<p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沿着石板路继续前行,一个隐藏在山间密林中的路盘旋而上,四周松柏葱茂,麻栎蓊蔚,泉石叮咚,幽静而深邃,不时出现几通古碑,细观之,慢品之,不禁陶醉之。</span></p> 1 摩崖石刻与“虫二”碑 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">由茶棚历大士庙、斗母宫、高老桥 三官庙、晒经石楼、水帘洞,该图为《泰山全图》局部图(图源:清乾隆 宋思仁《泰山述记》)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">米芾拜石的典故广为流传,同样泰山「</span><i style="font-size:20px;"><u>拜石</u></i><span style="font-size:20px;">」也很有趣,居泰山中路万仙楼北侧古道边,其落款为:「</span><i style="font-size:20px;"><u>集汉史晨碑字 光绪壬寅蒲月 高唐龙祖森题石</u></i><span style="font-size:20px;">」。《泰山石刻全解》记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>拜石刻石,在纪念碑西侧,刻于清光绪十八年</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">那么泰山拜石有何典故呢?据史料记载,汉武帝刘彻16岁登基,在位54年,文治武攻、开疆拓土、重农兴商,开辟丝绸之路,开创了汉武盛世的大国版图。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">曾十次驾临泰山,六次举行封禅大典,祈福「</span><i style="font-size:20px;"><u>国泰民安</u></i><span style="font-size:20px;">」。曾经感慨「</span><i style="font-size:20px;"><u>高矣、极矣、大矣、特矣、壮矣、赫矣、骇矣、惑矣</u></i><span style="font-size:20px;">」。传说,汉武帝第一次登封泰山时,神密地运回四尊泰山石安放在未央宫的四个角上,并在正门的两尊泰山石刻上「</span><i style="font-size:20px;"><u>拜石</u></i><span style="font-size:20px;">」二字。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沿途林荫夹道,石阶盘旋,泉溪争流,水声淙淙,如果仔细观察,发现其独特的地貌造就众多裂隙水涌出溪流,在盘道西侧有一处刻石为「</span><i style="font-size:20px;"><u>听泉</u></i><span style="font-size:20px;">」,落款为「</span><i style="font-size:20px;"><u>戊戌秋齐云浦赵培生 徐干卿王敛堂吴文卿王子墉施致远金□臣同游八人至此小憩忽闻泉声因以誌之</u></i><span style="font-size:20px;">」。恰如其分。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块石头上有「</span><i style="font-size:20px;"><u>为党牺牲</u></i><span style="font-size:20px;">」字,繁体字,右向左书写,应该是民国时期的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在斗母宫西崖有许多石刻,照片右侧为著名的卧龙槐,巨枝伏地,如卧龙翘首。据说,原来这里只有一棵树,后来又长出了侧根,成了另一棵小树。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这是「</span><i style="font-size:20px;"><u>名言莫罄</u></i><span style="font-size:20px;">」刻石,居斗母宫南,系民国甲子年,也就是1924年,苑梦九题书。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">落款为「</span><i style="font-size:20px;"><u>少将宪章邱君,上校瑞轩湛君,邑绅刘君松岩、吴君子馨、张君书安同饮斗母殿下。北则峰峦千仞,南则烟火万家,西岭晚霞布锦,东山新月上钩。似蓬岛风光,仿天台胜境,□赞莫□,书此以留鸿爪。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u> 民国甲子,邑民苑梦九谨志</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">依峰峦千仞之旁,寺庙与商家星罗棋布,点缀崇山峻岭之间,有道是炊烟袅袅,时已晚霞布锦,新月从远际悄然跃出,胜似蓬岛仙境。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">接着就是题刻「</span><i style="font-size:20px;"><u>初步登高</u></i><span style="font-size:20px;">」,楷书,在英雄纪念碑北盘路西侧的石壁上。题刻两侧有小字:「</span><i style="font-size:20px;"><u>嘉靖戊申仲春七日,万清源一泉李架书</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块石头上题刻「</span><i style="font-size:20px;"><u>蔚然深秀</u></i><span style="font-size:20px;">」,行书体,乃「</span><i style="font-size:20px;"><u>光绪癸巳年荷月</u></i><span style="font-size:20px;">」,落款「</span><i style="font-size:20px;"><u>历下张传如、李祺纪题镌</u></i><span style="font-size:20px;">」。题刻描写的是泰山草木茂盛,山色幽深秀丽。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">题刻「</span><i style="font-size:20px;"><u>洞天福地</u></i><span style="font-size:20px;">」,隶书体,系「</span><i style="font-size:20px;"><u>光绪己亥年秋</u></i><span style="font-size:20px;">」,落款「</span><i style="font-size:20px;"><u>历下刘廷桂立</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这里「</span><i style="font-size:20px;"><u>洞天</u></i><span style="font-size:20px;">」指山洞,「</span><i style="font-size:20px;"><u>福地</u></i><span style="font-size:20px;">」意为得福之地,按道教讲是神仙居住的地方。