推拿三字经

子轩

<p class="ql-block">原文</p><p class="ql-block">徐谦光 奉萱堂 药无缘 推拿恙 自推手 辨诸恙 定真穴 画图彰 </p><p class="ql-block">上疗亲 下救郎 推求速 惟重良</p><p class="ql-block">独穴治 有良方 大三万 小三千 婴三百 加减良 分岁数 轻重当</p><p class="ql-block">从吾学 立验方 宜熟读 勿心慌 </p><p class="ql-block">治急病 一穴良 大数万 立愈恙 幼婴者 加减量 </p><p class="ql-block">治缓症 各穴量 虚冷补 热清当 </p><p class="ql-block">大察脉 理宜详 浮沉者 表里恙 迟数者 冷热伤 辨内外 推无恙 虚与实 仔细详字廿七 脉诀讲 明四字 治诸恙 </p><p class="ql-block">小婴儿 看印堂 五色纹 细心详 </p><p class="ql-block">色红者 心肺恙 俱热症 清则良 清何处 心肺当 退六腑 即去恙 </p><p class="ql-block">色青者 肝风张 清补宜 自无恙 平肝木 补肾脏 </p><p class="ql-block">色黑者 风肾寒 揉二马 清补良 列缺穴 亦相当 </p><p class="ql-block">色白者 肺有疾 揉二马 合阴阳 天河水 立愈恙 </p><p class="ql-block">色黄者 脾胃伤 若泻肚 推大肠 一穴愈 来往忙 </p><p class="ql-block">言五色 兼脾良 曲大指 补脾方 内推补 外泻详 </p><p class="ql-block">大便闭 外泻良 泻大肠 立去恙 兼补肾 愈无恙 </p><p class="ql-block">若腹痛 窝风良 数在万 立无恙 </p><p class="ql-block">流清涕 风寒伤 蜂入洞 鼻孔强 若洗皂</p><p class="ql-block">鼻两旁 向下推 和五脏 女不用 八卦良 </p><p class="ql-block">若泻痢 推大肠 食指侧 上节上 来回推 数万良 </p><p class="ql-block">牙痛者 骨髓伤 揉二马 补肾水 推二穴 数万良 </p><p class="ql-block">治伤寒 拿列缺 出大汗 立无恙 受惊吓 拿此良 不醒事 亦此方 或感冒 急慢恙 非此穴 不能良 凡出汗 忌风扬 </p><p class="ql-block">霍乱病 暑秋伤 若上吐 清胃良 大指根 震艮连 黄白皮 真穴详 凡吐者 俱此方 向外推 立愈恙 倘泻肚 仍大肠 吐并泻 板门良 揉数万 立愈恙 进饮食 亦称良</p><p class="ql-block">瘟疫者 肿脖项 上午重 六腑当 下午重 二马良 兼六腑 立消亡 分男女 左右手 男六腑 女三关 此二穴 俱属凉 男女逆 左右详 </p><p class="ql-block">脱肛者 肺虚恙 补脾土 二马良 补肾水 推大肠 来回推 久去恙 </p><p class="ql-block">或疹痘 肿脖项 仍照上 午别恙 诸疮肿 照此详 </p><p class="ql-block">虚喘嗽 二马良 兼清肺 兼脾良 </p><p class="ql-block">小便闭 清膀胱 补肾水 清小肠 食指侧 推大肠 尤来回 轻重当 </p><p class="ql-block">倘生疮 辨阴阳 阴者补 阳清当 紫陷阴 红高阳 虚歉者 先补强 诸疮症 兼清良 疮初起 揉患上 左右旋 立消亡 </p><p class="ql-block">胸膈闷 八卦详 男女逆 左右手 运八卦 离宫轻 </p><p class="ql-block">痰壅喘 横纹上 左右揉 久去恙</p><p class="ql-block">治歉证 并痨伤 歉弱者 气血伤 辨此症 在衣裳 人着袷 伊着棉 亦咳嗽 名七伤 补要多 清少良 人穿袷 他穿单 名五痨 肾水伤 分何脏 清补良 在学者 细心详</p><p class="ql-block">眼翻者 上下僵 揉二马 捣天心 翻上者 捣下良 翻下者 捣上强 左捣右 右捣左</p><p class="ql-block">阳池穴 头痛良 风头痛 蜂入洞 左旋右 立无恙</p><p class="ql-block">天河水 口生疮 遍身热 多推良 </p><p class="ql-block">中气风 男女逆 右六腑 男用良 左三关 女用强 独穴疗 数三万 多穴推 约三万 遵此法 无不良 </p><p class="ql-block">遍身潮 分阴阳 拿列缺 汗出良 </p><p class="ql-block">五经穴 肚胀良 </p><p class="ql-block">水入土 