<p class="ql-block"> 毛主席的诗词既有古诗词的味道,诗意盎然,意境深远而韵味无穷,又能完美地融入时代特点及当时的情形,使其语句明了易懂又哲理深厚,比之苏辛犹有过之。</p><p class="ql-block"> 同时毛主席也是一名出色的书法家,他的字潇洒飘逸、大气磅礴,自成一派,被尊称为“毛体”。其字肆意豪迈,奔放不羁,真正堪称为龙飞凤舞、行云流水,与他的诗词极为融洽,相得益彰,更显其独特的魅力,当为千古第一人。</p> <p class="ql-block">毛主席的诗词气势磅礴,常读常新。按诗词发表时间整理了主席从8岁到83岁的<b style="color:rgb(237, 35, 8);">154首诗词</b>,我们从其作品中不仅可以感受到一代伟人指点江山的豪迈气概,更能领略到他丰富的情感世界。</p> <p class="ql-block"><b>01 童谣 应舞狮</b></p><p class="ql-block">1901年 8岁</p><p class="ql-block">狮子眼鼓鼓,</p><p class="ql-block">擦菜子,煮豆腐,</p><p class="ql-block">酒放热些烧,肉放烂些煮。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>简注:</b>毛泽东八岁时,春节于外婆家看舞狮,狮子恰巧舞到毛泽东跟前。当地有狮子到跟前时需吟诗的规矩,毛泽东即脱口而出此诗。这首活泼有趣的顺口溜,从一个儿童的视角,生动地描写了狮子的可爱形象和烧酒煮肉的热闹农村气氛。“擦菜子”是当地自制的一种腌菜,“擦菜子煮豆腐”是湖南人十分喜欢吃的菜。他的朴素语言散发着浓厚的乡土气息。</p> <p class="ql-block"><b>02 五言诗:吟天井</b></p><p class="ql-block">1906年 13岁</p><p class="ql-block">天井四四方,周围是高墙。</p><p class="ql-block">清清见卵石,小鱼囿中央。</p><p class="ql-block">只喝井里水,永远养不长。</p><p class="ql-block"><b>简注:</b>少年毛泽东违反校规,老师为惩罚他,出题作诗“赞井”,毛泽东沿井转两圈,口占了这首诗。字里行间流露出毛对自己目前的生活状况不满,不安于现状,希望有更广阔的天地施展自己的才华,思想处于最初的萌动期。</p> <p class="ql-block"><b>03 五言诗 咏指甲花</b></p><p class="ql-block"><b></b>1907年夏 14岁</p><p class="ql-block">百花皆竟放,指甲独静眠。</p><p class="ql-block">春季叶始生,炎夏花正鲜。</p><p class="ql-block">叶小枝又弱,种类多且妍。</p><p class="ql-block">万草披日出,惟婢傲火天。</p><p class="ql-block">渊明爱逸菊,敦颐好青莲。</p><p class="ql-block">我独爱指甲,取其志更坚。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block">夏天,毛泽东到外婆家附近的保安寺玩耍。他看到寺院四周盛开着色彩斑斓的凤仙花。这是一种不择土壤、随处生长的小花,因花瓣可用来染指甲,故俗称指甲花。望着顽强生长、傲暑盛开的指甲花,少年毛泽东不禁萌生写诗欲望,并联想起古人各得其趣的咏花诗文:陶渊明归隐田园,独爱菊花;周敦颐生性清高,独爱莲花。此时的毛泽东却偏爱枝叶弱小、意志坚强的指甲花。从保安寺归来,毛泽东吟成了这首五言诗。这首诗以浅近、明快的语言,描写了指甲花的生长特性和笑傲炎夏的坚强性格,结尾点明题旨,寄托了少年毛泽东高尚的理想和情操。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><b>04 杂言诗 耕田乐</b></p><p class="ql-block">1908年 15岁</p><p class="ql-block">耕田乐,天天有事做。</p><p class="ql-block">近冲一墩田,近水再墩望,</p><p class="ql-block">多年副产积满仓。</p><p class="ql-block">农事毕,读书甚馨香,</p><p class="ql-block">坐待时机自主张。</p> <p class="ql-block"><b>05 七绝:呈父亲</b></p><p class="ql-block">1910年秋 17岁</p><p class="ql-block">孩儿立志出乡关,</p><p class="ql-block">学不成名誓不还。</p><p class="ql-block">埋骨何须桑梓地,</p><p class="ql-block">人生无处不青山。</p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block">1910年,毛泽东的父亲毛顺生要他去做生意,毛泽东却立志走出韶山冲到新式学校湘乡县立东山高等小学继续求学。经过自己的力争和亲友、老师们的一致劝说,父亲答应他的要求。在离家赴前夕,毛泽东提笔写了一首《赠父诗》,夹在父亲每天必看的账簿里。这首诗是少年毛泽东走出乡关、奔向外面世界的宣言书,表明了他胸怀天下、志在四方的远大抱负。</p> <p class="ql-block"><b>06 七绝:咏蛙</b></p><p class="ql-block">1910年</p><p class="ql-block">独坐池塘如虎踞,</p><p class="ql-block">绿荫树下养精神。</p><p class="ql-block">春来我不先开口,</p><p class="ql-block">哪个虫儿敢做声!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block">改郑正鹄诗。湖北名士郑正鹄曾作:小小青蛙似虎形,河边大树好遮阴。明春我不先开口,哪个虫儿敢作声。当时毛泽东初到湘乡县东山小学就读,刚从乡下来到城里,颇为鲜衣怒马的城里人所看不起,燕雀安知鸿鹄之志哉!毛泽东写诗以明志,诗中描绘了青蛙威武轩昂的形象,以蛙设喻,抒发毛泽东人小志大、藐视天下的气概和胆略。</p> <p class="ql-block"><b>07 五言诗·登高泛海</b></p><p class="ql-block">1913年10月</p><p class="ql-block">登祝融之峰,</p><p class="ql-block">一览众山小;</p><p class="ql-block">泛黄勃之海,</p><p class="ql-block">启瞬江湖失。</p> <p class="ql-block"><b>08 五言诗:湘江漫游联句(残篇)</b></p><p class="ql-block">1914年 21岁</p><p class="ql-block">晚霭峰间起(萧),</p><p class="ql-block">归人江上行(萧)。</p><p class="ql-block">云流千里远(萧),</p><p class="ql-block">人对一帆轻(毛)。</p><p class="ql-block">落日荒林暗(毛),</p><p class="ql-block">寒中古寺生(萧)。</p><p class="ql-block">深林归倦鸟(萧),</p><p class="ql-block">高阁倚佳人(毛)。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释</b>:萧:友人萧瑜</p> <p class="ql-block"><b>09 五古·挽易昌陶</b></p><p class="ql-block">1915年5月 22岁</p><p class="ql-block">去去思君深,思君君不来。</p><p class="ql-block">愁杀芳年友,悲叹有馀哀。</p><p class="ql-block">衡阳雁声彻,湘滨春溜回。</p><p class="ql-block">感物念所欢,踯躅南城隈。</p><p class="ql-block">城隈草萋萋,涔泪侵双题。</p><p class="ql-block">采采馀孤景,日落衡云西。</p><p class="ql-block">方期沆瀁游,零落匪所思。</p><p class="ql-block">永诀从今始,午夜惊鸣鸡。</p><p class="ql-block">鸣鸡一声唱,汗漫东皋上。</p><p class="ql-block">冉冉望君来,握手珠眶涨。</p><p class="ql-block">关山蹇骥足,飞飙拂灵帐。</p><p class="ql-block">我怀郁如焚,放歌倚列嶂。</p><p class="ql-block">列嶂青且茜,愿言试长剑。</p><p class="ql-block">东海有岛夷,北山尽仇怨。</p><p class="ql-block">荡涤谁氏子,安得辞浮贱。</p><p class="ql-block">子期竟早亡,牙琴从此绝。</p><p class="ql-block">琴绝最伤情,朱华春不荣。</p><p class="ql-block">后来有千日,谁与共平生?</p><p class="ql-block">望灵荐杯酒,惨淡看铭旌。</p><p class="ql-block">惆怅中何寄,江天水一泓。</p> <p class="ql-block"><b>10 四言诗:明耻篇 题志</b></p><p class="ql-block">1915年5月 </p><p class="ql-block">五月七日,</p><p class="ql-block">民国奇耻。</p><p class="ql-block">何以报仇?</p><p class="ql-block">在我学子!</p><p class="ql-block"><b>注释</b>:</p><p class="ql-block">五月七日:该天日本向袁世凯提出二十一条。</p> <p class="ql-block"><b>11 杂言诗:游泳启示</b></p><p class="ql-block">1915年夏</p><p class="ql-block">铁路之旁兮,水面汪洋;</p><p class="ql-block">深浅合度兮,生命无妨。</p><p class="ql-block">凡我同志兮,携手同行,</p><p class="ql-block">晚餐之后兮,游泳一场。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释</b>:1915年毛泽东在湖南一师发的游泳启事。</p> <p class="ql-block"><b>12 五律</b>:<b>登云麓山宫联句</b></p><p class="ql-block"> 1916年冬 23岁</p><p class="ql-block">共泛朱张渡,层冰涨橘汀。</p><p class="ql-block">鸟啼枫径寂,木落翠微冥。</p><p class="ql-block">攀险呼俦侣,盘空识健翎。</p><p class="ql-block">赫曦联韵在,千载德犹馨。</p><p class="ql-block">注释:朱张渡:湖南地名</p> <p class="ql-block"><b>13 七律·骤雨东风</b></p><p class="ql-block">1916年至1917年</p><p class="ql-block">骤雨东风过远湾,</p><p class="ql-block">滂然遥接石龙关。</p><p class="ql-block">(缺两句十四字……)</p><p class="ql-block">野渡苍松横古木,</p><p class="ql-block">断桥流水动连环。</p><p class="ql-block">客行此去遵何路?</p><p class="ql-block">坐眺长亭意转闲。</p><p class="ql-block">注释:</p><p class="ql-block">源于肖三文章回忆。</p> <p class="ql-block"><b>14 杂言诗·意志之锻炼</b></p><p class="ql-block">1917年4月1日</p><p class="ql-block">夫力拔山气盖世,猛烈而已;</p><p class="ql-block">不斩楼兰誓不还,不畏而已;</p><p class="ql-block">化家为国,敢为而已;</p><p class="ql-block">八年于外,三过其门而不入,耐久而已。</p> <p class="ql-block"><b>15 四言诗:露宿</b></p><p class="ql-block">1917年7月</p><p class="ql-block">沙滩为床,石头当枕,</p><p class="ql-block">蓝天做帐,明月为灯。</p> <p class="ql-block"><b>16 五言诗:云封狮固楼(残句)</b></p><p class="ql-block">1917年夏</p><p class="ql-block">云封狮固楼,</p><p class="ql-block">桥锁玉潭舟。</p> <p class="ql-block"><b>17 七绝:赠刘翰林联句</b></p><p class="ql-block">1917年夏</p><p class="ql-block">翻山渡水之名郡(毛),</p><p class="ql-block">竹杖草履谒学尊(萧)。</p><p class="ql-block">途见白云如晶海(萧),</p><p class="ql-block">沾衣晨露浸饿身(毛)。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释</b>:萧:友人萧瑜</p> <p class="ql-block"><b>18 四言诗:题北宝塔</b></p><p class="ql-block">1917年8月</p><p class="ql-block">伊水拖蓝,</p><p class="ql-block">紫云反照;</p><p class="ql-block">铜钟滴水,</p><p class="ql-block">梅岭寒泉。</p> <p class="ql-block"><b>19 七古:自信人生(残句)</b></p><p class="ql-block">1917年</p><p class="ql-block">自信人生二百年,</p><p class="ql-block">会当水击三千里。</p> <p class="ql-block"><b>20 四言诗:奋斗</b></p><p class="ql-block">1917年</p><p class="ql-block">与天奋斗,其乐无穷!</p><p class="ql-block">与地奋斗,其乐无穷!</p><p class="ql-block">与人奋斗,其乐无穷!</p> <p class="ql-block"><b>21 杂言诗:河出潼关</b></p><p class="ql-block">1918年夏 25岁</p><p class="ql-block">河出潼关,</p><p class="ql-block">因有太华抵抗,</p><p class="ql-block">而水力益增其奔猛。</p><p class="ql-block">风回三峡,</p><p class="ql-block">因有巫山为隔,</p><p class="ql-block">而风力益增其怒号。</p> <p class="ql-block"><b>22 七言诗·送纵宇一郎东行</b></p><p class="ql-block">1918年4月</p><p class="ql-block">云开衡岳积阴止,</p><p class="ql-block">天马凤凰春树里。</p><p class="ql-block">年少峥嵘屈贾才,</p><p class="ql-block">山川奇气曾钟此。</p><p class="ql-block">君行吾为发浩歌,</p><p class="ql-block">鲲鹏击浪从兹始。</p><p class="ql-block">洞庭湘水涨连天,</p><p class="ql-block">艨艟巨舰直东指。</p><p class="ql-block">无端散出一天愁,</p><p class="ql-block">幸被东风吹万里。</p><p class="ql-block">丈夫何事足萦怀,</p><p class="ql-block">要将宇宙看稊米。</p><p class="ql-block">沧海横流安足虑,</p><p class="ql-block">世事纷纭从君理。