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">紧接是题刻「</span><i style="font-size:20px;"><u>步玉清</u></i><span style="font-size:20px;">」,行书体,系清光绪辛巳年仲夏,杨逢霖题书。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>步玉清</u></i><span style="font-size:20px;">」就是指道家修仙后进入最高境界的玉清宫,据说天上的仙界有三重天:元始天尊居于玉清宫,太上老君住在上清宫,灵宝天尊在太清宫。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这是刻录杜甫诗《望岳》于石壁:「</span><i style="font-size:20px;"><u>岱宗夫如何?齐鲁青未了。造化钟神秀,阴阳割昏晓。荡胸生层云,决眦入归鸟。会当凌绝顶,一览众山小。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>杜工部词吴大澂书</u></i><span style="font-size:20px;">」</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">录杜甫诗《望岳》全文,章法分五行布置,正文加跋文皆为篆体,严整工稳,具庙堂气象,清吴大澂书。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">吴大澂乃清朝官员,据资料记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>吴大澂,初名大淳,字止敬,又字清卿,号恒轩,晚号愙斋,其后人尊称其为`愙斋公`。同治七年考取进士,历任散馆编修、陕甘学政、河南河北道、钦差督办吉林防务、太仆寺卿、太常寺卿、通政使司通政使、都察院左副都御史、钦差会办北洋事宜大臣、广东巡抚、河南山东河道总督、湖南巡抚、帮办东征军务、上海龙门书院山长等职。他一生忠、勤、贤、勇,爱国忠君,勤政自勉,革故鼎新,心系百姓,又博著善考、工书能画,堪称一代封疆大吏、爱国贤臣之典范</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">此为「</span><i style="font-size:20px;"><u>膚寸升雲</u></i><span style="font-size:20px;">」,按照简体应当是「</span><i style="font-size:20px;"><u>肤寸升云</u></i><span style="font-size:20px;">」,出自《春秋·公羊传》的「</span><i style="font-size:20px;"><u>触石而出,肤寸而合,不崇朝而遍雨乎天下者,惟泰山尔</u></i><span style="font-size:20px;">」。如果翻译就是泰山之云气弥漫山间,触石腾升为与云雾,遇雨而行,喟叹于此情此景之美。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">题款为「</span><i style="font-size:20px;"><u>光绪乙亥仲夏</u></i><span style="font-size:20px;">」,落款则是「</span><i style="font-size:20px;"><u>历下苏容德 刘芳桂立</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块石头立面刻满文字,上面横写「</span><i style="font-size:20px;"><u>万古流芳</u></i><span style="font-size:20px;">」,实际上就是一群太监到泰山进香,求神的庇护。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">我将全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>京都内府皇门内宫监进香,为取泰山灵应,银安太监题名刻字于此</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>会首惜薪司总理内宫监太监刘文弼</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>副会首惜薪司南厂佥书内宫监太监曹时</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>惜薪司总理御马监太监姜泰</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>西安里门掌门内宫监太监王余庆</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>西安里门管事御马监太监张贵</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾清宫近侍内宫监太监谢升</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>东安门管事御马监太监徐本</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾清宫近侍尚衣监太监刘进忠</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾清宫近侍尚照监太监王钦</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾清宫近侍内承莲宫管事御马监太监董实</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>大明天启三年岁次癸亥孟冬二十日敬同</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>斗母宫妙山重刊</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这就是大名鼎鼎的「</span><i style="font-size:20px;"><u>虫二</u></i><span style="font-size:20px;">」,位于泰山斗母宫南,乃是清光绪二十五年,济南名士刘廷桂所题镌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">它实际是个拆字游戏,由繁体字「</span><i style="font-size:20px;"><u>風月</u></i><span style="font-size:20px;">」二字拆去边框所得「</span><i style="font-size:20px;"><u>䖝二</u></i><span style="font-size:20px;">」,暗喻此处「</span><i style="font-size:20px;"><u>风月无边</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">其实这是称赞泰山风光之静美,气势之雄浑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">另外一个说法就是济南名士刘廷桂暗喻斗母宫尼姑的风月事,我在后面有解释。