<p class="ql-block ql-indent-1"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">我很喜欢老子《老子》,但对其中很多段落、句子的意涵却一知半解、模模糊糊。最近读了谢彦君先生刚刚写的《老子引归》(商务印书馆,2024年9月出版)一书,对常被误读误解的内容进行了详细深入的论述和解读,读了之后,有豁然开朗、如沐春风之感,以前的误解、疑惑和朦胧顿时烟消云散。我边读边以自由诗的形式写了些读书笔记,包括诗解、感悟和误读三个部分,笔记内容皆源自《老子引归》一书中的题解、译文和注释。方便起见,文后附上《老子》原文及《老子引归》相应章节的译文。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">以自由诗解读《老子》很具挑战性,既要达意、流畅,又要上口、自然。现将读书笔记晒出来与美友共勉。文中必有很多不当之处,请赐教指正。</span></p> 《老子》六十五章诗解 <p class="ql-block" style="text-align:center;">上有所好,下必有甚,善为道者,身以教民</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">不用智巧,离欲清心,一无所好,民自朴淳</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">黠滑不见,奸道宵遁,可使由之,自然因顺</p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">以智治国,奸伪益滋,以智御人,人亦应之</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">交相贼矣,源于用知,不用伎巧,国之福𧘲</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">无知无欲,民自归之,塞兑闭门,无为而治</p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">治国稽式,格言定理,稽式之用,须有前提</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">万物皆流,何况前提,墨守成规,害人害己</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">曲而应之,化险为夷,玄德深矣,与物反矣</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">为不刻意,为不得已,循道而行,大顺无虞</p> 《老子》六十五章感悟 <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">身为官场领导、职场高管</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">须知上有所好 ,下必甚焉</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">时时处处慎行谨言</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(21, 100, 250);">玩弄权术,导致争斗混乱</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(21, 100, 250);">施技弄巧,导致风气糜烂</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(21, 100, 250);">迷信教条,导致僵硬呆板</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(21, 100, 250);">自恃有知,导致祸患不断</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(176, 79, 187); font-size:18px;">贵言希言,方能政宽令简</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">离欲去知,方能海纳百川</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">顺其自然,方能生机盎然</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="color:rgb(176, 79, 187);">通达权变,方能前程无限</span></p> 《老子》六十五章误读 <p class="ql-block">误一:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">误以为老子主张推行“愚民政策”。</span></p><p class="ql-block">《老子引归》题解言:老子所谓“非以明民”,义属“不见可欲”于民,即不在百姓面前炫耀聪明智巧,以避免百姓或起而效仿,或避而为诈。而“将以愚之”,乃是令百姓回归淳朴刚直的状态。显然,修道之人,先以自愚,然后愚人,所以,愚人实有渡人之意。人若得渡,则没身不殆。因此,老子的“非以明民,将以愚之”并不是今人所谓的愚民思想,而是民本思想。</p><p class="ql-block">误二:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">对“稽式”的理解有误。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">《老子引归》题解言:</span>所谓“稽式”须在《老子》全书框架内及“道可道,非常道”的总纲领下来理解、把握。在老子看来,得知“稽式”或“楷式”,就是得知定理、公理、规律、常识,也就是得知“常道”;而能进一步“知稽式”,就意味着还知晓“常道”或“稽式”的假设前提、应用条件,既知其然而又知其所以然。这等于说,真正彻知“常道”的人,他同时还十分清楚,在万物皆流的世界中,彼类“常道”或“稽式”的应用,有时会失能、无效,有时还会存在风险甚至产生危害。预防“常道”失能、化解“常道”风险的唯一解决方案,是能令“常道”的应用归于或依循“道”。若能做到这一点,则为圣人,修德若如此,则为玄德。玄德的幽深奥妙,就在这种“知常而能反于道”的循环往复之中体现出来。</p> 《老子引归》译文 <p class="ql-block"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">【原文】</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(255, 138, 0);"> 古之善为道者,非以明民,将以愚之。民之难治,以其智多。故以智治国,国之贼;不以智治国,国之福。知此两者亦稽式,常知稽式,是谓玄德。玄德深矣,远矣,与物反矣。然后乃至大顺。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(255, 138, 0);">【译文】</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(255, 138, 0);"> 古代善于循道而为的人,不是要借以使人民更加聪明【知识多,为聪明的一种表现】,而是要借以使人民归于淳朴。人民之所以难以统治,是因为其知识、伎巧本来杂多。所以,君王若再以知识、伎巧治理国家,那就是国家的祸害;若不以知识、伎巧治理国家,那就是国家的福祉【一人一日所遇之事杂多(所谓“日用百事”),而事之解决,各赖一个独特的知识;一国之民,一年三百六十日,所遇之事自然更其杂多,所赖以解决其事的知识更难以计数。国君凭什么要以其一人之知统辖万民之行?此是老子心意所在】。知道这两句话,也算是得到一个“法式”或“常理”了,而又能彻知【《老子引归》用“彻知”二字表示对定理、公理、常道,既知道它们的内容(比如公式的数学表达式),又知道它们应用的条件、前提和假定】此“法式”或“常理”,就叫做“玄德”。玄德,那可是既深奥又玄远啊,它也能让“法式”或“常理”复返于“道”。这样,“法式”或“常理”的应用就会达到“大顺”的境界。</span></p>