</p><p class="ql-block">管却自家身与心,</p><p class="ql-block">胸中日月常新美。</p><p class="ql-block">名世于今五百年,</p><p class="ql-block">诸公碌碌皆馀子。</p><p class="ql-block">平浪宫前友谊多,</p><p class="ql-block">崇明对马衣带水。</p><p class="ql-block">东瀛濯剑有书还,</p><p class="ql-block">我返自崖君去矣。</p><p class="ql-block"><b>注释</b>:</p><p class="ql-block">1918年6月,毛泽东湖南一师毕业,老师杨昌济邀去北京,他8月与李维汉等24人从长沙乘船到汉口,坐火车到河南,路遇大雨,只好步行到许昌。是为毛泽东第一次出省。</p> <p class="ql-block"><b>23 归自谣 今宵月</b></p><p class="ql-block">1918年春</p><p class="ql-block">今宵月,</p><p class="ql-block">直把天涯都照彻,</p><p class="ql-block">清光不令青山失。</p><p class="ql-block">清溪却向青滩泄,</p><p class="ql-block">鸡声歇,</p><p class="ql-block">马嘶人语长亭白。</p><p class="ql-block"><b>欣赏</b>:1918年4月毛泽东等人筹划成立新民学会,此后他积极开展爱国运动,在这期间面对良宵月夜的美景写下此诗。</p><p class="ql-block">这是毛主席少有的有着幽静婉约、清朗优美意境的一首诗词。举头望月,只见明月把清辉撒落天地,却如此温柔,并不把青山的本色掩盖。那清溪向着青滩流去,静中有动,真实而自然。鸡叫声停了,马儿嘶鸣,又响起了人们的话语声,送别的长亭亮起来了。这里展现出一幅夜宿的旅人又要上路,继续征程的水墨画卷,表达了词人要短暂的歇息后,要继续为了理想而前行的坚定脚步。整首词读来让人的心顿时沉静下来,却在其中又饱含着一丝坚韧,极富韵味。</p> <p class="ql-block"><b>24 </b><b style="font-size:18px;">七绝·过魏都(与罗章龙联句)</b></p><p class="ql-block">1918年8月18日</p><p class="ql-block">横槊赋诗意气扬(罗),</p><p class="ql-block">自明本志好文章(毛)。</p><p class="ql-block">萧条异代西畴墓(毛),</p><p class="ql-block">铜雀荒伧落夕阳(罗)。</p> <p class="ql-block"><b>25 五言诗:大沽口观海(残句)</b></p><p class="ql-block">1919年3月</p><p class="ql-block">苍山辞祖国,</p><p class="ql-block">弱水望邻都。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释:</b>送新民学会赴法同志于天津大沽口观海。</p> <p class="ql-block"><b>26 四言诗:祭母文</b></p><p class="ql-block">1919年10月8日,26岁</p><p class="ql-block">呜呼吾母,遽然而死。寿五十三,生有七子。</p><p class="ql-block">七子余三,即东民覃。其他不育,二女三男。</p><p class="ql-block">育吾兄弟,艰辛备历。摧折作磨,因此遘疾。</p><p class="ql-block">中间万万,皆伤心史。不忍卒书,待徐温吐。</p><p class="ql-block">今则欲言,只有两端。一则盛德,一则恨偏。</p><p class="ql-block">吾母高风,首推博爱。远近亲疏,一皆覆载。</p><p class="ql-block">恺恻慈祥,感动庶汇。爱力所及,原本真诚。</p><p class="ql-block">不作诳言,不存欺心。整饬成性,一丝不诡。</p><p class="ql-block">手泽所经,皆有条理。头脑精密,劈理分情。</p><p class="ql-block">事无遗算,物无遁形。洁净之风,传遍戚里。</p><p class="ql-block">不染一尘,身心表里。五德荦荦,乃其大端。</p><p class="ql-block">合其人格,如在上焉。恨偏所在,三纲之末。</p><p class="ql-block">有志未伸,有求不获。精神痛苦,以此为卓。</p><p class="ql-block">天乎人欤?倾地一角。次则儿辈,育之成行。</p><p class="ql-block">如果未熟,介在青黄。病时揽手,酸心结肠。</p><p class="ql-block">但呼儿辈,各务为良。又次所怀,好亲至爱。</p><p class="ql-block">或属素恩,或多劳瘁。大小亲疏,均待报赉。</p><p class="ql-block">总兹所述,盛德所辉。以秉悃忱,则效不违。</p><p class="ql-block">致于所恨,必补遗缺。念兹在兹,此心不越。</p><p class="ql-block">养育深恩,春晖朝霭。报之何时?精禽大海。</p><p class="ql-block">呜呼吾母,母终未死。躯壳虽隳,灵则万古。</p><p class="ql-block">有生一日,皆报恩时。有生一日,皆伴亲时。</p><p class="ql-block">今也言长,时则苦短。惟挈大端,置其粗浅。</p><p class="ql-block">此时家奠,尽此一觞。后有言陈,与日俱长。</p><p class="ql-block">尚飨!</p> <p class="ql-block"><b>27 新体诗·颂赵女士的人格</b></p><p class="ql-block">1919年11月18日</p><p class="ql-block">不自由,无宁死。</p><p class="ql-block">雪一般的刀上面,染了怪红的鲜血。</p><p class="ql-block">柑子园尘秽街中被血洒满,顿化成了庄严的天衢。</p><p class="ql-block">赵女士的人格也随之涌现出来,顿然光焰万丈。</p> <p class="ql-block"><b>28 虞美人:枕上 赠杨开慧</b></p><p class="ql-block">1921年 28岁</p><p class="ql-block">堆来枕上愁何状?</p><p class="ql-block">江海翻波浪。</p><p class="ql-block">夜长天色怎难明?</p><p class="ql-block">寂寞披衣起坐薄寒中。</p><p class="ql-block">晓来百念皆灰烬,</p><p class="ql-block">倦极身无凭。</p><p class="ql-block">一钩残月向西流,</p><p class="ql-block">对此不抛眼泪也无由。</p> <p class="ql-block"><b>29 贺新郎 · 别友</b></p><p class="ql-block">1923年</p><p class="ql-block">挥手从兹去。</p><p class="ql-block">更那堪凄然相向,</p><p class="ql-block">苦情重诉。</p><p class="ql-block">眼角眉梢都似恨,</p><p class="ql-block">热泪欲零还住。</p><p class="ql-block">知误会前番书语。</p><p class="ql-block">过眼滔滔云共雾,</p><p class="ql-block">算人间知己吾和汝。</p><p class="ql-block">人有病,</p><p class="ql-block">天知否?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">今朝霜重东门路,</p><p class="ql-block">照横塘半天残月,</p><p class="ql-block">凄清如许。</p><p class="ql-block">汽笛一声肠已断,</p><p class="ql-block">从此天涯孤旅。</p><p class="ql-block">凭割断愁丝恨缕。</p><p class="ql-block">要似昆仑崩绝壁,</p><p class="ql-block">又恰像台风扫寰宇。</p><p class="ql-block">重比翼,</p><p class="ql-block">和云翥。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b><span class="ql-cursor"></span>注释</b>:</p><p class="ql-block">横塘:东门小吴门外清水塘。1921年冬至1923年4月,毛泽东租了清水塘边的一所茅屋,家住兼作中共湘区委员会会址,旧址现为纪念馆。“横塘”也是典故,在古诗中常作女子居住之处。</p> <p class="ql-block"><b>30 沁园春 · 长沙 </b></p><p class="ql-block"> 1925年12月</p><p class="ql-block">独立寒秋,</p><p class="ql-block">湘江北去,</p><p class="ql-block">橘子洲头。</p><p class="ql-block">看万山红遍,</p><p class="ql-block">层林尽染;</p><p class="ql-block">漫江碧透,</p><p class="ql-block">百舸争流。</p><p class="ql-block">鹰击长空,</p><p class="ql-block">鱼翔浅底,</p><p class="ql-block">万类霜天竞自由。</p><p class="ql-block">怅寥廓,</p><p class="ql-block">问苍茫大地,</p><p class="ql-block">谁主沉浮?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">携来百侣曾游,</p><p class="ql-block">忆往昔峥嵘岁月稠。</p><p class="ql-block">恰同学少年,</p><p class="ql-block">风华正茂;</p><p class="ql-block">书生意气,</p><p class="ql-block">挥斥方遒。</p><p class="ql-block">指点江山,</p><p class="ql-block">激扬文字,</p><p class="ql-block">粪土当年万户侯。</p><p class="ql-block">曾记否,</p><p class="ql-block">到中流击水,</p><p class="ql-block">浪遏飞舟?</p><p class="ql-block"><b>创作背景</b>:1925年12月当时革命运动蓬勃发展,五卅运动和省港大罢工相继爆发,毛泽东直接领导了湖南的农民运动。这年深秋,他去广州主持农民运动讲习所,在长沙停留期间,重游橘子洲,写下了这首词。</p> <p class="ql-block"><b>31 菩萨蛮:黄鹤楼</b></p><p class="ql-block">1927年春 34岁</p><p class="ql-block">茫茫九派流中国,</p><p class="ql-block">沉沉一线穿南北。</p><p class="ql-block">烟雨莽苍苍,</p><p class="ql-block">龟蛇锁大江。</p><p class="ql-block">黄鹤知何去?</p><p class="ql-block">剩有游人处。</p><p class="ql-block">把酒酹滔滔,</p><p class="ql-block">心潮逐浪高!</p> <p class="ql-block"><b>32 西江月 · 秋收起义</b></p><p class="ql-block">1927年9月</p><p class="ql-block">军叫工农革命,</p><p class="ql-block">旗号镰刀斧头</p><p class="ql-block">匡庐一带不停留,</p><p class="ql-block">要向潇湘直进。</p><p class="ql-block">地主重重压迫,</p><p class="ql-block">农民个个同仇。</p><p class="ql-block">秋收时节暮云愁,</p><p class="ql-block">霹雳一声暴动。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 1927年大革命失败,中国共产党八七会议决定发动农民在秋收季节举行武装起义。毛泽东以中央特派员的身份,赶回湖南部署湘赣边界秋收起义。1927年9月9日举行了武装起义,起义后几天,革命正处在异常艰苦的关头,毛泽东豪气干云,激情满怀,写下了这首词。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>作品赏析</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 上阕</b>:“军叫工农革命,旗号镰刀斧头”,写出起义军的名称和旗帜,反映起义的浩大声势。“匡庐一带不停留,要向潇湘直进”,点明工农革命军的行动方向和路线,“不停留”“直进”体现军情紧急、士气激昂和对革命的信心。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 下阕</b>:“地主重重压迫,农民个个同仇”,揭示出农民暴动的根本原因和正义性。“秋收时节暮云愁,霹雳一声暴动”,写出起义的时间和声势,“暮云愁”营造凝重氛围,“霹雳一声”展现出起义的迅猛和震撼力。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">这首词采用赋的艺术表现手法,具有鲜明的纪实特色,语言通俗,节奏紧凑,气势磅礴,咏颂了革命初期的工农革命武装暴动的壮举。</p> <p class="ql-block"><b>33 西江月 · 井冈山</b></p><p class="ql-block">1928年9月 35岁</p><p class="ql-block">山下旌旗在望,</p><p class="ql-block">山头鼓角相闻。</p><p class="ql-block">敌军围困万千重,</p><p class="ql-block">我自岿然不动。</p><p class="ql-block">早已森严壁垒,</p><p class="ql-block">更加众志成城。</p><p class="ql-block">黄洋界上炮声隆,</p><p class="ql-block">报道敌军宵遁。</p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 1928年7月,湘赣敌军向井冈山发动第二次“会剿”。红军主力在战斗中向湘南冒进,结果在郴州先胜后败,毛泽东亲自率31团前往桂东迎还红军主力,这时留守井冈山的仅剩31团的一营,敌人纠集4个团向黄洋界哨口进攻。井冈山军民凭险抵抗,最终以少胜多取得了黄洋界保卫战的胜利。毛泽东在得知胜利消息后,于9月5日前后在遂川大汾欣然命笔写出《西江月·井冈山》。</p><p class="ql-block"><b>内容赏析</b></p><p class="ql-block"><b> - 上阕</b>:“山下旌旗在望,山头鼓角相闻”概括了红军士气高昂,严阵以待的雄壮声势。“敌军围困万千重,我自岿然不动”用夸张手法写敌人人多势强,气焰嚣张,红军被重重包围,但仍沉着应战,泰然自若,衬托出红军英勇善战的大无畏英雄气概。</p><p class="ql-block"><b> - 下阕</b>:“早已森严壁垒,更加众志成城”写出红军早有准备,军民团结一致,这是战胜敌人的原因。“黄洋界上炮声隆,报道敌军宵遁”写具体战场和战斗结果,描绘了保卫战的胜利,嘲笑了敌人,鼓舞了红军军民。</p> <p class="ql-block"><b>34 四言韵语:红四军司令部布告</b></p><p class="ql-block">1929年1月,36岁</p><p class="ql-block">红军宗旨,民权革命。赣西一军,声威远震。</p><p class="ql-block">此番计划,分兵前进。官佐兵伕,服从命令。</p><p class="ql-block">平买平卖,事实为证。乱烧乱杀,在所必禁。</p><p class="ql-block">全国各地,压迫太甚。工人农人,十分苦痛。