“白云深处”千年古刹——儒-释-道三教並存圣地白云岩寺骑记。

郑俊明

<p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★★三十年前,我曾翻山越岭沿崎岖山路到过白云岩寺。2025.3.15日,在我农历八十一周岁生日的次日,我单骑游览白云岩寺。 白云岩寺,位于龙海市颜厝镇洪坂村海拔400米白云山的山腰处,距漳州市区约10公里,与理学名山云洞岩隔九龙江相望。此处古木参天,白云袅绕,故名白云岩寺。登顶可俯瞰九龙江奔腾东去的壮阔景象,以及绿野平畴与溪山相映的画卷。 1982.6月,白云岩寺被龙海县人民政府公布为第一批县级文物保护单位。1983年列为“漳州胜景”之一。山上旧有八景:何有石、百草亭、洗砚池、意果园、卓锡飞泉、松关鸟语、晚浦归帆、棠荫漏月。还有所谓“七奇”就是奇螺无尾、奇虾红壳、奇蛙白颈、奇龟柴头、奇莺栖石、奇蚁黄色、奇鼠飞树。上述“八景七奇”尚存己不多也!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 据传大唐龙溪人虔诚禅师卓锡于此,开岩建寺。宋理学家朱熹知漳州事,于白云岩上建紫阳书院,从此注经讲学,留下“与造物游”,“地位清高,日月每从肩上过;门庭开豁,江山常在掌中看”,“水清鱼读月,山静鸟谈天”等手书墨宝、诗词。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★漳州市龙海区颜厝镇白云岩寺位置图。(红色字)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">途中所見,九龙江龙海西溪大桥北侧桥头的九根石雕龙柱。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">西溪大桥南端桥头东侧的山北文山社孔子庙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 原此处是个小山梁,山梁下山北村与洋西村位于西溪大桥引桥两侧。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">颜厝镇水头社。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">由208省道在洪坂村附近入南支线至山麓,再连续上坡约2公里,即到白云岩寺山门。水泥路面,但坡度较大。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">从山门外俯视山下的田园村荘、九龙江西溪、漳州“小洱海”景区及江北龙文区建筑群。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★白云岩寺山门牌坊。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 牌坊正面中门上横匾“白云岩寺”,后面“佛光普照”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">山门与山门外停车场。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★士地庙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 作为民间信仰场所,土地庙供奉地方神祇,是民众祈福、祭祀的重要节点,与佛教寺庙形成互补。各地的土地庙规横都较小,但小而精,真可谓“庙小神灵大”!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 土地庙位于山门后路右侧山坡上,是山门后第一个景点。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">由此石阶而上到土地庙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 庙前方平台上有游客围坐泡茶休闲,见到我上土地庙,热情邀我喝茶,並询问有关骑车事情,对我年过八十还能骑车上白云岩寺大加赞赏。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 此次上白云岩寺共有三摊泡茶休闲的游客邀我一起喝茶,也都对我骑行活动深表敬佩,都热情满满,给我很大鼓励。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">“百草亭”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 百草亭原是朱熹研习-讲经之地,其后一园地种多种草药,可为百姓治病而得名。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">百草亭中的朱熹石雕像。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 在紫阳书院建成后,朱熹在紫阳书院潜心研学、传播理学,给诸生讲解《诚意》章等,正因为朱熹与白云岩的故事,让历史上许多文人墨客、书画名家、高官厚德,慕名而来。如朝鲜状元千里南来造访镌文;明朝末年曾任兵部、礼部尚书的黄道周隶书“白云深处”横匾庄重高悬;清朝乾隆甲辰进士、山西和顺县知县、古县先贤郑玉振在《白云山紫阳书院建置祭田记》碑刻中也提及白云岩。白云岩也因朱熹在此建紫阳书院,传播理学声名远扬。后人为了纪念朱熹在漳州传播理学贡献,特在白云岩立一尊朱熹雕像。后人又加立“紫阳夫子讲经处”石碑。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">硯池——百草亭后有一小水池,传是朱熹洗笔砚处而得名。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">何有石简介。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">何有石。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 据传当时朱熹在百草亭给学生讲“四书”,有一漳浦学生名何有,因居家较远而迟到,不敢入内影响大家听课,就扒在亭子附近一石上听课。朱熹见到此景倍受感动,在此石上题写“何有”而得名。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">惠果园简介。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 惠果园原为寺庙园地,约一亩。朱熹常上山讲经,由于自幼养成勤劳习惯,于此园地种芋头个大味香,深得众人喜欢。后此园地无论种何作物都能获好收成,故得名“惠果园”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">现新筑两个放生池及周边即原“惠果园”的用地。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">“卓锡飞泉”的典故。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 相传唐朝禅师虔诚,某夜于漳州天宝山巅观天象,发现白云岩上空灵光闪烁,次日上山察看,果乃建寺院风水宝地,但万事俱备,只欠东风,只见虔诚禅师手持卓锡,击破身后岩石,一股清泉汩汩而出,这也是白云岩寺八景之一卓锡飞泉由来。