不化谷 土入水 肝木旺 </p><p class="ql-block">小腹寒 外劳宫 左右旋 久揉良 </p><p class="ql-block">嘴唇裂 脾火伤 眼胞肿 脾胃恙 清补脾 俱去恙 向内补 向外清 来回推 清补双</p><p class="ql-block">天门口 顺气血 五指节 惊吓伤 不计次 揉必良 腹痞积 时摄良 一百日 即无恙 </p><p class="ql-block">上有火 下有寒 外劳宫 下寒良 六腑穴 去火良 左三关 去寒恙 右六腑 亦去恙 </p><p class="ql-block">虚补母 实泻子 曰五行 生克当 生我母 我生子 </p><p class="ql-block">穴不误 治无恙 古推书 身首足 执治婴 无老方 皆气血 何两样 数多寡 轻重当 吾载穴 不相商 少老女 无不当 </p><p class="ql-block">遵古推 男女分 俱左手 男女同 余尝试 亦去恙 </p><p class="ql-block">凡学者 意会方 加减推 身歉壮 病新久 细思详 推应症 若无恙</p> <p class="ql-block"><b>徐谦光</b> 名宗礼,字谦光,号秩堂公。</p><p class="ql-block"><b>奉萱堂</b> 侍奉母亲治病。</p><p class="ql-block"><b>药无缘</b> 母亲服药即吐,无法治疗。</p><p class="ql-block"><b>推拿恙</b> 用推拿治疗母病,不药而愈。</p><p class="ql-block"><b>自推手</b> 从此开始用推拿为人治病。</p><p class="ql-block"><b>辨诸恙</b> 辨明证候,确定推拿治法。</p><p class="ql-block"><b>定真穴</b> 找出治病的有效穴位。</p><p class="ql-block"><b>画图章</b> 画图明示各穴的部位,以备后人学习。</p><p class="ql-block"><b>上疗亲</b> 对上治疗双亲或长辈之疾。</p><p class="ql-block"><b>下救郎</b> 对下解救百姓孺婴之患。</p><p class="ql-block"><b>推求速</b> 推拿应速度快,以每分钟200次左右为宜,速度快可加强气血进行,消除病邪,推大人从应快且重,推小儿应快而轻。</p><p class="ql-block"><b>惟重良</b> 推拿注重良方,辨证取穴、手法轻重适当,即可见效。</p><p class="ql-block"><b>独穴治</b> 独穴是指只取一个穴位治病,久推,以取效为度。</p><p class="ql-block"><b>有良方</b> 辨证取穴,用独穴治病的有效良方。</p><p class="ql-block"><b>大三万</b> 16岁以上为大人,推按3万次,约相当150分钟,成人皮坚、感觉较钝,推拿次数宜多,时间宜长,临床不必拘泥定数。</p><p class="ql-block"><b>小三千</b> 5岁至15岁为小,小儿形体结构和生理功能均未发育成熟,推拿次数宜少。</p><p class="ql-block"><b>婴三百</b> 4岁以下为婴,婴儿气血脆弱、皮肤较嫩,感觉灵敏,推拿次数更要减少。</p><p class="ql-block"><b>加减良</b> 推拿次数,应根据体质强弱、年龄大小、病情轻重,灵活运用。</p><p class="ql-block"><b>分岁数</b> 区分病人年龄大小。</p><p class="ql-block"><b>轻重当</b> 看明病的轻重,选用适当手法进行治疗。</p><p class="ql-block"><b>从吾学</b> 自从我学习、动用推拿治病以来。</p><p class="ql-block"><b>立验方</b> 不断总结经验,创立用独穴治病的有效良方。</p><p class="ql-block"><b>宜熟读</b> 对已有的良法,应熟读牢记。</p><p class="ql-block"><b>勿心慌</b> 临床施治认真仔细,切勿粗心大意。</p><p class="ql-block"><b>治急病</b> 治疗急厥霍乱等一些急性病,</p><p class="ql-block"><b>一穴良</b> 以独穴为佳。</p><p class="ql-block"><b>大数万</b> 用独穴为大人治病,推拿的时间要长,大约需要推拿数万次。</p><p class="ql-block"><b>立愈恙</b> 只要取穴正确,用足够的推拿时间,病可立愈。</p><p class="ql-block"><b>幼婴者</b> 指4岁以下的小儿。