</p><p class="ql-block">土豪劣绅,横行乡镇。重息重租,人人怨愤。</p><p class="ql-block">白军士兵,饥寒交并。小资产者,税捐极重。</p><p class="ql-block">洋货越多,国货受困。帝国主义,哪个不恨?</p><p class="ql-block">军民匪党,完全反动。口是心非,不能过硬。</p><p class="ql-block">蒋桂冯阎,同床异梦。冲突已起,军阀倒运。</p><p class="ql-block">饭可充饥,药能医病。共党主张,极为公正。</p><p class="ql-block">地主田地,农民收种。债不要还,租不要送。</p><p class="ql-block">增加工钱,老板担任。八时工作,恰好相称。</p><p class="ql-block">国队待遇,亟须改订。发给田地,士兵有份。</p><p class="ql-block">敌方官兵,准其投顺。以前行为,可以不问。</p><p class="ql-block">累进税法,最为适用。苛税苛捐,扫除干净。</p><p class="ql-block">城市商人,积铢累寸。只要服从,余皆不论。</p><p class="ql-block">对待外人,必须严峻。工厂银行,没收归并。</p><p class="ql-block">外资外债,概不承认。外兵外舰,不准入境。</p><p class="ql-block">打倒列强,人人高兴。打倒军阀,除恶务尽。</p><p class="ql-block">统一中华,举国称庆。满蒙回藏,章程自定。</p><p class="ql-block">国民政府,一群恶棍。合力铲除,肃清乱政。</p><p class="ql-block">全国工农,风发雷奋。夺取政权,为期日近。</p><p class="ql-block">革命成功,尽在民众。布告四方,大家起劲。</p><p class="ql-block">军长朱德</p><p class="ql-block">党代表 毛泽东</p> <p class="ql-block"><b>35 清平乐 . 蒋桂战争</b></p><p class="ql-block">1929年秋 36岁</p><p class="ql-block">风云突变,</p><p class="ql-block">军阀重开战。</p><p class="ql-block">洒向人间都是怨,</p><p class="ql-block">一枕黄粱再现。</p><p class="ql-block">红旗跃过汀江,</p><p class="ql-block">直下龙岩上杭。</p><p class="ql-block">收拾金瓯一片,</p><p class="ql-block">分田分地真忙。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">蒋桂战争:蒋介石和桂系军阀李宗仁,白崇禧在1929年2至4月间为控制两湖而进行的战争。4月,桂系放弃武汉,败入广西。 </p> <p class="ql-block"><b>36 采桑子 · 重阳</b></p><p class="ql-block"><b></b>1929年10月</p><p class="ql-block">人生易老天难老,</p><p class="ql-block">岁岁重阳。</p><p class="ql-block">今又重阳,</p><p class="ql-block">战地黄花分外香。</p><p class="ql-block">一年一度秋风劲,</p><p class="ql-block">不似春光。</p><p class="ql-block">胜似春光,</p><p class="ql-block">寥廓江天万里霜。</p><p class="ql-block"><b>注释</b></p><p class="ql-block">采桑子:词牌名,本于古乐采桑曲。重阳:阴历九月初九,传统上文人登高赋诗之日。1929年的重阳是10月11日。</p> <p class="ql-block"><b>37 如梦令 .元旦</b></p><p class="ql-block">1930年1月</p><p class="ql-block">宁化、清流、归化,</p><p class="ql-block">路隘林深苔滑。</p><p class="ql-block">今日向何方,</p><p class="ql-block">直指武夷山下。</p><p class="ql-block">山下山下,</p><p class="ql-block">风展红旗如画。</p> <p class="ql-block"><b>38 减字木兰花. 广昌路上</b></p><p class="ql-block">1930年2月 37岁</p><p class="ql-block">漫天皆白,雪里行军情更迫。</p><p class="ql-block">头上高山,风卷红旗过大关。</p><p class="ql-block">此行何去?赣江风雪迷漫处。</p><p class="ql-block">命令昨颁,十万工农下吉安。</p> <p class="ql-block"><b>39 蝶恋花. 从汀州向长沙</b></p><p class="ql-block">1930年7月,37岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">六月天兵征腐恶,</p><p class="ql-block">万丈长缨要把鲲鹏缚。</p><p class="ql-block">赣水那边红一角,</p><p class="ql-block">偏师借重黄公略。</p><p class="ql-block">百万工农齐踊跃,</p><p class="ql-block">席卷江西直捣湘和鄂。</p><p class="ql-block">国际悲歌歌一曲,</p><p class="ql-block">狂飙为我从天落。</p> <b>40 六言诗:《讨逆檄文》中国工农革命委员会会布告</b><div>1930年12月</div><div>段谢刘李等逆,叛变起于富田,</div><div>带了红军反水,不顾大敌当前,</div><div>分裂革命势力,真正罪恶滔天,</div><div>破坏阶级决战,还要乱造谣言,</div><div>进攻省苏政府,推翻工农政权,</div><div>赶走曾山主席,捉起中央委员,</div><div>实行拥蒋反共,反对彻底分田,</div><div>妄想阴谋暴动,破坏红军万千,</div><div>要把红色区域,变成黑暗牢监,</div><div>A B 取消两派,乌龟王八相联,</div><div>口里喊的革命,骨子是个内奸,</div><div>扯起红旗造反,教人不易看穿,</div><div>这是蒋逆毒计,大家要做宣传,</div><div>这是斗争紧迫,阶级叛逆必然,</div><div>不要恐慌奇怪,只有团结更坚,</div><div>打倒反革命派,胜利就在明天!</div> <p class="ql-block"><b>41 渔家傲:反第一次大“围剿”</b></p><p class="ql-block">1931年春</p><p class="ql-block">万木霜天红烂漫,天兵怒气冲霄汉。</p><p class="ql-block">雾满龙冈千嶂暗,齐声唤,前头捉了张辉瓒。</p><p class="ql-block">二十万军重入赣,风烟滚滚来天半。</p><p class="ql-block">唤起工农千百万,同心干,不周山下红旗乱。</p> <p class="ql-block"><b>42 渔家傲 · 反第二次大“围剿”</b></p><p class="ql-block">1931年夏</p><p class="ql-block">白云山头云欲立,白云山下呼声急,枯木朽株齐努力。</p><p class="ql-block">枪林逼,飞将军自重霄入。</p><p class="ql-block">七百里驱十五日,赣水苍茫闽山碧,横扫千军如卷席。</p><p class="ql-block">有人泣,为营步步嗟何及!</p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">蒋介石认为第一次大“围剿”败在“长驱直入”,因此第二次大“围剿”改为“稳扎稳打,步步为营,紧缩包围”。5月16日,红军在吉安县东固伏击蒋军公秉藩部二十八师。接着在15天内,从西向东横扫七百里,五战五胜,打破了第二次大“围剿”。</p> <b>43 六言诗:苏维埃政府布告(节录)</b><div>1931年12月19日</div><div><br></div><div>军阀豪绅地主,到处压迫穷人。</div><div>利用国民政府,要捐要税不停。</div><div>地主白占土地,厂主垄断资本。</div><div>大家要免痛苦,只有参加革命。</div><div>穷人一致奋起,组织工农红军。</div><div>豪绅地主土地,一律分给农民。</div><div>免除苛捐杂税,都是有吃有剩。</div><div>工人每日工作,只做八个时辰。</div><div>商人服从法令,生意由你经营。</div><div>各地工农群众,赶快参加革命。</div><div>建立工农政府,快把地主田分。</div><div>工人组织工会,快同厂主斗争。</div><div>大家一致努力,完成中国革命。</div> <b>44 七言诗:观梅小令</b><div>1932年冬</div><div>春心乐共花争发,与君一赏一陶然。</div> <p class="ql-block"><b>45 菩萨蛮 · 大柏地</b></p><p class="ql-block">1933年夏 40岁</p><p class="ql-block">赤橙黄绿青蓝紫,</p><p class="ql-block">谁持彩练当空舞?</p><p class="ql-block">雨后复斜阳,</p><p class="ql-block">关山阵阵苍。</p><p class="ql-block">当年鏖战急,</p><p class="ql-block">弹洞前村壁。</p><p class="ql-block">装点此关山,</p><p class="ql-block">今朝更好看</p><p class="ql-block"><b>【创作背景】</b></p><p class="ql-block">1929年,毛泽东和朱德、陈毅等率红军主力三千六百余人在这一年的早春离开了井冈山,向赣南进击。由于敌军重兵围追,又由于来到外地人生地不熟,红四军沿途五战皆告失利。后红军在瑞金以北约30公里处的大柏地麻子坳布下口袋阵。自第二日下午3时一直激战到次日正午,终于击溃敌军,取得这次转战以来首次重大胜利。而胜利之地就是大柏地。</p><p class="ql-block">1932年10月,中共苏区中央局宁都会议后,毛泽东受王明左倾冒险主义路线排斥,被免去红一方面军总政治委员的职务,改去地方上主持中华苏维埃共和国临时中央政府的工作。1933年夏天他因从事调研工作,领导中央苏区的查田运动才重返大柏地,面对昔日金戈铁马的战场,他触景生情,回忆往事,欣然命笔,写下了此诗。</p> <p class="ql-block"><b>46 清平乐 · 会昌</b></p><p class="ql-block">1934年夏 41岁</p><p class="ql-block">东方欲晓,</p><p class="ql-block">莫道君行早。</p><p class="ql-block">踏遍青山人未老,</p><p class="ql-block">风景这边独好。</p><p class="ql-block">会昌城外高峰,</p><p class="ql-block">颠连直接东溟。</p><p class="ql-block">战士指看南粤,</p><p class="ql-block">更加郁郁葱葱。</p> <p class="ql-block"><b>47.《十六字令三首》</b></p><p class="ql-block">1934年—1935年</p><p class="ql-block"><b>- 其一</b></p><p class="ql-block">山,</p><p class="ql-block">快马加鞭未下鞍。</p><p class="ql-block">惊回首,离天三尺三。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 其二</b></p><p class="ql-block">山,</p><p class="ql-block">倒海翻江卷巨澜。</p><p class="ql-block">奔腾急,万马战犹酣。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 其三</b></p><p class="ql-block">山,</p><p class="ql-block">刺破青天锷未残。</p><p class="ql-block">天欲堕,赖以拄其间。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>注解</b>:民谣:“上有骷髅山,下有八宝山,离天三尺三。人过要低头,马过要下鞍。”</p><p class="ql-block">这首小令写于1934年至1935年长征途中。以生动的描写,展现了红军在崇山峻岭中策马疾驰的豪迈情景,体现了红军不畏艰险、勇往直前的精神。</p><p class="ql-block">第一首表面上极写山之高,通过与民谣中“人过要低头,马过要下鞍”的对比,“快马加鞭未下鞍”展现了红军藐视困难、一往无前的精神气概。</p><p class="ql-block">第二首表面上极写山之大,用“倒海翻江卷巨澜”“万马战犹酣”等词句,写出群山磅礴险峻,实则体现红军在万山丛中英勇战斗的雄伟豪迈气概。</p><p class="ql-block">第三首表面上极写山之坚,把山峰比作刺破青天且锋芒无损的宝剑,即使“天欲堕”也能支撑其间,象征红军崇高坚韧的意志和中流砥柱的作用。</p> <p class="ql-block"><b>48 打油诗:洛甫摔交</b></p><p class="ql-block">1935年,42岁</p><p class="ql-block">洛甫洛甫真英豪,</p><p class="ql-block">不会行军会摔跤。</p><p class="ql-block">四脚朝天摔得巧,</p><p class="ql-block">没伤胳膊没伤脑。</p><p class="ql-block"><b>注释</b>:</p><p class="ql-block">1935年在长征途中,毛泽东对张闻天一次摔跤的調侃。</p> <p class="ql-block"><b>49 念奴娇 · 昆仑</b></p><p class="ql-block">1935年10月</p><p class="ql-block">横空出世,莽昆仑,阅尽人间春色。飞起玉龙三百万,搅得周天寒彻。夏日消溶,江河横溢,人或为鱼鳖。千秋功罪,谁人曾与评说?</p><p class="ql-block">而今我谓昆仑,不要这高,不要这多雪。安得倚天抽宝剑,把汝裁为三截?一截遗欧,一截赠美,一截还东国。太平世界,环球同此凉热。</p><p class="ql-block"><b>原注:</b></p><p class="ql-block"><b><span class="ql-cursor"></span></b>前人(指宋张元,见《诗人玉屑·知音·姚嗣宗》)所谓“战罢玉龙三百万,败鳞残甲满天飞”,说的是飞雪,这里的借用一句,说的是雪山。夏日登山远望,群山飞舞,一片皆白。老百姓说,当年孙行者过此,都是火焰山,就是他借了芭蕉扇扇灭了火,所以变白了。</p> <p class="ql-block"><b>50 忆秦娥 · 娄山关</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;"><span class="ql-cursor"></span></b><span style="font-size:18px;">1935年2月</span></p><p class="ql-block">西风烈,</p><p class="ql-block">长空雁叫霜晨月。</p><p class="ql-block">霜晨月,</p><p class="ql-block">马蹄声碎,</p><p class="ql-block">喇叭声咽。</p><p class="ql-block">雄关漫道真如铁,</p><p class="ql-block">而今迈步从头越。</p><p class="ql-block">从头越,</p><p class="ql-block">苍山如海,</p><p class="ql-block">残阳如血。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释</b>:此词写于1935年2月红军长征途中第二次攻克娄山关之后。