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 注:</span>“卓锡”指僧人外出时手持的锡杖,因杖头刻有“卓”字而得名,是佛教徒身份与修行成就的象征。</p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">布满苔藓原石上方的描红“卓锡”两字。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">朱熹的生平简介及朱子家训牌板。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 朱熹(1130年9月15日—1200年4月23日),字元晦,号晦庵,晚称晦翁,是南宋时期最著名的理学家、教育家、哲学家和文学家。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 朱熹以博学多才和坚定信念,成为中华文化史上的重要人物,其思想与成就至今仍对学术界和社会产生深远影响。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">《朱子家训》又名《朱柏庐治家格言》,全文如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">黎明即起,洒扫庭除,要内外整洁;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">既昏便息,关锁门户,必亲自检点。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一粥一饭,当思来处不易;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">半丝半缕,恒念物力维艰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">宜未雨而绸缪,勿临渴而掘井。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">自奉必须俭约,宴客切勿流连。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">器具质而洁,瓦缶胜金玉;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">饮食约而精,园蔬愈珍馐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">勿营华屋,勿谋良田。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">三姑六婆,实淫盗之媒;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">婢美妾娇,非闺房之福。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">奴仆勿用俊美,妻妾切忌艳妆。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">祖宗虽远,祭祀不可不诚;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">子孙虽愚,经书不可不读。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">居身务期质朴,教子要有义方。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">勿贪意外之财,勿饮过量之酒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">与肩挑贸易,勿占便宜;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">见贫苦亲邻,须多温恤。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">刻薄成家,理无久享;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">伦常乖舛,立见消亡。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">兄弟叔侄,须多分润寡;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">长幼内外,宜法属辞严。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">听妇言,乖骨肉,岂是丈夫;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">重资财,薄父母,不成人子。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">嫁女择佳婿,毋索重聘;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">娶媳求淑女,勿计厚奁。</span></p><p class="ql-block">见富贵而生谄容者,最可耻;</p><p class="ql-block">遇贫穷而作骄态者,贱莫甚。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">居家戒争讼,讼则终凶;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">处世戒多言,言多必失。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">毋恃势力而凌逼孤寡。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">勿贪口腹而恣杀生禽。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">乖僻自是,悔误必多;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">颓惰自甘,家道难成。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">狎昵恶少,久必受其累;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">屈志老成,急则可相依。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">轻听发言,安知非人之谮诉,当忍耐三思;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">因事相争,安知非我之不是,须平心暗想。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">这部格言以家庭道德为主,简明扼要地阐述了修身治家的道理,强调勤俭持家、邻里和睦、尊老爱幼等原则,体现了中国传统家庭伦理的核心价值观。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">秋枫树古树龄200多年。