安得不相语。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">三皇大圣人,今复在何处?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">彭祖爱永年,欲留不得住。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">老少同一死,贤愚无复数。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">日醉或能忘,将非促龄具?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">立善常所欣,谁当为汝誉?</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">甚念伤吾生,正宜委运去。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">纵浪大化中,不喜亦不惧。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">应尽便须尽,无复独多虑。</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">【全译】</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">序</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人无论贵贱贤愚,都戮力劳心,操持经营,爱惜自己的生命。这种做法是实在是很困惑很糊涂的。因此极力陈述形影对此的抱苦含怨之辞,讲述神辨析自然之理来开释它们。关心此事的人们可以于此获取普遍的道理。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">形赠影</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">天地长久不会消亡,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">山川永恒不变模样。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">草木依顺自然规律,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">秋冬凋零春夏再长。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">虽说人是万灵之尊,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">唯独不能长存世上。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">刚才见他活在人间,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">转眼逝去再见无望。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">谁会感觉缺少一人?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">亲友至交才会心伤。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">只剩生前所用物件,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">睹物心伤泪流成行。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">你我既无升仙法术,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">必将死灭莫再彷徨。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">愿你听取我的衷言,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">得酒便饮莫要辞让。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">影答形</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">长生不老本无指望,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">养身延年苦无良策。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">甚想访游神仙世界,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">虚无飘渺道路断绝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">自从与你相遇以来,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">彼此一致悲哀欢悦。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">荫影之中暂时分离,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">阳光之下再无分别。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">形影不离既难长久,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">黯然伤神同时毁灭。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">身死之后名声亦尽,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">每念及此激荡情怀。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">立下善德留惠后世,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">为何不能自勉尽力?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">虽说饮酒能消忧愁,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">与此相比岂不拙劣!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">神释</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">天地自然并无偏爱,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">万物生存自有其处。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人与天地并称三才,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">岂非因了我的缘故!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我与你们虽不相同,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">有生以来相互依附。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">交深情厚好恶一致,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">怎能不将衷言倾诉!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">古代三皇人称大圣,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">时至今日皆在何处?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">彭祖虽然享得高寿,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">想要永存已成灰土。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">长寿短命同样一死,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">贤达愚昧亦无定数。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">整天醉酒或可忘忧,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">饮酒伤身使人短寿。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">树立善德令人欣慰,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">身死之后谁会赞誉?</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">过分担忧伤我生命,</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">莫如听凭命运摆布。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">置身自然无拘无束,</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">既不欣喜亦不忧惧。</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">命有定数当尽便尽,</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">不必独自苦苦思虑。</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">【创作背景】</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">这三首诗大约作于东晋义熙九年(413),陶渊明当时四十九岁。陶渊明一般被认为是田园诗人,写的都是田园诗。这其实是一个误解。田园诗只是陶诗的一部分,田园诗不足以概括陶渊明的诗,田园诗人也不足以概括陶渊明。陶渊明本人的态度是非常矛盾的,不能肯定是形、影、神三者中的哪一种。从陶渊明的诗歌来看,陶渊明归隐田园,在山水田园之乐忘怀生死,神所代表的态度似乎是主导,但陶渊明一生好酒,有饮酒行乐之意,又不能忘怀政治,形和影所代表的态度也是时时涌现,参杂其中。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">【简析】</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">《形影神三首》是陶渊明创作的一组五言诗。这三首诗中的</span><b style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">“形”指代人乞求长生的愿望,“影”指代人求善立名的愿望,“神”以自然之义化解他们的苦恼,</b><span style="font-size:22px;">诗以形影之言而引发神辨的辩论形式分别写出了形影神各自的观点。第一首诗写形对影的赠言:天地、山川之形可以永存,草木虽枯犹能再生,而只有人的形体必然要死亡消失,所以应当及时饮酒行乐。第二首诗写影对形的回答:生命永存既不可能,神仙世界亦无路可通。既然如此,不如尽力立下善德,留给后人,这岂不比饮酒行乐要高尚得多。第三首诗写神针对形、影的苦衷和不同观点进行排解。认为长生永存的幻想是靠不住的,人生终将一死;但饮酒使人短寿,立善也无人为之称誉,过分担忧生死之事反而会损伤自己的生命;因此莫如顺应自然,以达观的态度等闲视之,不必为之多虑。组诗中的形、影、神三者可以看作是陶渊明的三个分身,分别代表了陶渊明自身矛盾着的三个方面,三者的对话反映了他人生观里的冲突和调和。全诗写法较为浅显,明晰,生动,亲切,如谈家常。</span></p>