“西风烈”中的“烈”字,生动地描绘出西风的猛烈、强劲,开篇便营造出一种悲壮、雄浑的氛围,既点明了红军行军时的季节和恶劣的天气环境,也为全词奠定了慷慨悲烈的基调,让人仿佛置身于那个充满艰难险阻与战斗气息的历史场景中。</p><p class="ql-block">这首词上阕写景,下阕抒情,从内到外勾勒出一幅雄浑壮阔的冬夜行军图,描画了红军长征中征战娄山关的紧张激烈场景。全词反映出词人的乐观主义精神和指挥若定的气魄。其篇幅虽短,但雄奇悲壮,气势如虹,寥寥数笔,却重如万钧,表现了作者面对失利和困难从容不迫的气度和胸怀。</p> <p class="ql-block"><b>51 清平乐 · 六盘山</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">1935年10月7日</span></p><p class="ql-block">天高云淡,望断南飞雁。</p><p class="ql-block">不到长城非好汉,屈指行程二万。</p><p class="ql-block">六盘山上高峰,红旗漫卷西风。</p><p class="ql-block">今日长缨在手,何时缚住苍龙?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1935年10月,毛泽东率领红一方面军突破重重险阻,越过岷山草地,来到了六盘山。在经历了无数艰难困苦之后,红军依然保持着高昂的斗志。10月7日,中央红军在六盘山击溃敌军马鸿逵的骑兵团,当天下午一鼓作气翻越六盘山,毛泽东站在六盘山高峰,极目远眺,心潮澎湃,写下了这首不朽的诗篇。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>作品赏析</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 上阕</b>:“天高云淡,望断南飞雁”,开篇勾勒出一幅壮丽开阔的秋日画卷,“望断”二字饱含深情,不仅是视线对大雁的追寻,更是对南方革命根据地和战友们的深深眷恋。“不到长城非好汉,屈指行程二万”将情感从眷恋转为坚定的信念,“长城”有着丰富的象征意义,可指代长征的最终目的地、抗日的前线等,表达了红军战士坚定不移的决心。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 下阕</b>:“六盘山上高峰,红旗漫卷西风”,点明地点,展现出一幅极具视觉冲击力的画面,红旗在西风中烈烈飘扬,显示出红军蓬勃向上的生命力和不屈的斗志。“今日长缨在手,何时缚住苍龙”中,“长缨”代表着红军强大的武装力量和革命的力量,“苍龙”指向蒋介石,象征着反动势力,表达了红军战胜敌人的能力和信心。</p><p class="ql-block">注释:红旗:1957年在《诗刊》创刊号上发表时作“旄头”。1961年9月为宁夏干部书写此词时改为“红旗”,手迹发表在该年10月7日的《光明日报》。</p> <p class="ql-block"><b>52 七律 长征</b></p><p class="ql-block">1935年10月 42岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">红军不怕远征难,</p><p class="ql-block">万水千山只等闲。</p><p class="ql-block">五岭逶迤腾细浪,</p><p class="ql-block">乌蒙磅礴走泥丸。</p><p class="ql-block">金沙水拍云崖暖,</p><p class="ql-block">大渡桥横铁索寒。</p><p class="ql-block">更喜岷山千里雪,</p><p class="ql-block">三军过后尽开颜。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 由于国民党对中央革命根据地发动第五次大规模“围剿”,红军苦战一年未能打破“围剿”,1934年10月,中央红军被迫长征。经过两万五千里的长途远征,经历十一个省的地区,翻越艰难险阻,终于粉碎了国民党军的围追堵截,在即将结束长征时,毛泽东有感而发写下了这首《七律·长征》。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">诗歌赏析</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 首联</b>“红军不怕远征难,万水千山只等闲”,开宗明义,点出长征主体——红军,赞美其不怕困难、勇敢顽强的革命精神,“不怕”态度坚决,“只等闲”体现出对困难的蔑视,奠定全诗豪迈基调。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 颔联</b>“五岭逶迤腾细浪,乌蒙磅礴走泥丸”,运用夸张、比喻和反衬手法,把五岭和乌蒙山比作“细浪”“泥丸”,突出红军英雄气概和蔑视困难的精神。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 颈联</b>“金沙水拍云崖暖,大渡桥横铁索寒”,以巧渡金沙江、强渡大渡河和飞夺泸定桥史实,“暖”字写出巧渡后的喜悦气氛,“寒”字描绘泸定桥的险恶和战斗的惊心动魄,一“暖”一“寒”对比,凸显红军不畏艰难的英雄气概。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 尾联</b>“更喜岷山千里雪,三军过后尽开颜”,是全诗高潮,写红军喜过岷山,“更喜”强调胜利的欢笑,体现对光明前景的信心,与首联呼应,进一步突出红军的英雄气概和乐观精神。</p> <p class="ql-block"><b>53 六言诗 致彭德怀同志</b></p><p class="ql-block">1935年10月21日</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">山高路远坑深,</p><p class="ql-block">大军纵横驰奔。</p><p class="ql-block">谁敢横刀立马?</p><p class="ql-block">唯我彭大将军。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 1935年10月19日,中央红军主力到达陕北吴起镇,宁夏马鸿逵、马鸿宾的骑兵跟了上来。毛泽东和彭德怀拟写了一份电报,主张给马家骑兵一个打击,以防把敌人带进根据地。21日清晨,彭德怀指挥红军主力在吴起镇外的大峁梁设伏,全歼马家军骑兵团,取得吴起镇大捷。战斗结束后,毛泽东写了这首诗,首句即用电文句,但改“沟深”为“坑深”。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>诗歌赏析</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">- 前两句“山高路远坑深,大军纵横驰奔”,描绘了红军所处的艰难环境和在战场上纵横驰骋、英勇无畏的战斗姿态,为后文塑造彭德怀的形象做了铺垫。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">- 后两句“谁敢横刀立马?唯我彭大将军”,通过设问和肯定的回答,以强烈的语气和豪迈的气势,将彭德怀在战场上的英雄形象展现得淋漓尽致,生动形象地刻画了彭德怀纵横驰骋、一往无前的威武雄姿和智勇双全、能征善战的非凡气魄,表达了毛泽东对彭德怀的高度赞扬和信赖。</p> <p class="ql-block"><b>54 沁园春 · 雪</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;"><span class="ql-cursor"></span></b><span style="font-size:18px;">1936年2月 43岁</span></p><p class="ql-block">北国风光,千里冰封,万里雪飘。望长城内外,惟余莽莽;大河上下,顿失滔滔。山舞银蛇,原驰蜡象,欲与天公试比高。须晴日,看红装素裹,分外妖娆。</p><p class="ql-block">江山如此多娇,引无数英雄竞折腰。惜秦皇汉武,略输文采;唐宗宋祖,稍逊风骚。一代天骄,成吉思汗,只识弯弓射大雕。俱往矣,数风流人物,还看今朝。</p><p class="ql-block"><b>创作背景:</b></p><p class="ql-block"> 创作于1936年2月,当时毛泽东率领红军东征前夕,从陕北瓦窑堡出发,准备东渡黄河赴华北抗日前线与日军作战,途经清涧县袁家沟遇大雪,面对壮丽山河,创作了此词。</p> <p class="ql-block"><b>55 祭黄帝陵</b></p><p class="ql-block">1936年12月</p><p class="ql-block">赫赫始祖,吾华肇造。</p><p class="ql-block">胄衍祀绵,岳峨河浩。</p><p class="ql-block">聪明睿知,光被遐荒。</p><p class="ql-block">建此伟业,雄立东方。</p><p class="ql-block">世变沧桑,中更蹉跌。</p><p class="ql-block">越数千年,强邻蔑德。</p><p class="ql-block">琉台不守,三韩为墟。</p><p class="ql-block">辽海燕冀,汉奸何多!</p><p class="ql-block">以地事敌,敌欲岂足?</p><p class="ql-block">人执笞绳,我为奴辱。</p><p class="ql-block">懿维我祖,命世之英。</p><p class="ql-block">涿鹿奋战,区宇以宁。</p><p class="ql-block">岂其苗裔,不武如斯:</p><p class="ql-block">泱泱大国,让其沦胥?</p><p class="ql-block">东等不才,剑屦俱奋。</p><p class="ql-block">万里崎岖,为国效命。</p><p class="ql-block">频年苦斗,备历险夷。</p><p class="ql-block">匈奴未灭,何以家为?</p><p class="ql-block">各党各界,团结坚固。</p><p class="ql-block">不论军民,不分贫富。</p><p class="ql-block">民族阵线,救国良方。</p><p class="ql-block">四万万众,坚决抵抗。</p><p class="ql-block">民主共和,改革内政。</p><p class="ql-block">亿兆一心,战则必胜。</p><p class="ql-block">还我河山,卫我国权。</p><p class="ql-block">此物此志,永矢勿谖。</p><p class="ql-block">经武整军,昭告列祖。</p><p class="ql-block">实鉴临之,皇天后土。</p><p class="ql-block">尚飨!</p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">中华民国二十六年4月5日,苏维埃政府主席毛泽东、人民抗日红军总司令朱德敬派代表林祖涵,以鲜花时果之仪致祭于我中华民族始祖轩辕黄帝之陵。</p> <p class="ql-block"><b>56 临江仙·给丁玲同志</b></p><p class="ql-block">1936年12月</p><p class="ql-block">壁上红旗飘落照,</p><p class="ql-block">西风漫卷孤城。</p><p class="ql-block">保安人物一时新。</p><p class="ql-block">洞中开宴会,</p><p class="ql-block">招待出牢人。</p><p class="ql-block">纤笔一枝谁与似?</p><p class="ql-block">三千毛瑟精兵。</p><p class="ql-block">阵图开向陇山东。</p><p class="ql-block">昨天文小姐,</p><p class="ql-block">今日武将军。</p> <b>57 四言诗:懦夫奋臂</b><div>1936年<br>嘤其鸣矣,</div><div>求其友声。</div><div>暴虎入门,</div><div>懦夫奋臂。</div> <p class="ql-block"><b>58 四言诗:为《八路军军政杂志》题词</b></p><p class="ql-block">1939年1月25日,46岁</p><p class="ql-block">一面战斗,一面学习,</p><p class="ql-block">百折不回,再接再厉。</p> <p class="ql-block"><b>59 四言诗:为抗大开展生产运动题词</b></p><p class="ql-block">1939年3月1日 46岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">一面学习,一面生产,</p><p class="ql-block">克服困难,敌人丧胆。</p> <p class="ql-block"><b>60 四言诗:戏改江淹《别赋》</b></p><p class="ql-block">1939年7月9日</p><p class="ql-block">春草碧色,</p><p class="ql-block">春水绿波。</p><p class="ql-block">送君延安,</p><p class="ql-block">快如之何。</p> <b>61 四言诗:题《中国妇女》之出版</b><div>1939年<div><br></div><div>妇女解放,突起异军。</div><div>两万万众,奋发为雄。</div><div>男女并驾,如日方东。</div><div>以此制敌,何敌不倾。</div><div>到之之法,艰苦斗争。</div><div>世无难事,有志竟成。</div><div>有妇人焉,如旱望云。</div><div>此编之作,伫看风行。</div></div> <p class="ql-block"><b>62 五律:挽戴安澜将军</b></p><p class="ql-block">1942年秋 49岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">外侮需人御,</p><p class="ql-block">将军赋采薇。</p><p class="ql-block">师称机械化,</p><p class="ql-block">勇夺虎罴威。</p><p class="ql-block">浴血东瓜守,</p><p class="ql-block">驱倭棠吉归。</p><p class="ql-block">沙场竟殒命,</p><p class="ql-block">壮志也无违。</p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">戴安澜,国民党200师师长,在缅甸抗击日军的战斗中牺牲,年仅38岁。</p> <b>63 七律:忆重庆谈判</b><div>1945年 52岁<br>有田有地吾为主,</div><div>无法无天是为民。</div><div>重庆有官皆墨吏,</div><div>延安无屎不黄金。</div><div>炸桥挖路为团结,</div><div>夺地争城是斗争。</div><div>遍地哀鸿满城血,</div><div>无非一念救苍生。</div> <b>64 五律:张冠道中</b><div>1947年 54岁<br>朝雾弥琼宇,</div><div>征马嘶北风。</div><div>露湿尘难染,</div><div>霜笼鸦不惊。</div><div>戎衣犹铁甲,</div><div>须眉等银冰。</div><div>踟蹰张冠道,</div><div>恍若塞上行。<br></div> <b>65 五律:喜闻捷报</b><div>1947年中秋步运河上,</div><div>闻西北野战军收复蟠龙作。<br><br></div><div>秋风度河上,<br>大野入苍穹。</div><div>佳令随人至,</div><div>明月傍云生。</div><div>故里鸿音绝,</div><div>妻儿信未通。</div><div>满宇频翘望,</div><div>凯歌奏边城。</div> <b>66 五言诗:为《中国青年》复刊题词</b><div>1948年4月 55岁<br><br></div><div>军队向前进,生产长一寸。</div><div>加强纪律性,革命无不胜。</div> <p class="ql-block"><b>67 七律 人民解放军占领南京</b></p><p class="ql-block">1949年4月</p><p class="ql-block">钟山风雨起苍黄,百万雄师过大江。