</p><p class="ql-block"><b>加减量</b> 按照年龄、病情、决定推拿次数的多少。</p><p class="ql-block"><b>治缓症</b> 治疗兼症、痨伤或外感内伤等一些慢性病,</p><p class="ql-block"><b>各穴量</b> 辨病取穴,推数要足。</p><p class="ql-block"><b>虚冷补</b> 虚冷者为气亏当用补法,热嗽者为痨;血亏当用清补法。</p><p class="ql-block"><b>热清当</b> 热病当用清法治疗。</p><p class="ql-block"><b>大察脉</b> 大人应诊脉,察色,脉主何症,色主何脏,</p><p class="ql-block"><b>理宜详</b> 按医理运用四诊八纲,详细辨证。</p><p class="ql-block"><b>浮沉者</b> 浮主表症,轻手可得,沉主里症,推筋着骨。</p><p class="ql-block"><b>表里恙</b> 辨明是表症还是里症。</p><p class="ql-block"><b>迟数者</b> 三至为迟,迟为冷;六至为数,数为热,以辨别寒热。</p><p class="ql-block"><b>冷热伤</b> 病有寒热之分,</p><p class="ql-block"><b>辨内外</b> 辨明是由内因引起,还是外因引起的,外因为六淫疠气,内因为七情劳倦,也有内因外因两伤者。</p><p class="ql-block"><b>推无恙</b> 只要分清表里寒热,辨明何病,推之立愈。</p><p class="ql-block"><b>虚与实</b> 指虚脉与实脉,</p><p class="ql-block"><b>仔细详</b> 诊脉应仔细辨别。</p><p class="ql-block"><b>字廿七</b> 27种脉象,</p><p class="ql-block"><b>脉诀讲</b> 脉诀讲的27种脉象中,有脉与证不相符者,应仔细辨别思考。</p><p class="ql-block"><b>明四字</b> 明辨浮、沉、迟、数4种基本脉象,</p><p class="ql-block"><b>治诸恙</b> 诸病不外此4种基本脉象。</p><p class="ql-block"><b>小婴儿</b> 小儿寸口短小,只用一指诊脉,辨明迟数,迟主寒,数主热。</p><p class="ql-block"><b>看印堂</b> 小儿以望诊为主,诊脉不如察看印堂色泽,印堂在两眼中间,睛明之上。</p><p class="ql-block"><b>五色纹</b> 指印堂部位出现的青、红、黄、白、黑5种色纹。</p><p class="ql-block"><b>细心详</b> 印堂穴用水洗净后,细心详细地观察五色变化,按色诊病。</p><p class="ql-block"><b>色红者</b> 红色属心,色红者,为肺同受热,色紫为热甚。</p><p class="ql-block"><b>心肺恙</b> 凡印堂有红筋红色,皆心肺之疾,</p><p class="ql-block"><b>俱热症</b> 皆属热症。</p><p class="ql-block"><b>清则良</b> 根据热则清之、实则泻之,虚则补之的原则,热病宜用清法。</p><p class="ql-block"><b>清何处</b> 看清印堂五色纹,辨明病在何处,决定当用哪个穴位。</p><p class="ql-block"><b>心肺当</b> 印堂红色,应清心穴、肺穴,心经有热,不能直接清心穴,可用天河水穴代替。</p><p class="ql-block"><b>退六腑</b> 若色紫则为热甚,必须大清,用退大热的六腑穴。</p><p class="ql-block"><b>即去恙</b> 推拿到热退为止。</p><p class="ql-block"><b>色青者</b> 青色属肝,印堂色青者,</p><p class="ql-block"><b>肝风张</b> 为肝风内动。</p><p class="ql-block"><b>清补宜</b> 必须辨明病的虚实,实则清之、虚则补之。</p><p class="ql-block"><b>自无恙</b> 清补得宜,自能愈病。</p><p class="ql-block"><b>平肝木</b> 肝为将军之官,可平不可补,虚则补其母,补肾即补肝。</p><p class="ql-block"><b>补肾脏</b> 五行之中水生木,肾为肝之母,肝虚可补肾水以养肝木。</p><p class="ql-block"><b>色黑者</b> 黑色属肾,印堂色黑。</p><p class="ql-block"><b>风肾寒</b> 为风寒入肾,其色黑,病寒证。