景泰澂江府新兴州

春华秋实

<p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">◎新兴州</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇建置沿革</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">[蛮云万甸,蒙氏为温富州,段氏为步傍部,元为新兴州,领研和、普舍二县。今因民鲜,并其县于州,而州名则仍元之旧。]</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">◎事要</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">.110.</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇郡名</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">温富[见“沿革”]、步傍〔同上]。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎至到</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇地里。[东至江川县八十里,南至嶍峨县七十里,西至三泊县五十里(14),北至晋宁州九十里;东北到澄江府一百五十里(15),东南到河西县九十里,西南到嶍峨县筇川(16)乡九十五里,西北到昆阳州八十里。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇铺舍。[(曰□□、曰普庙,凡二铺。(17)]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎风俗</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇其俗好讴。[州中夷汉杂处,其少年美声气,喜讴歌,清朝良夜,放意自适,处处相闻,或以娱饮,或以劝畊(18),虽妇人、女子亦为之而靦然(19)无愧,盖俗之流也。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇匾米致敬。[土人每岁秋粳稻欲熟未熟之际,则取其稚穗置釜中炒之,乃纳诸臼而杵之,既匾而后曝之,俟其干(20),则簸扬其糠秕,盛以筐篚(21),致馈于素所亲厚者,以为礼之敬。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎形胜</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">山林深阻。[州之四面,若灵照、关索诸山,深林绝壑,亦幽阻之区、蛮夷之薮也。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">.111.</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎土产</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇千叶榴花。[其地有榴葩(23),多色,艳而不结实,土人唤为千叶榴,以其产之异也。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎山川</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇大棋山。(23)[在州西,周回四五里许(24),高可三十丈,顶有平石,俗传古有仙人围棋于上,故云。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇灵照山。[去州东二十里,高可五十馀丈,日未升而先有灵光照耀品汇(25),是以名也。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇关索岭。[去州北三十里,高可三十馀丈,以其险峻,必引之以索而后能度,势若关隘然。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">石崖山。[去州北十五里,其石巉岩奇怪。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇莲花池。[在州北,周围四里许,中产莲藕,故名。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇大溪。[在州西十里,阔丈五馀,源出普庙村,其流溉田万亩,而入于嶍峨县界,抵曲江。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎公廨</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇州治。[在白城乡,洪武十五年建置。内有吏目厅;前有鼓楼,其下为门;所属铁炉关巡检司,去州北五十里;医学在州西近地;其旌善、申明二亭,则列于州前。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎井泉</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇龙井。[在州西,深不可测,其流四时不绝,州人皆汲之。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇白龙泉。[在石崖山下,其泉沸涌,萦回九折而南,溉田甚多,而归于大溪。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">.112.</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎寺</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇广法寺。[在州东。凡节当庆贺,则先时于此习仪其他曰观音、曰灵照、曰龙泉、曰德化、曰宝光、曰云集,凡六寺。而广法其最胜也。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎祠庙</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇文昌祠。[在州治之东白城乡。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇城隍庙。[在州治之西白城乡。其风云雷雨山川之坛在南郊,社稷之坛在西郊,厉坛在北郊,而皆有祀典焉。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">◎桥梁</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">〇玉溪桥。[在州治西白城乡。所跨之溪,其水萦带,苍碧如玉,因以名桥。]</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">.113.</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">校注:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(14)西至三泊县五十里“三泊”二字原缺,北图本“泊”字不清,《明史·地理志七》云南府昆阳州领二县,其一为三泊,(道光)《澄江府志》卷四“疆域·新兴州”作:西至“昆阳州界五十里”,作“三泊”是,据补。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(15)东北到澄江府一百五十里一百,底本有,北图本不清。查《中国历史地图集》明代云南省图,按比例尺计算,为“一百”,不误。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(16)筇川,《元史·地理志四》“临安路·嶍峨县”领二乡,其一为“邛洲”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(17)曰□□、曰普庙凡二铺,底本缺二字,北图本不清:正德《志》有:“州前铺[在新兴州前)、皂角铺[在新兴州北二十里)、普妙铺(在新兴州东江川界].”天启《滇志》卷五“新兴州”下有“州前铺、普沙铺”,互异。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(18)畊(gēng),同“耕”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(19)靦(tiǎn)然,不知羞愧貌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(20)俟其干(乾),俟(sì),底本作“后(後)”,北图本作“俟”,据改。俟,等待、</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(21)篚(fěi),圆形的竹筐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(22)榴葩,葩,底本作“花”,北图本作“葩”,据改。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(23)大棋山棋,底本作“拱”,北图本、正德《志》皆作“棋”,据改。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(24)周回四五里许,底本“周”作“固”,且缺“回”,北图本作“周”,有“回”,据改补。“四五里”与“里许”均为概略之意,连用似重,疑“固”为“周”之讹;“吗”为“回”之讹,故此句疑为“周回五里许”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">(25)灵光照耀品汇,底本作“类",北图本作“汇”,据改品汇,意事物之品种类别,此指各种物体。</span><span style="font-size:15px; color:rgb(128, 128, 128);">(唐·韩愈《感春》诗之二:“幸逢尧舜明四目,条理品汇皆得宜。”宋·王禹偁《尺蠖赋》:“春日迟迟,品汇熙熙。”)</span></p>