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">更有一种荒唐的故事就是日本人不知道「</span><i style="font-size:20px;"><u>虫二</u></i><span style="font-size:20px;">」何意?请教郭沫若才知。</span></p> 2 斗母宫 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">前面就是斗母宫坊,为双柱单门石坊,跨盘道而立,南额题「</span><i style="font-size:20px;"><u>斗母宫</u></i><span style="font-size:20px;">」,背面为「</span><i style="font-size:20px;"><u>斗姥坊</u></i><span style="font-size:20px;">」,其中姥音为(mu),旧时的称谓,此坊1994年新建。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">首先映入眼帘的是那几株古柏树,斗母宫红墙绿瓦下,绿树成荫,抬头仰望,两层楼阁依山势而建,香火缭绕间,仿佛能听到远古的钟磬之声在山谷间回荡。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">1960年斗母宫旧照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">泰山斗母宫有两座山门:南边的为南山门,朝西的为西山门,本照片为西山门,古称「</span><i style="font-size:20px;"><u>龙泉观</u></i><span style="font-size:20px;">」,因其东临龙泉峰背山而建,临水而立,泉水绕宫而过注入中溪。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">西山门旁是钟鼓楼,其内则东为白衣殿,稍向北是前殿,再进为后殿、为东厅、为西厢房。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">其实,泰山斗母宫是道教供奉「</span><i style="font-size:20px;"><u>先天斗母大圣元君</u></i><span style="font-size:20px;">」的宗教场所。斗母元君,亦名斗姥,也称斗母。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">从西侧门而入,上面高悬「</span><i style="font-size:20px;"><u>太上神灵</u></i><span style="font-size:20px;">」横匾,落款陈锡山,为现山东书法家。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">旁边一块石碑,斗母宫为泰山古建筑群之一,也是全国重点文物保护单位。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">有人说青楼分四个流派,分别以「</span><i style="font-size:20px;"><u>扬州廋马</u></i><span style="font-size:20px;">」、「</span><i style="font-size:20px;"><u>大同婆姨</u></i><span style="font-size:20px;">」、「</span><i style="font-size:20px;"><u>西湖船娘</u></i><span style="font-size:20px;">」和「</span><i style="font-size:20px;"><u>泰山姑子</u></i><span style="font-size:20px;">」称之,而当年泰山斗母宫就是因为尼姑秽声远扬,小说《老残游记续集》讲述女主人公「</span><i style="font-size:20px;"><u>俏尼姑逸云</u></i><span style="font-size:20px;">」的风流韵事,逸云就是出身泰山斗母宫的尼姑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">刘廷桂在此处刻的「</span><i style="font-size:20px;"><u>風月无边</u></i><span style="font-size:20px;">」,既明赞泰山,也暗讽一种淫秽乱象。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">乾隆年间募化兴建的泰山斗母宫钟鼓楼是泰山现存古建筑当中最精致的钟鼓楼,也是全国少有的带斗拱的钟鼓楼,样式独特。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">钟鼓楼下面有圆形涵洞,从这个位置进入。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">院内古木参天,众多古碑点缀其间,叙述久远的过去。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">旁边有一块古碑,题额为《重修山门碑记》,我将全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>盖闻创於前者宜继于后善于始者,贵善厥终凢事类然况,斗母宫为泰山之胜境,登岱之衝衢其山门一所,因历年既久风雨之漂摇渐就倾圮,士商君子目睹者,莫不心感焉。今有邑绅绍先张公不忍袖手,邀同乡善士各输赀财共勷义举,鸠工□材,不日告竣,焕然聿新,嘱余为文,以记其事,余不揣固陋,逐援笔而志之,並将捐赀善士名欸开列于左,以垂永久云。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>道光十七年岁次丁酉四月穀旦</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">这是1959年旧照片</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">同样这是1959年旧照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在院内北影壁墙上嵌有「</span><i style="font-size:20px;"><u>天然池记碑</u></i><span style="font-size:20px;">」,记载赵尔萃修池缘由,池北为山门。