</p><p class="ql-block">虎踞龙盘今胜昔,天翻地覆慨而慷。</p><p class="ql-block">宜将剩勇追穷寇,不可沽名学霸王。</p><p class="ql-block">天若有情天亦老,人间正道是沧桑。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">1949年4月20日,全面内战已进入尾声,国民党军队全线溃败,拒绝在和平协定上签字。4月21日,毛泽东和朱德发出《向全国进军的命令》,当夜,中国人民解放军百万雄师在东起江苏江阴、西至江西湖口的一千余里的战线上分三路强渡长江。23日晚,东路陈毅的第三野战军占领南京。毛泽东听到这个消息后欢欣鼓舞,于是写下了这首诗。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">诗歌赏析</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">-<b> 首联</b>“钟山风雨起苍黄,百万雄师过大江”,形象地描绘了解放军强渡长江攻占南京的雄伟场面,既写出解放军渡江进军的神速,又写出渡江进军的勇猛气势。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 颔联</b>“虎踞龙盘今胜昔,天翻地覆慨而慷”,“今胜昔”三字凝结着爱与恨的深邃感情,“天翻地覆”写出变化的巨大,“慨而慷”赞扬了人民解放军的壮志和英勇,表达了欢腾的豪情。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 颈联</b>“宜将剩勇追穷寇,不可沽名学霸王”,是毛泽东“将革命进行到底”战略思想的集中表现,是全诗的灵魂。毛泽东一反“穷寇勿追”的旧说,吹响“宜将剩勇追穷寇”的号角,又以项羽的惨痛教训告诫众人。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>- 尾联</b>“天若有情天亦老,人间正道是沧桑”,揭示了不断革命、不断改革、不断前进是人类发展的必然规律,指明国民党的覆灭和中国革命的胜利是社会发展的客观必然的规律。</p> <p class="ql-block"><b>68 七律 · 和柳亚子先生</b></p><p class="ql-block">1949年4月29日 56岁</p><p class="ql-block">饮茶粤海未能忘,索句渝州叶正黄。</p><p class="ql-block">三十一年还旧国,落花时节读华章。</p><p class="ql-block">牢骚太盛防肠断,风物长宜放眼量。</p><p class="ql-block">莫道昆明池水浅,观鱼胜过富春江。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>柳亚子原诗</b>:</p><p class="ql-block">《感事呈毛主席一首》</p><p class="ql-block">开天辟地君真健,说项依刘我大难。</p><p class="ql-block">夺席谈经非五鹿,无车弹铗怨冯驩。</p><p class="ql-block">头颅早悔平生贱,肝胆宁忘一寸丹!</p><p class="ql-block">安得南征驰捷报,分湖便是子陵滩。</p> <p class="ql-block"><b>69 赞“密使1号”</b></p><p class="ql-block">1950年1月上旬</p><p class="ql-block">惊涛拍孤岛,</p><p class="ql-block">碧波映天晓。</p><p class="ql-block">虎穴藏忠魂,</p><p class="ql-block">曙光迎来早。</p> <p class="ql-block"><b>70 浣溪沙·和柳亚子先生</b></p><p class="ql-block">1950年10月</p><p class="ql-block">一九五〇年国庆观剧,柳亚子先生即席赋浣溪沙,因步其韵奉和。</p><p class="ql-block">长夜难明赤县天,</p><p class="ql-block">百年魔怪舞翩跹,</p><p class="ql-block">人民五亿不团圆。</p><p class="ql-block">一唱雄鸡天下白,</p><p class="ql-block">万方乐奏有于阗,</p><p class="ql-block">诗人兴会更无前。</p><p class="ql-block"><b>柳亚子原词:</b></p><p class="ql-block">火树银花不夜天,</p><p class="ql-block">弟兄姐妹舞翩跹,</p><p class="ql-block">歌声唱彻月儿圆。</p><p class="ql-block">不是一人能领导,</p><p class="ql-block">那容百族共骈阗,</p><p class="ql-block">良宵盛会喜空前。</p> <b>71 浣溪沙·和柳亚子先生</b><div>1950年11月</div><div>颜斶齐王各命前,</div><div>多年矛盾廓无边,</div><div>而今一扫纪新元。</div><div>最喜诗人高唱至,</div><div>正和前线捷音联,</div><div>妙香山上战旗妍。</div> <p class="ql-block"><b>72 浪淘沙·北戴河</b></p><p class="ql-block">1954年夏 62岁</p><p class="ql-block"> 大雨落幽燕,</p><p class="ql-block">白浪滔天,</p><p class="ql-block">秦皇岛外打鱼船。</p><p class="ql-block">一片汪洋都不见,</p><p class="ql-block">知向谁边?</p><p class="ql-block">往事越千年,</p><p class="ql-block">魏武挥鞭,</p><p class="ql-block">东临碣石有遗篇。</p><p class="ql-block">萧瑟秋风今又是,</p><p class="ql-block">换了人间。</p> <p class="ql-block"><b>73 七绝 · 五云山</b></p><p class="ql-block">1955年5月19日:</p><p class="ql-block">五云山上五云飞,远接群峰近拂堤。</p><p class="ql-block">若问杭州何处好,此中听得野莺啼。</p> <p class="ql-block"><b>74 七律:和周世钊同志</b></p><p class="ql-block">1955年秋 63岁</p><p class="ql-block">春江浩荡暂徘徊,</p><p class="ql-block">又踏层峰望眼开。</p><p class="ql-block">风起绿洲吹浪去,</p><p class="ql-block">雨从青野上山来。</p><p class="ql-block">尊前谈笑人依旧,</p><p class="ql-block">域外鸡虫事可哀。</p><p class="ql-block">莫叹韶华容易逝,</p><p class="ql-block">卅年仍到赫曦台。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>周世钊原诗</b>:</p><p class="ql-block">《七律 随从毛主席登岳麓山》</p><p class="ql-block">滚滚江声走白沙,</p><p class="ql-block">飘飘旗影卷红霞。</p><p class="ql-block">直登云麓三千丈,</p><p class="ql-block">来看长沙百万家。</p><p class="ql-block">故国几年空兕虎,</p><p class="ql-block">东风遍地绿桑麻。</p><p class="ql-block">南巡已见升平乐,</p><p class="ql-block">何用书生颂物华。</p> <p class="ql-block"><b>75 五律:看山</b></p><p class="ql-block">1955年</p><p class="ql-block">三上北高峰,</p><p class="ql-block">杭州一望空。</p><p class="ql-block">飞凤亭边树,</p><p class="ql-block">桃花岭上风。</p><p class="ql-block">热来寻扇子,</p><p class="ql-block">冷去对佳人。</p><p class="ql-block">一片飘飖下,</p><p class="ql-block">欢迎有晚鹰。</p> <p class="ql-block"><b>76 七绝:莫干山</b></p><p class="ql-block">1955年</p><p class="ql-block">翻身复进七人房,</p><p class="ql-block">回首峰峦入莽苍。</p><p class="ql-block">四十八盘才走过,</p><p class="ql-block">风驰又已到钱塘。</p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block">这首诗创作于1955年。诗的首句“翻身复进七人房”,描绘了诗人游览莫干山后,转身进入汽车准备离开的情景。“回首峰峦入莽苍”,写诗人回头眺望,看到莫干山的峰峦渐渐隐入苍茫的暮色之中,展现出一种悠远深邃的意境。“四十八盘才走过”,“四十八盘”形象地写出了莫干山山路的曲折盘旋,也体现了诗人对莫干山行程的深刻印象。最后一句“风驰又已到钱塘”,则写汽车快速行驶,很快就到了钱塘,表现出行程的迅速,也从侧面反映了当时的交通状况和诗人轻快的心情。整首诗语言简洁,意境开阔,通过描写行程中的所见所感,抒发了诗人对自然景观的喜爱和轻松愉悦的心情。</p> <p class="ql-block"><b>77 水调歌头 · 游泳</b></p><p class="ql-block">1956年6月 64岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">才饮长沙水,又食武昌鱼。</p><p class="ql-block">万里长江横渡,极目楚天舒。</p><p class="ql-block">不管风吹浪打,胜似闲庭信步。</p><p class="ql-block">今日得宽馀,子在川上曰:“逝者如斯夫”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">风樯动,龟蛇静,起宏图。</p><p class="ql-block">一桥飞架南北,天堑变通途。</p><p class="ql-block">更立西江石壁,截断巫山云雨,高峡出平湖。</p><p class="ql-block">神女应无恙,当惊世界殊。</p> <p class="ql-block"><b>78 蝶恋花 · 答李淑一</b></p><p class="ql-block">1957年5月</p><p class="ql-block">我失骄杨君失柳,</p><p class="ql-block">杨柳轻飏直上重霄九。</p><p class="ql-block">问讯吴刚何所有,</p><p class="ql-block">吴刚捧出桂花酒。</p><p class="ql-block">寂寞嫦娥舒广袖,</p><p class="ql-block">万里长空且为忠魂舞。</p><p class="ql-block">忽报人间曾伏虎,</p><p class="ql-block">泪飞顿作倾盆雨。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b><span class="ql-cursor"></span>李淑一原词:</b></p><p class="ql-block">《菩萨蛮·惊梦》</p><p class="ql-block">兰闺索莫翻身早,</p><p class="ql-block">夜来触动离愁了。</p><p class="ql-block">底事太难堪,</p><p class="ql-block">惊侬晓梦残。</p><p class="ql-block">征人何处觅,</p><p class="ql-block">六载无消息。</p><p class="ql-block">醒忆别伊时,</p><p class="ql-block">满衫清泪滋。</p> <p class="ql-block"><b>79 七绝 · 观潮</b></p><p class="ql-block">1957年9月 64岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">千里波涛滚滚来,</p><p class="ql-block">雪花飞向钓鱼台。</p><p class="ql-block">人山纷赞阵容阔,</p><p class="ql-block">铁马从容杀敌回。</p> <p class="ql-block"><b>80 五言韵语·两个泥菩萨</b></p><p class="ql-block">1957年11月</p><p class="ql-block">两个泥菩萨,一起都打碎。</p><p class="ql-block">用水一调和,再来做两个。</p><p class="ql-block">我身上有你,你身上有我。</p> <p class="ql-block"><b>81 四言韵语·养生十六字诀</b></p><p class="ql-block">1958年</p><p class="ql-block">遇事不怒,</p><p class="ql-block">基本吃素。</p><p class="ql-block">多多散步,</p><p class="ql-block">劳逸适度。</p> <p class="ql-block"><b>82 七律二首:送瘟神</b></p><p class="ql-block">1958年7月1日 65岁</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">读六月三十日《人民日报》,余江县消灭了血吸虫。浮想联翩,夜不能寐。微风拂煦,旭日临窗。遥望南天,欣然命笔。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">其一</p><p class="ql-block">绿水青山枉自多,</p><p class="ql-block">华佗无奈小虫何!</p><p class="ql-block">千村薜荔人遗矢,</p><p class="ql-block">万户萧疏鬼唱歌。</p><p class="ql-block">坐地日行八万里,</p><p class="ql-block">巡天遥看一千河。</p><p class="ql-block">牛郎欲问瘟神事,</p><p class="ql-block">一样悲欢逐逝波。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">其二</p><p class="ql-block">春风杨柳万千条,</p><p class="ql-block">六亿神州尽舜尧。</p><p class="ql-block">红雨随心翻作浪,</p><p class="ql-block">青山着意化为桥。</p><p class="ql-block">天连五岭银锄落,</p><p class="ql-block">地动三河铁臂摇。</p><p class="ql-block">借问瘟君欲何往,</p><p class="ql-block">纸船明烛照天烧。</p> <b>83 七绝:改梅白《夜登重庆枇杷山》</b><div>1958年<br><br></div><div>我来高处欲乘风,</div><div>暮色苍茫一望中。</div><div>百万银灯摇倒影,</div><div>嘉陵江似水晶宫。</div> <p class="ql-block"><b>84 七绝.刘蕡</b></p><p class="ql-block">1958年<b><br></b></p><p class="ql-block">千载长天起大云,</p><p class="ql-block">中唐俊伟有刘蕡。</p><p class="ql-block">孤鸿铩羽悲鸣镝,</p><p class="ql-block">万马齐喑叫一声。</p><p class="ql-block"><b><br></b></p><p class="ql-block"><b>创作背景:</b>这首诗毛泽东写于1965年。刘蕡(“蕡”的读音是fén)是中唐时期的一个直言敢谏的人物,他在参加科举考试时,痛斥宦官专权,考官赞赏他的文章却不敢录取他。