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 据记载在朱子祠(现紫阳书院)前有一棵唐代由虔诚禅师种的树龄1300年,腹己中空的秋枫古树。(此次未见到)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">树龄100年的樟树。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 白云岩寺周边有不少百年以上古树。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★紫阳书院。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 紫阳书院还有一个“朱文公使飞瓦”美丽的传说,相传南宋绍熙元年四月,宋代理学大师朱熹到漳州任知州期间,通过多方考察,决定在白云岩上创建紫阳书院,苦于砖瓦不容易搬上山,便出一份告示,告示内容为:端午节朱文公白云岩上“使飞瓦”,端午节那天,漳州民众纷纷前来看热闹,朱文公要求民众每人提上一砖一瓦上山观看奇迹,转眼间,山上一下聚集大量砖瓦,朱文公这时便告诉民众:本知州也是凡夫俗子,哪有什么“使飞瓦”法术,之所以要这个奇怪名称是为了激起大家好奇心,一来可以减轻南门溪木桥的负担,减少因看赛龙舟而被挤落下水不幸者,二来可借助大家的力量将砖瓦搬上山来,本知州谢谢大家的帮忙。百姓这才明白朱文公“使飞瓦”用意是为大家着想,此故事有口皆碑,充分体现朱熹“为官一任、造福一方、心系百姓、胸怀子民”崇高精神。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">紫阳书院(原朱子祠)主祀朱熹,配祀唐朝彝。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  据净贤法师介绍每年中考、高考、国考之季,都有大量考生上来白云岩瞻仰一代理学名家朱熹塑像及朝拜,通过观看朱熹在紫阳书院讲经相关历史事迹,对他们精神层面激励很大,回去更加用心刻苦学习,在考试中大都获得佳绩。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“白云深处”匾。(网络图)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 此匾由明末年曾任总兵部、礼部尚书黄道周所题写。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 此次没见到此匾,我询问寺庙师傅,说此逼己当文物保存。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">书院厢房天井的石水槽和大座钟。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">此钟原致于书院大门外侧。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">“白云岩古迹”石碑。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">石碑后面简介禅寺修建史。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">  朱熹曾在白云岩写下一对名联:“地位清高,日月每从肩上过;门庭开豁,江山常在掌中看”。(此次上白云岩寺寻找不到此对联,据查此对联镌刻在云洞岩的摩崖石刻处)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 温家宝总理在2011年4月14日同国务院参事和中央文史研究馆馆员座谈时,引用朱熹题在白云岩这副对联。一个国家,一个民族总要有一批先天下之忧而忧,勇于担当之人。总要有一批从容淡定,冷静思考的人,总要有一批刚正不阿,勇于直言的人,这也是千百年来中国仁人志士的崇高精神追求。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★高台上的观音阁(大雄宝殿)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">观音殿供奉万佛墙。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">万佛墙右下方所列现己供奉的各类观音佛数量。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">还在整修中的大雄宝殿(观音阁。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 千年文化博大精深 古刹复兴佛日增辉</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">白云岩寺主持净贤法师,出家于厦门石室禅院,受戒于湖南省益阳市广法寺。为继承“儒、释、道”“宋明理学”的精神,并引用朱熹任漳州知府时题写书院门联“地位清高,日月从肩上过;门庭开豁,江山常在掌中看”的思想,净贤法师为荷担如来家业,身体力行、不辞辛劳、呕心沥血,于2020年11月独自一人来到白云岩寺,从齐腰深杂草到千年古刹露出神韵,法师亲自带领8名工人苦干28天,庄严一方净土。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> (我三十年前到过白云岩寺,当时虽规模没现在大,但並不荒:芜,香客也不少。可能有段时间寺庙没住持而疏于管理)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">★注生娘娘庙?(新建未挂牌)</span></p> <p class="ql-block">掌管生育的神祇</p><p class="ql-block">注生娘娘,俗称“注生妈”,是 闽南、台湾一带最受尊奉的生育之神 ,主职掌管妇女的怀孕和生产。她也被视为‘送子娘娘’、陈夫人、临水夫人、顺天圣母等,是许多不孕妇女或怀孕妇女的信仰寄托。</p><p class="ql-block">注生娘娘的来历出自《封神演义》,其中姜子牙奉玉帝之命,封三仙岛上的云霄、琼霄、碧霄掌混元金斗,这三人合称为注生娘娘,又称‘授子之神’。云霄、琼霄、碧霄所属的十二婆姐,又名十二褓姆或十二延女,造型为各抱一婴孩而立。注生娘娘的诞辰为三月二十日。</p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">庙外廊墙上精致浮雕像。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">斋堂。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 游客可在此享受素斋。</span></p> <p class="ql-block">★(在建中)</p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">地藏王殿。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">寺庙后山坡石雕像。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">舍利塔。</span></p>