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">我将全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>予自戊寅来游斯邑,见夫山巅涧麓,流水潺湲,随处涌现。酌之味甘如醴,乃一任其汤汤而去,而郡城内外,民间之饮苦食碱弗恤也。时铁岭增君芝田守是郡,余姊婿也,因怂恿其开渠引水,以便民汲,工未兴而去职,曹君晴轩继之,即今所谓曹公渠者是也。意谓其效既著,踵而行之者当不乏人,乃迟之久而无闻焉。己亥,重游来此,遂以卜居,时范君慕韩初置山田于天外村,余往视之,复怂恿其开渠引水以灌田,村之邻亦行之,收获几倍于常时。意谓其效既著,踵而行之者当不乏人,乃迟之又久,而仍无闻焉。今夏来斗母宫,比丘法霖导余视其庙之南有废圃,因教之架石梁以为渠,就坎窞而凿池,不三旬而工蒇,昔之芜秽不治者,转瞬而为游憩之胜地矣,法霖索余题名,因之有感焉,夫泰山之水,天然也,不知阅几千百年矣,庙中之易于引水,天然也,亦阅百数十年矣,乃迟至今日而后成,使无人谋为于其间,将终不可得此景物也。充斯类也,谷之实、木之果,天然养生者也,无人树艺之,且不可得而食矣;鸟之羽、兽之毛,天然卫生者也,无人组织之,且不可得而衣矣。此犹其小小者也,若夫山川之险阻、地产之精华、人才之钟育、物理之生化,皆天然自具者也,使无人焉为之经营、开辟、养育、研究之,其将终于废弃埋没者,皆可于此水鉴之矣。因以天然名其池,并抒此意为之记。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>丙辰七月朔日,傲徕山民赵尔萃并书</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">查阅资料得知,赵尔萃(1851-1917),字公庆,号小鲁,汉军正蓝旗人,光绪八年举人,光绪十五年中进士,先后任夏津县知县、直隶州知州、直隶工艺局兼矿务局会办。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">赵尔萃任职夏津期间,关心民瘼,诸如施食济困、修桥筑路、开渠筑堤等公益事业不胜枚举。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">晚年的赵尔萃侨居泰安,自号「</span><i style="font-size:20px;"><u>傲徕山民</u></i><span style="font-size:20px;">」,在泰山斗母宫建池蓄水灌溉农田,同样为近代泰安历史留下了诸多佳话。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">北有僧房,东南有寄云楼,均辟为茶室,院中间有一水池,谓天然池,池底有两个泉眼,夏秋季节泉水喷涌,称为孪生泉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">池壁刻「</span><i style="font-size:20px;"><u>天然池</u></i><span style="font-size:20px;">」三字,过去池壁挂五面铜锣,锣上分别书「福、祿、寿、禧、财」,供游客投钱币打锣。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">北面院墙上碑刻《天然池记》,记述了修池蓄泉水,供人饮用和灌溉,落款有「</span><i style="font-size:20px;"><u>丙辰七月朔日傲徕山民赵尔萃并书</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沿天然池左侧的楼梯口东向上,旁边为「</span><i style="font-size:20px;"><u>蕴亭</u></i><span style="font-size:20px;">」,东有「</span><i style="font-size:20px;"><u>寄云楼</u></i><span style="font-size:20px;">」,相传此地为古时达官贵人及家眷观山赏景避暑休闲之所。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">亭子里有一横匾,该文是米芾为守一法师记录辩才法师关于「</span><i style="font-size:20px;"><u>方圆庵</u></i><span style="font-size:20px;">」形制的哲学阐释,融合佛教「</span><i style="font-size:20px;"><u>法性圆融</u></i><span style="font-size:20px;">」与儒家「</span><i style="font-size:20px;"><u>天圆地方</u></i><span style="font-size:20px;">」思想,为《杭州龙井山方圆庵记》。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">原文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>杭州龙井山方圆庵记 。天竺辩才法师以智者教传四十年,学者如归,四方风靡。于是晦者明,窒者通大小之机,无不遂者。不居其功,不宿于名,乃辞其交游,去其弟子而求于寂寞之滨,得龙井之居以隐焉,南山守一往见之,过龙泓登 风篁岭,引目周览,以索其居。岌然群峰密围,然而不蔽翳,四顾若失,莫知其乡。逡巡下危磴,行深林,得之于烟云髣髴之间,遂造而揖之。法师引予并席而坐,相视而笑,徐曰:“子胡来?”予曰:“愿有观焉。”法师曰:“子固观矣。而又将奚观?”予笑曰:“然”。法师命予入,由照阁,经寂室,指其庵而言曰:“此吾之所以休息乎此也。”窥其制,则圆盖而方址。予谒之曰:“夫释子之寝,或为方丈,或为圆庐。而是庵也,胡为而然哉?”法师曰:“子既得之矣!虽然,试为子言之。夫形而上者,浑论周遍,非方非圆,而能成方圆者也;形而下者,或得于方,或得于圆,或兼斯二者,而不能无悖者也。大至于天地,近止乎一身,无不然。故天得之,则运而无积;地得之,则静而无变。是以天圆而地方。人位乎天地之间,则首足具二者之形矣。盖宇宙虽大,不离其内;秋毫虽小,待之成体。故凡有貌象声色者,无巨细,无古今,皆不能出于方圆之内也</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">东南有寄云楼,均辟为茶室,十分幽静。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">上世纪六十年代的旧照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">旁边有一块古碑,碑额为「</span><i style="font-size:20px;"><u>万古流芳</u></i><span style="font-size:20px;">」,我将全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>南瞻部州</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>大清国京都顺天府南驼厅文安县信士弟子香頭高悬,□主李维良马玉刘子利□主马士伟管事人,刘美盛张子五……各众善人献□进香扵泰山圣母位前,而斗母宫更为灵应,求子得子,凡会中善人之资其福者甚众,故持建扵不朽云维。