毛泽东借刘蕡来表达对历史上那些敢于直言、勇于抗争的人物的赞赏,以刘蕡自比,抒发自己在当时国际国内形势下,面对一些问题要像刘蕡那样发出自己的声音,打破“万马齐喑”的局面,展现出一种敢于斗争、勇于担当的精神。</p> <b>85 七绝:仿陆游《示儿》</b><div>1958年12月20日 65岁<br><br></div><div>人类而今上太空,</div><div>但悲不见五洲同。</div><div>寓公尽扫饕蚊日,</div><div>公祭无忘告马翁。</div> <p class="ql-block"><b>86 七律 · 到韶山</b></p><p class="ql-block">1959年6月 66岁</p><p class="ql-block">一九五九年六月二十五日到韶山。离别这个地方已有三十二周年了。</p><p class="ql-block">别梦依稀咒逝川,</p><p class="ql-block">故园三十二年前。</p><p class="ql-block">红旗卷起农奴戟,</p><p class="ql-block">黑手高悬霸主鞭。</p><p class="ql-block">为有牺牲多壮志,</p><p class="ql-block">敢教日月换新天。</p><p class="ql-block">喜看稻菽千重浪,</p><p class="ql-block">遍地英雄下夕烟。</p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">毛泽东1959年9月13日致胡乔木的信:“霸主”指蒋介石。这一联写那个时期的阶级斗争。通首写32年的历史。</p> <b>87 七律 · 登庐山</b><div>1959年7月 66岁<br><br>一山飞峙大江边,</div><div>跃上葱茏四百旋。</div><div>冷眼向洋看世界,</div><div>热风吹雨洒江天。<br>云横九派浮黄鹤,</div><div>浪下三吴起白烟。<br>陶令不知何处去,</div><div>桃花源里可耕田?</div> <p class="ql-block"><b>88 七言诗·读报有感(之一)</b></p><p class="ql-block">1959年10月</p><p class="ql-block">西海如今出圣人,</p><p class="ql-block">涂脂抹粉上豪门。</p><p class="ql-block">一辆汽车几间屋,</p><p class="ql-block">三头黄犊半盘银。</p><p class="ql-block">举世劳民同主子,</p><p class="ql-block">万年宇宙绝纷争。</p><p class="ql-block">列宁火焰成灰烬,</p><p class="ql-block">人类从此入大同。</p> <p class="ql-block"><b>89 七律:读报有感(之二)</b></p><p class="ql-block">1959年11月</p><p class="ql-block">反苏忆昔闹群蛙,</p><p class="ql-block">喜看今日大反华。</p><p class="ql-block">恶煞腐心兴鼓吹,</p><p class="ql-block">凶神张口吐烟霞。</p><p class="ql-block">神州岂止千里恶,</p><p class="ql-block">赤县原藏万种邪。</p><p class="ql-block">遍寻全球侵略者,</p><p class="ql-block">惟余此处一孤家。</p> <p class="ql-block"><b>90 七律:读报有感(之三)</b></p><p class="ql-block">1959年</p><p class="ql-block">托洛斯基到远东,</p><p class="ql-block">不战不和逞英雄。</p><p class="ql-block">列宁竟撇头颅后,</p><p class="ql-block">叶督该拘大鹫峰。</p><p class="ql-block">敢向邻居试螳臂,</p><p class="ql-block">只缘自已是狂蜂。</p><p class="ql-block">人人尽说西方好,</p><p class="ql-block">独惜神州出蠢虫。</p> <p class="ql-block"><b>91 七律:读报有感(之四)</b></p><p class="ql-block">1960年6月30日 67岁</p><p class="ql-block">托洛斯基返故居,</p><p class="ql-block">不战不和欲何如。</p><p class="ql-block">青云飘下能言鸟,</p><p class="ql-block">黑海翻起愤怒鱼。</p><p class="ql-block">爱丽舍宫唇发黑,</p><p class="ql-block">戴维营里面施朱。</p><p class="ql-block">新闻岁岁寻常出,</p><p class="ql-block">独有今年出得殊。</p> <p class="ql-block"><b>92 七律·改鲁迅《亥年残秋偶作》</b></p><p class="ql-block">1961年</p><p class="ql-block">曾惊秋肃临天下,</p><p class="ql-block">竟遣春温上舌端。</p><p class="ql-block">尘海苍茫沉百感,</p><p class="ql-block">金风萧瑟走高官。</p><p class="ql-block">喜攀飞翼通身暖,</p><p class="ql-block">苦坠空云半截寒。</p><p class="ql-block">惊听自吹皆圣绩,</p><p class="ql-block">起看敌焰正阑干。</p> <p class="ql-block"><b>93 七绝 · 为女民兵题照</b></p><p class="ql-block">1961年2月 68岁</p><p class="ql-block">飒爽英姿五尺枪,</p><p class="ql-block">曙光初照演兵场。</p><p class="ql-block">中华儿女多奇志,</p><p class="ql-block">不爱红装爱武装。</p> <b>94 七律:答友人</b><div>1961年<br>九嶷山上白云飞,</div><div>帝子乘风下翠微。</div><div>斑竹一枝千滴泪,</div><div>红霞万朵百重衣。</div><div>洞庭波涌连天雪,</div><div>长岛人歌动地诗。</div><div>我欲因之梦廖廓,</div><div>芙蓉国里尽朝晖。<br></div> <p class="ql-block"><b>95 为李进同志题所摄庐山仙人洞照</b></p><p class="ql-block">1961年9月 68岁</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">暮色苍茫看劲松,</p><p class="ql-block">乱云飞渡仍从容。</p><p class="ql-block">天生一个仙人洞,</p><p class="ql-block">无限风光在险峰。</p> <b>96 七绝 · 屈原</b><div>1961年秋<br><br>屈子当年赋楚骚,<div>手中握有杀人刀。<br>艾萧太盛椒兰少,</div><div>一跃冲向万里涛。</div></div> <p class="ql-block"><b>97 七律:和郭沫若同志</b></p><p class="ql-block">1961年11月17日 68岁</p><p class="ql-block">一从大地起风雷,</p><p class="ql-block">便有精生白骨堆。</p><p class="ql-block">僧是愚氓犹可训,</p><p class="ql-block">妖为鬼蜮必成灾。</p><p class="ql-block">金猴奋起千钧棒,</p><p class="ql-block">玉宇澄清万里埃。</p><p class="ql-block">今日欢呼孙大圣,</p><p class="ql-block">只缘妖雾又重来。</p><p class="ql-block"><b>郭沫若原诗</b>:</p><p class="ql-block">《看孙悟空三打白骨精》</p><p class="ql-block">人妖颠倒是非淆,对敌慈悲对友刁。</p><p class="ql-block">咒念金箍闻万遍,精逃白骨累三遭。</p><p class="ql-block">千刀当剐唐僧肉,一拔何亏大圣毛。</p><p class="ql-block">教育及时堪赞赏,猪犹智慧胜愚曹</p> <p class="ql-block"><b>98 卜算子 · 咏梅</b></p><p class="ql-block"><b></b>1961年12月</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">读陆游咏梅词,反其意而用之。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">风雨送春归,</p><p class="ql-block">飞雪迎春到。</p><p class="ql-block">已是悬崖百丈冰,</p><p class="ql-block">犹有花枝俏。</p><p class="ql-block">俏也不争春,</p><p class="ql-block">只把春来报。</p><p class="ql-block">待到山花烂漫时,</p><p class="ql-block">她在丛中笑。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 这首词创作于1961年12月,当时中国处于三年自然灾害时期,面临内忧外患。对外,中苏关系恶化,西方国家实施经济封锁;对内,需克服严重经济困难。毛泽东借此词,以梅花不惧严寒、凌寒盛放的品质,鼓舞全党和全国人民的斗志,激励大家在困境中坚定信念、保持乐观精神。</p><p class="ql-block"> <b>赏析</b></p><p class="ql-block"><b> 上阕</b>开篇“风雨送春归,飞雪迎春到”,描绘出四季更迭、时光流转,为梅花的出场做铺垫。“已是悬崖百丈冰”勾勒出寒冬腊月、冰天雪地,梅花生长环境极其恶劣。但“犹有花枝俏”,一个“俏”字,生动展现梅花艳丽形态,更凸显其傲岸挺拔、不畏严寒的精神气质与顽强生命力。</p><p class="ql-block"><b> 下阕</b>“俏也不争春,只把春来报”,进一步刻画梅花高尚品格,它不与百花争奇斗艳,只是默默传递春天的消息,体现出谦虚、无私和奉献精神。“待到山花烂漫时,她在丛中笑”,当春天来临、百花盛开,梅花隐身花丛露出欣慰笑容,展现出豁达大度、不居功自傲的谦逊美德,以及与百花共享春光的喜悦,升华了梅花的精神境界 。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">全词运用象征手法,梅花象征中国共产党人及广大革命者,其坚韧不拔、傲雪凌霜之姿,恰似共产党人在艰难困苦中不屈不挠、英勇斗争;报春不争春、功成身退的奉献精神,也是共产党人高尚品德的体现。此外,与陆游同题词形成鲜明对比,凸显出毛泽东赋予梅花的新时代精神与独特人格魅力,语言精准生动,艺术感染力强,尽显豪放风格 。</p> <b>99 七绝二首:纪念鲁迅八十寿辰</b><br>1961年 68岁<br><br>其一<br>博大胆识铁石坚,<br>刀光剑影任翔旋。<br>龙华喋血不眠夜,<br>犹制小诗赋管弦。<br><br>其二<br>鉴湖越台名士乡,<br>忧忡为国痛断肠。<br>剑南歌接秋风吟,<br>一例氤氲入诗囊。 <b>100 四言诗:开“出气会”</b><div>1962年1月29日</div><div>白天出气,</div><div>晚上看戏;</div><div>两干一稀,</div><div>大家满意。</div> <p class="ql-block"><b>101 七律 · 冬云</b></p><p class="ql-block">1962年12月</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">雪压冬云白絮飞,万花纷谢一时稀。</p><p class="ql-block">高天滚滚寒流急,大地微微暖气吹。</p><p class="ql-block">独有英雄驱虎豹,更无豪杰怕熊罴。</p><p class="ql-block">梅花欢喜漫天雪,冻死苍蝇未足奇。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>注释:</b></p><p class="ql-block">这是毛泽东为自己七十岁生日(中国传统算法)作的诗。</p> <p class="ql-block"><b>102 满江红 · 和郭沫若同志</b></p><p class="ql-block">1963年1月</p><p class="ql-block">小小寰球,有几个苍蝇碰壁。嗡嗡叫,几声凄厉,几声抽泣。蚂蚁缘槐夸大国,蚍蜉撼树谈何易。正西风落叶下长安,飞鸣镝。</p><p class="ql-block">多少事,从来急;天地转,光阴迫。一万年太久,只争朝夕。四海翻腾云水怒,五洲震荡风雷激。要扫除一切害人虫,全无敌。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 20世纪50年代末到60年代初,世界局势动荡,国际共产主义运动思想分歧加剧。以赫鲁晓夫为首的前苏联共产党领导集团奉行霸权主义,对中国共产党采取诸多不友好举措,中苏两党分歧扩大到国家关系。在这样的背景下,1963年元旦,郭沫若在《光明日报》发表《满江红·1963年元旦抒怀》,1月9日,毛泽东看到后乘兴和了这首词。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"><b>作品赏析</b></p><p class="ql-block"> - 上阕:以“小小寰球”起笔,展现出宏大的视野和磅礴的气势,将国际上反华势力比作“苍蝇”“蚂蚁”“蚍蜉”,讽刺他们的渺小、狂妄和不自量力,“正西风落叶下长安,飞鸣镝”则渲染了反华势力的衰败以及我方反击的凌厉。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">- 下阕:“多少事,从来急;天地转,光阴迫。一万年太久,只争朝夕”点明了面对国际斗争等问题的紧迫性,不能坐待历史结论,要积极主动争取时间。“四海翻腾云水怒,五洲震荡风雷激”描绘了当时风起云涌的世界革命形势,最后“要扫除一切害人虫,全无敌”表达了彻底消灭敌人的决心和信心,彰显出豪迈的气概。</p> <b>103 杂言诗:八连颂</b><br>1963年8月1日 70岁<br><br>好八连,天下传。<br>为什么?意志坚。<br>为人民,几十年。<br>拒腐蚀,永不沾。<br>因此叫,好八连。<br>解放军,要学习。<br>全军民,要自立。<br>不怕压,不怕迫。<br>不怕刀,不怕戟。<br>不怕鬼,不怕魅。<br>不怕帝,不怕贼。<br>奇儿女,如松柏。<br>上参天,傲霜雪。<br>纪律好,如坚壁。<br>军事好,如霹雳。<br>政治好,称第一。<br>思想好,能分析。<br>分析好,大有益。<br>益在哪?团结力。<br>军民团结如一人,<br>试看天下谁能敌。<br> <b>104 七律·吊罗荣桓同志</b><div>1963年12月</div><div>记得当年草上飞,</div><div>红军队里每相违。</div><div>长征不是难堪日,</div><div>战锦方为大问题。</div><div>斥鷃每闻欺大鸟,</div><div>昆鸡长笑老鹰非。</div><div>君今不幸离人世,</div><div>国有疑难可问谁?</div> <p class="ql-block"><b>105 贺新郎·读史</b></p><p class="ql-block">1964年春</p><p class="ql-block">人猿相揖别。只几个石头磨过,小儿时节。铜铁炉中翻火焰,为问何时猜得,不过几千寒热。人世难逢开口笑,上疆场彼此弯弓月。流遍了,郊原血。</p><p class="ql-block">一篇读罢头飞雪,但记得斑斑点点,几行陈迹。五帝三皇神圣事,骗了无涯过客。有多少风流人物?盗跖庄流誉后,更陈王奋起挥黄钺。歌未竟,东方白。</p> <p class="ql-block"><b>106 十六字令·八首</b></p><p class="ql-block">1964年</p><p class="ql-block">龙,隐雾驱云驾长风,骤雨霁,天际起霓虹。(龙,革命者)