五嶽呈奇,而泰山独秀,百神显应,圣母尤灵,聚精气拎三华,金台馆现全神转,扵九转玉宇瑶房,宝殿弥祟,烛焰辉煌,呈五福山头,益耸香烟缭绕,结千祥万姓庇人天。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>众生超地狱是以斗母効灵半山持峙,奉天道以无私賛化□,而有永□□,何认敢恣□□□野有心顷首祟碧,故信士弟子各村善人无不秉诚致颂云。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>峕</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾隆肆拾肆年叁月贰抬陆日建立。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>与住持比丘尼心海上宽□宏暨徒源庆</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>工人宜玉</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>志</u></i><span style="font-size:20px;">」</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">还有一块《泰山行宫碑记》,落款为中华民国十九年三月五日立。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块古碑,碑额为「</span><i style="font-size:20px;"><u>万古流芳</u></i><span style="font-size:20px;">」,我将全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>顺天府文要县信士人刘义厚同母高氏捐舍资财,助造泰山</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>娘娘大驾功成,上顶特建碑于斗母宫。以誌一时之诚敬,伏维泰山鲁邦所尊天仙,座镇圣母遥临,居碧霞号称元君,听明正直,福善祸滛灵官护法,元女垂箴功,施寰宇德济生民处,心顶礼宜子孙,至于泰山下院曲径通深,禅房花木,斗母临百子供奉,福荫万□香客,会集祈祷,弥□朝参毕于此,勒文监碑刻铭流芳古今,立功立德,是之谓不朽云。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾隆五十四年正月元旦</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>斗母宫住持戒尼心海徒源兴源志立</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">穿过「</span><i style="font-size:20px;"><u>蕴亭</u></i><span style="font-size:20px;">」是一小院,在其东北处有一出口,沿台阶下行,是一露台,此处可一览中溪风景,是著名景观“三潭叠瀑”的最佳观赏之所。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">后院正殿横匾「</span><i style="font-size:20px;"><u>碧霞元君殿</u></i><span style="font-size:20px;">」,抱柱对联:「</span><i style="font-size:20px;"><u>碧落高居金台了传妙诀;苍生溥佑木德仰慈恩</u></i><span style="font-size:20px;">」。殿内神龛供碧霞元君,即泰山奶奶。侧殿抱柱对联:「</span><i style="font-size:20px;"><u>满目山月烟霞色;双耳松泉钟磬声</u></i><span style="font-size:20px;">」。后院有「</span><i style="font-size:20px;"><u>龙泉亭</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">1934年旧照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">斗母是道教中所尊奉的一位与众不同的神。「</span><i style="font-size:20px;"><u>斗</u></i><span style="font-size:20px;">」狭义的意思就是北斗七星,广义上说就是指所有的星辰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>姆</u></i><span style="font-size:20px;">」就是母亲。「</span><i style="font-size:20px;"><u>斗姆</u></i><span style="font-size:20px;">」既诸多星辰的母亲,斗姆的神号全称是「</span><i style="font-size:20px;"><u>先天斗姥紫光金尊摩利支天大圣圆明道姥无尊</u></i><span style="font-size:20px;">」,道教尊称为「</span><i style="font-size:20px;"><u>圆明道母无尊</u></i><span style="font-size:20px;">」,简称「</span><i style="font-size:20px;"><u>先天道姥</u></i><span style="font-size:20px;">」,谓之「</span><i style="font-size:20px;"><u>象道之母</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">穿过小院的长廊就进入到中院,院内东侧是「</span><i style="font-size:20px;"><u>斗母殿</u></i><span style="font-size:20px;">」,主祀斗母元君,院北侧大殿供奉观音菩萨,院中间有一巨型香炉。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这是清乾隆四十四年《重修斗母宫后殿西配殿记》,其中记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>宽洪和尚,材(才)追阿潘,心罗万有,剃度京都天仙庵,法名心海。缘十二年大□经过,众仰其名,延请来泰」。其中的「十二年大□经过</u></i><span style="font-size:20px;">」,查阅当时史料,实为乾隆十三年(1748)地方为迎高宗宫眷驻跸「</span><i style="font-size:20px;"><u>大差</u></i><span style="font-size:20px;">」,由此心海从北京天仙庵来到泰山斗母宫驻锡未归。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">大殿前有《重修斗母宫前后殿东西配殿记碑》,我抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>重修前后殿东西配殿记</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>岱麓之有斗母宫,名区也。翠华来临,时时整修。固已门堂深秀,壮丽辉煌,住斯地者,即不事营谋,不事创造,亦可安居梵修不让,只图胜概。宽洪和尚,材追阿潘,心罗万有,剃度京都天仙庵,法名心海。缘十二年大口经过,众仰其名,延请来泰。见其仪度庄雅,经卷通达,庵中遂师事之。宽洪亦恋此名山,地僻人静,询为焚修之所,遂驻锡不归。凡四方来游者,敬口喜出资材,重修前殿,妆塑斗母娘娘像。次修后殿,中塑子孙圣母。各皆黝垩巍焕,艳丽宏敞,一切口子求孙无不响应,既口其善颂善祷,亦均乐输恐后。迨甲午、丁酉,东西配殿落成。复于东殿之后更辟门户,对青山,列锦屏,隅北出泉,流水清音。藩宪徐大方伯憩于此,因额题“听泉山房”,邑侯张刺史亦题联于左右,有“谁无仰止高山志,为有源头活水来”之句,并自题“斗母宫”三字匾于山门,俱留台衔勒列于石。要之山道崎岖,购物良艰,庀材口工几费焦劳,非人杰地灵,曷克臻此。尤顾后启之人,念重修之不易,未雨绸缪,时勤补葺,肯构肯堂,绳绳勿替,俾庙貌常新而永固如斯,与岳峙并传不朽矣。爱沐手为之记。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾清门行走、喀喇沁头等地布囊格勒克花木鲁布,钦命山东等处承宣布政使司布政使徐恕,钦命江南盐运使司盐运使朱孝纯,特授泰安府正堂、加三级、纪录十三次韩龙震,原任泰安县正堂、侯补直隶州知州张鸣铎,原任临清州知州王溥,利口四川清吏司员;外郎李润,泰安等处地方副府、加一级德杨泰,济南府陵县正堂赵玉槐,泰安府儒学教授徐兆麟,莱芜县教谕口兴楯,曹州府濮州州判口培,分防长清汛千总口居仁。住持比丘尼心海暨徒源兴、源庆、源志等同立。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾隆四十四年岁次已亥榴月谷旦</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">另一通古碑为《重修斗母宫记》,在泰山斗母宫中院东侧,立于清道光元年。抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>泰山之阳,胜迹不弹述矣。自一天门入,行六七里有龙泉山,山下有斗母宫,即环翠其上;三潭相连,潜珍其下。林树封阁,仿佛仙间,真云山之都会,烟霞之崛宅t 今二百余年,虽间有补葺,抑渐颓矣。己卯春,余登岱过此,见殿东听泉山房,崇其故,因与同人深有憾焉。兹夏有首事魏致和诸君辄属为记,乃知已口南大门、东配殿经始于六月十三日,落成于七月间。向之口然将倾者,今皆焕然而一新,是岂口有告美于前也。因是而叹废兴之故,神主之乎?人主之乎?无前弗彰,无后弗传,俱不得强寻胜而至者,当游于物外以达其观云。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>袭封衍圣公孔,原任临清州知州汪汝弼。住持源志,比丘尼广祯、广平暨姪绪成</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>(以下63人题名略)</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>道光元年岁次辛已,清和月中浣之吉</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这通古碑为《创修斗母宫钟鼓楼记》,乃乾隆五十三年,住持尼心海暨徒源兴、源志所立,碑文详细回顾了泰山斗母宫兴废历程,尤其是营建完善寺庙的过程。由泰安生徐德豫撰文,按照身份、地位排列捐款者的前后次序。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">全文抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>盖闻泰岱作镇东方,名山第一。山之麓有龙泉观斗母宫者,禅林胜境也。殿宇巍峩,庄严赫煊,而钟鼓楼尚须鼎建。戊申春,充镇柯大总戎驻旌岱下,瞻礼既毕,遂慨然倡首而发愿心焉。郡尊蔡公、邑侯嵇公暨邻属诸长官,亦各捐赀财,共勷盛举。惟是铸钟衅鼓这建立二楼,费用浩繁。伏念千狐之袭非一腋可集,万钧之鼎非一夫所扛,住持心海率徒源兴复叩募四方,檀越竞掷金钱,积少成多。于是鸠工庀材,建楼筑台,悬钟置鼓于其中,所谓昭明神之濯灵,新大众之耳目,胥于此乎在焉。行见逸响噌吰,傍高山而激韵;芳音鞺鞳,共流水以传声。植业筹于琳宫,法轮常转;振砰訇于梵院,神听维和,讵不懿欤!是为记。世袭衍圣公孔宪培,漕运总督毓奇,山东兖镇总兵官柯藩,原任浙江按察使孙栝字巍甲,号南村,乾隆二年生,浙江督粮道鹿荃,山东督粮道葛正华,山东运河兵备道罗煐,知泰安府事蔡廷衡,兖州府运河同知冯鹏飞,兖州府泇河同知龚孙枝,兖州府捕河通判黄易,东昌府上河通判师元悳,东昌府下河通判冯津,济宁直隶州知州刘永铨,候补直隶州知州王道亨,知泰安县事嵇承群,知莱芜县事陈鹏飞,知肥城县事严孙贻,知东平县事王鸿,知东阿县事周培,署平阴县事曹企端,知滋阳县事周士拔,知邹县事张彬,知滕县事朱镇,知峄县事沈则文,知汶上县事祈恕士,知阳谷县事李友晟,知寿张县事王谷,高唐州州判王旭载,工部员外李士琛、李安基、李泰兴。归素堂、广德典、广丰典、恒陞典、广泰典。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>乾隆五十三年岁次戊申荷月谷旦。住持比丘尼心海暨徒比丘尼源兴、源志等同立</u></i><span style="font-size:20px;">」</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">龙泉位于后院,井口之上坐一四方亭,四角攒尖顶覆黄琉璃瓦,亭檐扁书「</span><i style="font-size:20px;"><u>龙泉亭</u></i><span style="font-size:20px;">」三字,亭基座护坡矮墙上嵌石刻文:「</span><i style="font-size:20px;"><u>龙泉 圣山涵养圣水,圣水孕育圣泉。唐玄宗封禅至此,骑踏而泉出,汩汩喷涌,一泓澄澈。遂品茶,清冽回甘,舌颊生津。大悦,既令颜真卿题曰‘龙泉’,建亭以护之。清乾隆奉母东巡,值太后目疾,掬泉水清洗,眼明神爽,高宗遂重之,命泰山贡龙泉水。岁月沧桑,此泉湮没,盛世庚子秋初,雨沛而龙泉再现,故而规之</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">从记载可知,唐玄宗坐骑踏地出泉,因此命名龙泉,龙泉观应该始建于唐玄宗时期,乾隆将泰山龙泉列入贡品。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">斗母宫的另外一个门</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">狮子</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在斗母宫外侧有几通碑,描述清代夏张驿道的经行路线,在《重修泰安县志》记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>县境驿路有二:其一西南自三娘庙,由宁阳界入县境,经东西、夏张、天平店至大新庄,与东来之路合而为一。自三娘庙至大新庄,共计八十五华里</u></i><span style="font-size:20px;">」。