</p><p class="ql-block">灯,黑沉迷途指归程,红光闪,万众获重生。(灯,革命行动)</p><p class="ql-block">泉,杳然无底是灵源,清澈澈,谁人藏心间。(泉,革命热情)</p><p class="ql-block">水,群众饥渴饮且醉,被颠倒,从此夜生辉。(水,革命理论)</p><p class="ql-block">雷,孤夜深深独不寐,隆隆轰,斩断万年碑。(雷,革命运动;碑,四旧)</p><p class="ql-block">秋,百花杀尽犹未休,狂飙动,神州落荒流。(秋,革命年代)</p><p class="ql-block">枪,荧光冥冥过冷芒,忽而怒,平地三尺浪。(枪,革命武装)</p><p class="ql-block">花,可怜羞弱不胜压,昨夜雪,娇藏在冰崖。(花,革命女将)</p> <p class="ql-block"><b>107 七绝:贾谊</b></p><p class="ql-block">1964年 71岁</p><p class="ql-block">贾生才调世无伦,</p><p class="ql-block">哭泣情怀吊屈文。</p><p class="ql-block">梁王堕马寻常事,</p><p class="ql-block">何用哀伤付一生。</p> <p class="ql-block"><b>108 七律:咏贾谊</b></p><p class="ql-block">1964年</p><p class="ql-block">少年倜傥廊庙才,</p><p class="ql-block">壮志未酬事堪哀。</p><p class="ql-block">
</p><p class="ql-block">胸罗文章兵百万,</p><p class="ql-block">胆照华国树千台。</p><p class="ql-block">雄英无计倾圣主,</p><p class="ql-block">高节终竟受疑猜。</p><p class="ql-block">千古同惜长沙傅,</p><p class="ql-block">空白汨罗步尘埃</p> <p class="ql-block"><b>109 满江红·庆祝我国第一次核试验成功</b></p><p class="ql-block">1964年10月</p><p class="ql-block">小丑下台,应欢送,礼炮轰隆。</p><p class="ql-block">原子弹说爆就爆,其乐无穷。</p><p class="ql-block">十年丑史归尘土,一阵惊雷卷巨风。</p><p class="ql-block">笑老修大势去矣,敲丧钟。</p><p class="ql-block">忆往昔,来势汹;</p><p class="ql-block">众喽罗,瞎起哄。</p><p class="ql-block">君不见,人民自古是英雄。</p><p class="ql-block">螳臂挡车千钧力,</p><p class="ql-block">庄生梦蝶一场空。</p><p class="ql-block">看东方,火炬赤旗舞,万里红。</p> <p class="ql-block"><b>110 减字木兰花·经长沙忆往</b></p><p class="ql-block">1964年秋</p><p class="ql-block">四五十年,风雨如晦不重见。</p><p class="ql-block">过眼飞云,横竖茫茫一线天。</p><p class="ql-block">休要夸口,豪杰劫后是民愿,</p><p class="ql-block">海天环顾,一路走来一路烟。</p> <p class="ql-block"><b>111 念奴娇 · 井冈山</b></p><p class="ql-block">1965年5月 72岁</p><p class="ql-block">参天万木,千百里,飞上南天奇岳。故地重来何所见,多了楼台亭阁。五井碑前,黄洋界上,车子飞如跃。江山如画,古代曾云海绿。</p><p class="ql-block">弹指三十八年,人间变了,似天渊翻覆。犹记当时烽火里,九死一生如昨。独有豪情,天际悬明月,风雷磅礴。一声鸡唱,万怪烟消云落。</p><p class="ql-block"><b>赏析:</b></p><p class="ql-block">《念奴娇·井冈山》是毛泽东于1965年5月重上井冈山时创作的一首词</p><p class="ql-block">- 上阕:“参天万木,千百里,飞上南天奇岳”描绘了井冈山万木葱茏、延绵千里直插云霄的壮丽景象,展现出井冈山的雄伟险峻。“故地重来何所见,多了楼台亭阁”,写旧地重游,看到井冈山增添了许多新的建筑。“五井碑前,黄洋界上,车子飞如跃”,通过描写五井碑、黄洋界和飞驰的汽车,将历史与现实相连,体现出井冈山从过去的革命战场变为如今的繁荣之地。“江山如画,古代曾云海绿”,化用苏轼词句,又点明此地古代曾是沧海,感慨自然与历史的变迁。</p><p class="ql-block"> - 下阕:“弹指三十八年,人间变了,似天渊翻覆”,从井冈山的变化联想到整个中国的巨变,表达出对时间流逝和时代变迁的感叹。“犹记当时烽火里,九死一生如昨”,回忆起当年在井冈山的烽火岁月,战斗的激烈与艰难仿佛就在昨天。“独有豪情,天际悬明月,风雷磅礴”,体现了革命者在艰难困苦中拥有的豪迈情怀,如天边明月般高洁,似风雷般磅礴。“一声鸡唱,万怪烟消云落”,以雄鸡报晓、群魔烟消云散,象征着革命的胜利和旧势力的覆灭。</p><p class="ql-block"> 整首词将写景、叙事、抒情完美融合,体现了毛泽东对井冈山的深厚情感,对革命历史的铭记,以及对新中国建设成就的自豪。</p> <p class="ql-block"><b>112 水调歌头 · 重上井冈山</b></p><p class="ql-block">1965年5月</p><p class="ql-block">久有凌云志,重上井冈山。</p><p class="ql-block">千里来寻故地,旧貌变新颜</p><p class="ql-block">到处莺歌燕舞,更有潺潺流水,高路入云端。</p><p class="ql-block">过了黄洋界,险处不须看。</p><p class="ql-block">风雷动,</p><p class="ql-block">旌旗奋,</p><p class="ql-block">是人寰。</p><p class="ql-block">三十八年过去,弹指一挥间。</p><p class="ql-block">可上九天揽月,可下五洋捉鳖,谈笑凯歌还。</p><p class="ql-block">世上无难事,只要肯登攀。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block"> 1927年10月,毛泽东率秋收起义部队上井冈山开辟武装割据道路。1965年5月,毛泽东巡视大江南北后重回井冈山,距首次上山已隔38年,他感慨良多,于5月25日写下此词。</p><p class="ql-block"><b>注释:</b>这首词描绘词人重上井冈山后所看到的旧貌变新颜的生机勃勃的美好景色,他激动、豪迈、自信,回顾了井冈山的革命斗争历史,抒发了无限感慨和欢欣之情,以无产阶级革命家的豪迈气魄,表达中华儿女凌云壮志。</p> <p class="ql-block"><b>113七律:捷报</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;"></b><span style="font-size:18px;">1965年5月14日</span></p><p class="ql-block">长空又放红核云,怒吼挥拳显巨身。</p><p class="ql-block">横目南天震虎口,寄心北海跃龙门。</p><p class="ql-block">敢向恶鬼争高下,不向霸王让寸分。</p><p class="ql-block">先烈回眸应笑慰,擎旗自有后来人 。</p><p class="ql-block"><b><br></b></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b><br></p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">这首诗创作于1965年5月14日我国第二次核试验成功后。首联描绘核试验时,红色核云升腾,好似巨人挥拳怒吼,展现强大力量。颔联从方位上,体现此次核试验成果对南方形成震慑,对北方来说则是如跃龙门般的发展。颈联直抒胸臆,表达出面对敌对势力毫不畏惧、绝不屈服的坚定态度。尾联升华主题,表明先烈若泉下有知,看到国家核试验成功,革命事业后继有人,定会感到欣慰 ,洋溢着民族自豪感与对未来的坚定信念。</p> <p class="ql-block"><b>114 五律:西行</b></p><p class="ql-block">1965年7月 72岁</p><p class="ql-block">万里西行急,</p><p class="ql-block">乘风御太空。</p><p class="ql-block">不因鹏翼展,</p><p class="ql-block">哪得鸟途通。</p><p class="ql-block">海酿千盅酒,</p><p class="ql-block">山栽万仞葱。</p><p class="ql-block">风雷驱大地,</p><p class="ql-block">是处有亲朋。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">简注:应属毛主席与陈毅共同创作。</p> <p class="ql-block"><b>115 七律 · 洪都</b></p><p class="ql-block">1965年</p><p class="ql-block">到得洪都又一年,祖生击楫至今传。</p><p class="ql-block">闻鸡久听南天雨,立马曾挥北地鞭。</p><p class="ql-block">鬓雪飞来成废料,彩云长在有新天。</p><p class="ql-block">年年后浪推前浪,江草江花处处鲜。</p> <p class="ql-block"><b>116 念奴娇 · 鸟儿问答</b></p><p class="ql-block">1965年秋</p><p class="ql-block">鲲鹏展翅,九万里,翻动扶摇羊角。背负青天朝下看,都是人间城郭。炮火连天,弹痕遍地,吓倒蓬间雀。怎么得了,哎呀我要飞跃。</p><p class="ql-block">借问君去何方,雀儿答道:有仙山琼阁。不见前年秋月朗,订了三家条约。还有吃的,土豆烧熟了,再加牛肉。不须放屁!试看天地翻覆。</p> <p class="ql-block"><b>117 卜算子·悼国际共产主义战士艾地同志</b></p><p class="ql-block">1965年12月</p><p class="ql-block">疏枝立寒窗,</p><p class="ql-block">笑在百花前。
</p><p class="ql-block">奈何笑容难为久,</p><p class="ql-block">春来反凋残。</p><p class="ql-block">残固不堪残,</p><p class="ql-block">何须自寻烦?</p><p class="ql-block">花落自有花开日,</p><p class="ql-block">蓄芳待来年。</p><p class="ql-block"><b>注释</b>:</p><p class="ql-block">艾地:印尼共产党主席,镇压中遇害。</p> <p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">118 七绝·炮打司令部</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1966年8月</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">人民胜利今何在?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">满路新贵满目衰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">核弹高置昆仑巅,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">摧尽腐朽方释怀。 </span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">创作背景</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">虽然这首诗未被正式收录于官方出版的《毛泽东诗词集》,但从其遣词造句、整体气势以及所表达的情绪来看,与毛主席的诗作风格和当时的时代背景高度契合 。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一九六六年八月五日,毛主席写出《炮打司令部一我的一张大字报》。大字报不点名地指责刘少奇,明确地提出党中央有一个资产阶级司令部。</span></p> <p class="ql-block"><b>119 七律 · 有所思</b></p><p class="ql-block">1966年6月 73岁</p><p class="ql-block">正是神都有事时,又来南国踏芳枝。</p><p class="ql-block">青松怒向苍天发,败叶纷随碧水驰。</p><p class="ql-block">一阵风雷惊世界,满街红绿走旌旗。</p><p class="ql-block">凭栏静听潇潇雨,故国人民有所思。</p> <p class="ql-block"><b>120 杂言诗 盛名之下</b></p><p class="ql-block">1966年7月8日 73岁</p><p class="ql-block">峣峣者易折,</p><p class="ql-block">皎皎者易污,</p><p class="ql-block">阳春白雪,</p><p class="ql-block">和者盖寡。</p><p class="ql-block">盛名之下,</p><p class="ql-block">其实难副。</p> <p class="ql-block"><b>121 七律 将革命进行到底</b></p><p class="ql-block">1967年</p><p class="ql-block">夏古今多少苍茫事,</p><p class="ql-block">前车历历未能忘,</p><p class="ql-block">鸿门宴上宽纵敌,</p><p class="ql-block">乌江边头何仓皇。</p><p class="ql-block">秀全空坐失良机,</p><p class="ql-block">天京终于烟灰场,</p><p class="ql-block">急世英雄行大劫,</p><p class="ql-block">莫顾尘界百创伤。</p> <p class="ql-block"><b>122 如梦令·韶山冲</b></p><p class="ql-block">1969年1月</p><p class="ql-block">扶桑,丰田,龙潭,</p><p class="ql-block">幼年凫游星汉。</p><p class="ql-block">而今何处循?</p><p class="ql-block">梦不见横须贺。</p><p class="ql-block">何处?何处?</p><p class="ql-block">无奈石灯阑珊。</p> <p class="ql-block"><b>123 清平乐·警觉苏修</b></p><p class="ql-block">1969年5月</p><p class="ql-block">穷发之北,</p><p class="ql-block">海波泛荒垂。</p><p class="ql-block">熊罴向我蹲且嚎,</p><p class="ql-block">懦者肝胆破碎。</p><p class="ql-block">勇士团结一心,</p><p class="ql-block">暂缓同室搏命。</p><p class="ql-block">苏修贼心不死,</p><p class="ql-block">我辈岂是南明。</p> <p class="ql-block"><b>124 念奴娇·长征</b></p><p class="ql-block">1970年1月</p><p class="ql-block">万里气势,</p><p class="ql-block">不逶迤,</p><p class="ql-block">烽烟五津动摇。</p><p class="ql-block">雪山绝境,</p><p class="ql-block">荒草地,</p><p class="ql-block">四散溃逃几国焘。</p><p class="ql-block">娄山关后,</p><p class="ql-block">不为人知,</p><p class="ql-block">阴谋出年少。