其道沟通宁阳至长清,为当时「</span><i style="font-size:20px;"><u>九省通衢</u></i><span style="font-size:20px;">」的重要支线。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">清代高安默《王氏店路工碑记》称其道「</span><i style="font-size:20px;"><u>南引金岭(陵),北达燕京,往来行旅络绎不绝</u></i><span style="font-size:20px;">」,刘曾騄《夏张张夏谣》描述:「</span><i style="font-size:20px;"><u>夏张张夏,山峻风大;张夏夏张,石确路荒。天地跼蹐荆棘满,放胆稳脚高著眼</u></i><span style="font-size:20px;">」,历经百年,至清末盛极而衰。而今只有三官阁下印满车辙的石板路基,犹见证着这一泰山古道的兴衰往史。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这通大清咸丰年的《重修斗姥大殿观音配殿暨东殿碑记》居中,字迹模糊,我断断续续抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>国家祭东嶽秩视三公,祀典隆重,祠宇整肃均发,帑以时修缮,所以妥神灵昭诚恪也,由岱宗枋而上,因山行之掩映,树木之蓊蔚地势之迥,环或建楼阁,或营台榭垣墉缭曲金碧交辉,梵宇琳宫,鳞次比栉,每岁春初,奉楮帛而祈福者,奔走皆来,周徧海内,命传啸侣络绎於山巅。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>水溪间以故磴道左右梵唄杂奏佛号竞呼百千成群,蒸云霞而动林壑,诚神仙之洞天,祷祀之福地也。其最当冲道斗姥宫为尤著焉。宫旧名龙泉观,创建不知起於何代,徧读碑刻俱称重修,住持比邱广平为京都香果寺宗派暨徒绪魁等发愿修理广结福缘於道光二十二年将后殿西殿同时重建,雕檐画栋,崭然一新,继又敬募宿退休亦皆有所计工,凡雨阅月而始告成。住侍比邱思勒石传善,众姓氏於不朽,嘱余记之。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>……。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>丁酉科拔贡□□直隶州州判卢汉绰□文</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>……</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>大清咸丰五年岁次乙夘四月</u></i><span style="font-size:20px;">」</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这是《斗姥宫重修山门钟鼓楼记》,落款大清光绪元年岁次己亥清和月中浣。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块为《修缮斗母宫》,落款民国三年甲寅秋八月初十日清逸老人撰并书。</span></p> 3 三官殿 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">斗母宫北侧有「</span><i style="font-size:20px;"><u>高老桥</u></i><span style="font-size:20px;">」,传古代黄老道徒高氏创建,桥北道西是人祖庙,原祀秦始皇,清代改为三官庙,祀天官、地官、水官。建国后改为小学。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这个位于泰山中路盘道的高老桥,其貌不扬,桥面是条石铺就,桥栏也是条石垒砌,桥中部下砌方型石墩。铺桥条石是奇数,从东往西数,一排条石有9块,两侧压在桥栏下的条石更大也更重。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">始建不详,史料记载高姓人捐建关于高老桥的故事,有很多,有人说高老桥就是《西游记》中高老庄的桥,但这也只是传说。《岱史》记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>古者有学黄老者姓高,创开此道,故以名桥。明嘉靖三十九年,副使高捷重修</u></i><span style="font-size:20px;">」。《泰山道里记》记载:「</span><i style="font-size:20px;"><u>北为高老桥坊,自一天门坊至此五里。北即高老桥,古有高老创开此道,故名。由嘉靖三十九年副使高捷重修桥碑</u></i><span style="font-size:20px;">」。从这些记载中,可以得知,高老桥在明代嘉靖三十九年曾重修。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">桥面是用银锭扣加固桥面的条石,异常结实,很少会有人注意到这座桥。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这块石头上刻有「</span><i style="font-size:20px;"><u>要立志做大事,不可立志做大官</u></i><span style="font-size:20px;">」。1912年9月28日,孙中山视察山东时,专列车行至高密,和当地同盟会代表、高密县农会会长侯芝庭谈话时,孙中山在他的一张照片上题写「</span><i style="font-size:20px;"><u>高密县同盟会留念</u></i><span style="font-size:20px;">」,递到侯芝庭手里,侯芝庭恳请孙中山作些指示。孙中山颇有感触地讲了句:「</span><i style="font-size:20px;"><u>要立志做大事,不要做大官</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">细节</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>青未了</u></i><span style="font-size:20px;">」题刻在斗母宫北约30米盘路东侧石壁上,题刻年代不详,系三韩长庚题书。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">同治辛末夏的「</span><i style="font-size:20px;"><u>人间仙境</u></i><span style="font-size:20px;">」,曹正榜等人书写。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">前面是三官殿,归泰山古建筑群之一,为全国重点文物保护单位。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沿着山人工凿的步行到,蜿蜒而上,来到三官殿后门。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">另外一个门在古道边上,垂花门样式,有一对木刻七言联,为「</span><i style="font-size:20px;"><u>入门已非池中辈;出关即成方外人</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">入内就是三官殿大殿,前面一块古碑,院子十分安静。