</p><p class="ql-block">回首如今多劳?</p><p class="ql-block">看我宝刀,</p><p class="ql-block">永无宁日好。</p><p class="ql-block">早年空空多浪费,</p><p class="ql-block">而今点石金。</p><p class="ql-block">老骥伏枥,</p><p class="ql-block">变本加厉,</p><p class="ql-block">做事要彻底。</p><p class="ql-block">江山已定,</p><p class="ql-block">谁人敢论功高?</p> <p class="ql-block"><b>125 七言诗:戏改杜甫《咏怀古迹》其三</b></p><p class="ql-block">1971年,78岁</p><p class="ql-block">群山万壑赴荆门,</p><p class="ql-block">生长林彪尚有村。</p><p class="ql-block">一去紫台连朔漠,</p><p class="ql-block">独留青冢向黄昏。</p> <p class="ql-block"><b>126 念奴娇·有感观菊</b></p><p class="ql-block">1971年</p><p class="ql-block">秋山野索居,不孤寂,指点神州八亿。洪波涌起落千枝,一花留在天际。潇洒顾盼,无人四季,春情暗自起,谁说众叛亲离?而今更纯,革命混水,严冬方显松柏意。激流出固舟,运筹池畔,并非索居,折断霸王钩。批儒评法,不惜衣宽人瘦。</p> <p class="ql-block"><b>127 清平乐·视察</b></p><p class="ql-block">1971年8月</p><p class="ql-block">南巡万里,</p><p class="ql-block">不觉忆古帝。</p><p class="ql-block">威加海内有余风,</p><p class="ql-block">秦皇,隋炀,康熙。</p><p class="ql-block">彼辈功业为己,</p><p class="ql-block">我今操劳社稷,</p><p class="ql-block">踏破官僚机器,</p><p class="ql-block">挥斥资产阶级。</p> <p class="ql-block"><b>128 七绝 读《红楼梦》</b></p><p class="ql-block">1971年</p><p class="ql-block">杰作红楼传千古,</p><p class="ql-block">影映封建斥王侯。</p><p class="ql-block">自古忠臣多逆子,</p><p class="ql-block">唯有宝黛入神州。</p> <p class="ql-block"><b>129 七绝:戏改李攀龙《怀明卿》</b></p><p class="ql-block">1972年10月2日</p><p class="ql-block">豫章西望彩云间,</p><p class="ql-block">九派长江九叠山。</p><p class="ql-block">高卧不须窥石境,</p><p class="ql-block">秋风怒在叛徒颜。</p><p class="ql-block"><b>注释</b>:</p><p class="ql-block">改明李攀龙《怀明卿》;与周世钊谈林彪事件。</p> <p class="ql-block"><b>130 七言诗:续乔冠华诗</b></p><p class="ql-block">1972年4月,79岁</p><p class="ql-block">八重樱下廖公子,</p><p class="ql-block">五月花中韩大哥。</p><p class="ql-block">莫道敝人功业小,</p><p class="ql-block">北京卖报赚钱多。</p> <p class="ql-block"><b>131 五绝:呈郭老</b></p><p class="ql-block">1973年5月</p><p class="ql-block">郭老从韩退,</p><p class="ql-block">不及柳宗元。</p><p class="ql-block">名曰共产党,</p><p class="ql-block">崇拜孔二先。</p> <p class="ql-block"><b>132 五言韵语·大事不讨论</b></p><p class="ql-block">1973年7月</p><p class="ql-block">大事不讨论,</p><p class="ql-block">小事天天送。</p><p class="ql-block">此调不改正,</p><p class="ql-block">势必出修正。</p> <p class="ql-block"><b>133 七言诗·续李白《梁甫吟》</b></p><p class="ql-block">1973年7月</p><p class="ql-block">君不见高阳酒徒起草中,长揖山东隆准公。</p><p class="ql-block">入门不拜骋雄辩,两女辍洗来趋风。</p><p class="ql-block">东下齐城七十二,指挥楚汉如旋蓬。</p><p class="ql-block">不料韩信不听话,十万大军下历城。</p><p class="ql-block">齐王火冒三千丈,抓了酒徒付鼎烹。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">注释:高阳酒徒指郦食其</span></p> <p class="ql-block"><b>134 七律·读《封建论》呈郭老</b></p><p class="ql-block">1973年8月</p><p class="ql-block">劝君少骂秦始皇,</p><p class="ql-block">焚坑事件要商量。</p><p class="ql-block">祖龙魂死业犹在,</p><p class="ql-block">孔学名高实秕糠。</p><p class="ql-block">百代多行秦政治,</p><p class="ql-block">十批不是好文章。</p><p class="ql-block">熟读唐人封建论,</p><p class="ql-block">莫从子厚返文王。</p> <p class="ql-block"><b>135 诉衷情:赠人</b></p><p class="ql-block">1974年 81岁</p><p class="ql-block">父母忠贞为国酬,</p><p class="ql-block">何曾怕断头。</p><p class="ql-block">如今天下红遍,</p><p class="ql-block">江山靠谁守?</p><p class="ql-block">业未就,</p><p class="ql-block">身躯倦,</p><p class="ql-block">鬓已秋;</p><p class="ql-block">你我之辈,</p><p class="ql-block">忍将夙愿,</p><p class="ql-block">付与东流?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>创作背景</b></p><p class="ql-block">这首《诉衷情:赠人》是毛泽东主席在1974年,81岁高龄时所作。彼时岁月已在他身上留下痕迹,身体的疲惫、鬓角的斑白,都是岁月的见证,但他心中的壮志豪情和对国家未来的忧虑从未改变。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">诗的开篇,“父母忠贞为国酬,何曾怕断头”,回溯往昔,老一辈革命家怀着对国家的忠诚与热爱,为了理想和信念,不惜抛头颅、洒热血,无所畏惧。那时的他们,为了民族的解放和国家的独立,出生入死,毫无退缩之意 ,展现出了大无畏的革命精神。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“如今天下红遍,江山靠谁守?” 天下已迎来解放,红色的理想在华夏大地生根发芽、开花结果。但毛主席担忧的是,未来的江山该由谁来守护,红色的事业能否继续传承和发展,这是对国家未来命运的深深思考,也是对后来者的殷切期望 。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“业未就,身躯倦,鬓已秋”,革命事业尚未彻底完成,自己却已身体疲倦,两鬓斑白。毛主席深感时不我待,还有许多未竟的事业等待完成 ,但岁月不饶人,身体状况也大不如前。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">“你我之辈,忍将夙愿,付与东流?” 这是对志同道合的同志,以及广大有志之士的呼唤。毛主席激励大家,不能将多年来的理想和抱负,轻易地付诸东流,要继续为国家的繁荣富强、为人民的幸福安康而努力奋斗 。</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block">整首诗情感真挚,既有对过去峥嵘岁月的回顾,又有对当下局势的忧虑,更有对未来的展望和期许。它展现了毛主席对国家和人民的深厚情感,以及为革命事业鞠躬尽瘁的崇高精神 ,激励着一代又一代的人为了国家的繁荣和民族的复兴而不懈努力。</p> <p class="ql-block"><b>136 贺新郎·改张元千词悼董必武</b></p><p class="ql-block">1975年4月2日</p><p class="ql-block">梦绕神州路,</p><p class="ql-block">怅秋风,</p><p class="ql-block">连营画角,</p><p class="ql-block">故宫离黍。</p><p class="ql-block">底事昆仑倾砥柱,</p><p class="ql-block">九地黄流乱注?</p><p class="ql-block">聚万落千村狐兔。</p><p class="ql-block">天意从来高难问,</p><p class="ql-block">况人情易老悲难诉。</p><p class="ql-block">更南浦,</p><p class="ql-block">送君去。</p><p class="ql-block">凉生柳岸催残暑,</p><p class="ql-block">耿斜河,</p><p class="ql-block">疏星淡月,</p><p class="ql-block">断云微度。</p><p class="ql-block">万里江山知何处,</p><p class="ql-block">回首对床夜语。</p><p class="ql-block">雁不到,</p><p class="ql-block">书成谁与?</p><p class="ql-block">目尽青天怀今古,</p><p class="ql-block">肯儿曹恩怨相尔汝!</p><p class="ql-block">君且去,</p><p class="ql-block">休回顾。</p> <p class="ql-block"><b>137 忆秦娥·悼念周恩来同志</b></p><p class="ql-block">1976年1月</p><p class="ql-block">山河咽,</p><p class="ql-block">拭泪无语心欲裂。</p><p class="ql-block">心欲裂,</p><p class="ql-block">顿摧栋梁,</p><p class="ql-block">痛失人杰。</p><p class="ql-block">江山如画忆丹心,</p><p class="ql-block">宏图遗愿永不灭。</p><p class="ql-block">永不灭,</p><p class="ql-block">新苗茁状,</p><p class="ql-block">势与天接。</p> <p class="ql-block"><b>138 四言诗·春日游花园小吟</b></p><p class="ql-block">1976年春</p><p class="ql-block">今我来兮,杨柳依依。(残句)</p><p class="ql-block"><b>简注:</b>1976年春的一个早晨,重病中的毛主席,由护士等搀扶在花园散步,顺口吟了两句诗。9月9日,一代伟人逝世,成为伟人兼诗人留给世人的最后绝唱。<br></p> 后续 <b>139 四言诗:手里有粮</b><div><br></div><div>手里有粮,</div><div>心里不慌。</div><div>脚踏实地,</div><div>喜气洋洋。</div> <b>140 四言韵语:党的领导原则</b><br>大权独揽,<div>小权分散。</div><div>党委决定,</div><div>各方照办。</div><div>办也有决,</div><div>不离原则,</div><div>工作检查,</div><div>党委有责。</div> <b>141 四言韵语:党外党内</b><br>党外无党,<br>帝王思想。<br>党内无派,<br>千奇百怪。<br><br><br> <b>142 四言韵语:讽赫鲁晓夫</b><br>狐狸尾巴,<br>经常出现。<br>色厉内荏,<br>心绪不宁。 <b>143 五绝:咏梅</b><br>月下夜风寒,<br>雪里梅花笑。<br>春意侬先得,<br>花开伊独早。<br>频传天地心,<br>岂论高格调?<br>幽香寄深情,<br>洁身非自好。 <b>144 七绝:咏菊</b><br>不期青女忍相欺,<br>老圃新枝竞吐奇。<br>秋色不如春色好,<br>西风漠漫撼东篱。<br> <b>145 五律:春夜渡海</b><br>平生爱大海,<br>披月趁风雷。<br>脚踩惊涛涌,<br>心追鸿雁回。<br>千番战水怪,<br>一笑见灯台。<br>挥手迎朝日,<br>火球花盛开。 <b>146 水调歌头:归舟迎日出</b><br>星谱凯旋曲,<br>水拍自由诗。<br>琼花脚底飞舞,<br>惊喜却痴迷。<br>今夜携春同至,<br>播下晨风万里,<br>太白绣云旗。<br>闪闪清眸子,<br>霞染海魂衣。<br>透心亮,<br>遍身赤,<br>探穹低。<br>胸涛奔涌呼啸,<br>激浪与天齐。<br>愿把此心炽烈,<br>化为融融光热,<br>四季赛春时。<br>温暖流环宇,<br>永世未终期。<br><br> <b>147 沁园春:再访十三陵</b><br>百侣游踪,<br>歌翻碧浪,<br>舞引熏风。<br>念平生所爱,<br>红岩翠柏,<br>少年壮志,<br>海阔天空。<br>水库情深,<br>陵园恨重,<br>血汗浇来春意浓。<br>惊雷动,<br>将山川洗净,<br>笑引长虹。<br>青春烈火正熊,<br>春岂在温房草木丛?<br>愿耿耿丹心,<br>耀如赤日;<br>铮铮硬骨,<br>强似苍松。<br>一往无前,<br>万难不屈,<br>偏向悬崖攀绝峰。<br>仰头望,<br>把红旗高举,<br>直上云中。<br> <b>148 七律:雷电</b><br>积云忽作闷雷声,<br>雨弹光刀欲杀人。<br>岂向瑶台追幻梦,<br>还从烈火识真金。<br>几枝玉叶化灰蝶,<br>再度铁梅成赤心。<br>稳似泰山同携手,<br>陶然一笑友情深。<br> <b>149 七绝:大动荡、大分化、大改组</b><br>云崖雾霭出英豪,<br>激荡磅礴腾九霄。<br>千钧霹雳轰河汉,<br>万里风焰照天烧。<br><br> <b>150 西江月:赠天津团市委</b><br>国内蛙鸣鸟叫,<br>国外锣鼓齐鸣。<br>革命烽火满天红,<br>我自岿然不动。<br>早已摧毁证据,<br>更加守口如瓶。<br>纵然一觉黄粱梦,<br>瞒天过海不行。<br><br> <b>151 清平乐:赠张志坚(天津市委书记处书记),观《辟谣海报》而作</b><br>白昼梦呓,<br>满嘴胡放屁。<br>叫人可笑又可气,<br>滑天下之大稽。<br>小口径上刺刀,<br>叫人大牙笑掉。<br>如何来上请教,<br>不知是焊是铆。<br> <b>152 七律:别友人</b><br>树种安能伴井蛙,<br>雄鹰送我海天涯。<br>血飞星岛镇狂浪,<br>汗涌塔丘化碧霞。<br>风暴险关思闯道,<br>冰封绝顶要开花。<br>火旗挥舞冲天笑,<br>赤遍环球是我家。<br> <b>153 七律:跨东海</b><br>烟笼大海入氤氲,<br>赤羽飞传时可闻。<br>暮色重重已合璧,<br>雁声阵阵不离群。<br>千钧霹雳开新宇,<br>万里东风扫剩云。<br>贯日长虹应起舞,<br>笑看人字出乾坤。<br> <b>154 七律;答友人</b><br>问君何日喜重逢,<br>笑指沙场火正熊。<br>庭院岂生千里马,<br>花盆难养万年松。<br>志存胸内跃红日,<br>乐在天涯战恶风。<br>似水柔情何足道,<br>堂堂铁打是英雄。