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这就是《重修泰山三官庙碑记》,我抄录如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">「</span><i style="font-size:20px;"><u>从来天下名胜之区多古刹焉,况泰岱乎?麓之上数十里,一斗母宫过此,以往□数十级旧□三官庙未稔建自何年,其住侍即斗母宫尼僧妙山也,己三世於茲矣,庙基址不甚宽宏,山门一座屋,三间大殷,三楹客房,僧舍各数椽,历年己久,瓦解栋摧,墙壁倾圮,妙山脩募疏劝赀,助裘□腋集工众鳩聚垣墉作而赭垩之,□□劝而丹雘之,於以祟祀典答神庥,固巳而勒诸贞珉以溯肇修□,又□说焉,盖□出乎震灵秀钟毓,莫可窥测之,所以秘其机缄□其端倪上元中元下元,一气之浑灏,流行自无之□天府地府水府万彚之,色涵孕育不息,於□诚易曰天一生水,地二成之,□䜣合於无间焉呼,三宫庙之所由,创建而重修者,其在斯与其在斯与。</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>住侍以邱尼绪魁觉良觉凤立石</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>光绪八年岁次壬午从筱阳月上澣穀旦</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">院内有一株古柏,传说是秦二世胡亥所植,在它那粗壮而低矮的主干上,生长着五条巨大的侧枝,人们附会为秦始皇的化身,说他功德盖世,一手遮天,使子孙世代相传,所以被称为「</span><i style="font-size:20px;"><u>五指树</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">也有一称为「</span><i style="font-size:20px;"><u>汉义柏</u></i><span style="font-size:20px;">」,意为汉柏有义,柏树在两千年的历史中,汲取了天地之灵气,日月之精华。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">三官殿外侧一块石头上,有「</span><i style="font-size:20px;"><u>为党牺牲</u></i><span style="font-size:20px;">」,这是我看见第二处,应当是民国时期所为。</span></p> 4 总理奉安纪念碑 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">东边山坡树木中夹杂藤蔓青草,安宁肃穆,正中竖立一块高耸石碑,隶书大字「</span><i style="font-size:20px;"><u>总理泰安纪念碑</u></i><span style="font-size:20px;">」。所称的「</span><i style="font-size:20px;"><u>总理</u></i><span style="font-size:20px;">」即是指孙中山,所谓「</span><i style="font-size:20px;"><u>奉安</u></i><span style="font-size:20px;">」即指皇帝或皇后下塟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">石碑系灰白花岗岩建造,由碑座、碑体和碑首三部分组成。碑座两层,下层呈五棱台形,上沿抹角内收,上层弧形内收,正中镶铺白色十二角磨光花岗石,地面是用南京雨花石砌成的十二角星,代表国民党党徽图案。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">碑体为五棱形,代表孙中山提出的行政、司法、立法、考试、监察五权宪法,正面刻有孙中山先生的《遗嘱》全文。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">碑体和碑首间施五棱形冰盘出檐。碑首呈三棱形,象征孙中山民族、民权、民主「</span><i style="font-size:20px;"><u>三民主义</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1925年3月12日,孙中山在北京逝世,当时安厝于北京西山碧云寺,待南京中山陵落成,再移灵安葬在南京紫金山。期间,奉系军阀头目之一狗肉将军张宗昌统治山东省时,打算在泰山为自己立碑颂功,并准备好了基址和石料。1928年4月在蒋介石、冯玉祥联合进攻下,张宗昌退出山东省,留下了基址和石料。1928年5月,日本鬼子为阻止国民革命军北伐、进而霸占中国,以保护侨民为名,悍然派兵进驻济南,对北伐军和济南市民进行了残酷的杀戮,打死打伤中国军人和市民8000多人,制造了震惊中外的济南惨案,因此国民党山东省政府临时迁往泰安。1929年5月15日18时45分,从南京驶来的迎榇专列抵达当时的山东临时省会泰安。国民党山东省政府、国民党山东省党部、其他团体和民众约三万多人在泰安火车站集会,迎接专列。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1929年5月26日凌晨1时,孙中山灵榇由北平碧云寺起灵南下,27日迎榇专列再过泰安。此时的国民党山东省政府因日军撤出已迁往济南,国民党泰安县党部和县政府、社会团体及民众上万人,再次在火车站举行盛大仪式,迎送孙中山先生灵柩过境。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">泰安因孙中山的迎榇专列曾两次经过,加之泰山为五岳之首,故人们在泰山修建了总理奉安纪念碑,就选用了张宗昌原先的基址和石料。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">1934年旧照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">总理奉安纪念碑为山东省文物保护单位。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">本文重点叙述斗母宫建筑和附近的古碑,这里寒林蕴彩峻峰藏,古刹初春树叶绿,微风入笔墨,绿色尽染丛林。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">随处可见绿色,或挂满枝头,或隐约屋檐深处,阳光从树梢斜洒下来,顶飘落的碎影铺满了青石路面,光影扶疏,美得一塌糊涂。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">2025年4月3日</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">参考文献</p><p class="ql-block">「1」泰山驿站|泰山摩崖石刻“拜石”探秘.北京观赏石协会,2018</p><p class="ql-block">「2」朱学斌 张冶.泰山斗母宫钟鼓楼募化问题考证,2024</p>