</p><p class="ql-block"><b>揉二马</b> 独穴治,久揉二马,大补肾中水火而祛寒,功同八味丸;</p><p class="ql-block"><b>清补良</b> 若上热下寒,必须清上暖下;</p><p class="ql-block"><b>列缺穴</b> 惊风必须拿列缺急救,肾寒拿之出汗,风邪即散,</p><p class="ql-block"><b>亦相当</b> 列缺穴能解寒火,止惊搐,用之相宜。</p><p class="ql-block"><b>色白者</b> 白色属肺,肺为肾之母,印堂色白,</p><p class="ql-block"><b>肺有痰</b> 为肺有痰。</p><p class="ql-block"><b>揉二马</b> 此穴属肾经,肾为肺之子,肾虚水泛为痰,先揉二马取热;</p><p class="ql-block"><b>合阴阳</b> 自阴阳穴向中间合推,为合阴阳。</p><p class="ql-block"><b>天河水</b> 天河水能清上焦之热,重推痰即散,</p><p class="ql-block"><b>立愈恙</b> 痰涎壅盛先揉二马,再合阴阳,重推天河水,推之恰当,痰化可愈。</p><p class="ql-block"><b>色黄者</b> 黄色属脾,印堂色黄者,</p><p class="ql-block"><b>脾胃伤</b> 为脾胃之症,小儿多脾胃病,饮食不节,恣食生冷必伤脾胃。</p><p class="ql-block"><b>若泻肚</b> 小儿腹泻,多因脏腑娇嫩、脾胃薄弱、喂养不当损伤脾胃引起,久泻脾虚,肠胃积滞,功能失调,</p><p class="ql-block"><b>推大肠</b> 大肠穴在食指外侧上节,</p><p class="ql-block"><b>一穴愈</b> 推大肠一穴即愈,屡验有效。</p><p class="ql-block"><b>来往忙</b> 来回推之为清补大肠,凡清之气下降,补之气上升,清补则和血顺气,利小便而止大便,故泻肚痢疾,来回多推大肠一穴,有良效。</p><p class="ql-block"><b>言五色</b> 指青红黄白黑五色,根据五色配五脏,辨病取穴。</p><p class="ql-block"><b>兼脾良</b> 脾主运化,小儿饮食不节,无不伤脾,故腹泻加推脾穴</p><p class="ql-block"><b>曲大指</b> 大指属脾经,若补必须曲指推,</p><p class="ql-block"><b>补脾方</b> 脾为后天之本,主运化水谷,凡脾胃病多用。</p><p class="ql-block"><b>内推补</b> 曲大指向内推为补。</p><p class="ql-block"><b>外泻详</b> 直推向外推为泻,来回推为清补。</p><p class="ql-block"><b>大便闭</b> 便秘多因脾热脾燥所致。</p><p class="ql-block"><b>外泻良</b> 拇指伸直向外推为泻脾,火旺者泻之;</p><p class="ql-block"><b>泻大肠</b> 大肠与肺相表里,便秘肠结乃因肺燥,肺燥大肠亦燥,必须用泻法推大肠,</p><p class="ql-block"><b>立去恙</b> 脾肺为母子关系,若燥,泻之立愈;</p><p class="ql-block"><b>兼补肾</b> 肾为先天,脾为后天,相互资生,相互促进,关系密切,治疗便秘时须兼补肾。</p><p class="ql-block"><b>愈无恙</b> 按以上配穴推拿,可彻底治愈。</p><p class="ql-block"><b>若腹痛</b> 腹痛之因,非寒即热。</p><p class="ql-block"><b>窝风良</b> 一窝风穴能治下寒腹痛,</p><p class="ql-block"><b>数在万</b> 感寒腹痛揉一窝风,轻症一万次,重症数万次,</p><p class="ql-block"><b>立无恙</b> 力到数足,痛止立愈。</p><p class="ql-block"><b>流清涕</b> 鼻流清涕者,</p><p class="ql-block"><b>风寒伤</b> 因外感风寒所致。</p><p class="ql-block"><b>蜂入洞</b> 用食、中二指入鼻孔,左右旋转,名黄蜂入洞,</p><p class="ql-block"><b>鼻孔强</b> 鼻孔为肺窍,左右旋转揉之,可以发汗祛风寒。</p><p class="ql-block"><b>若洗皂</b> 用食、中二指分开,在鼻翼两旁推揉。</p><p class="ql-block"><b>鼻两旁</b> 洗皂穴位于鼻两旁。</p><p class="ql-block"><b>向下推</b> 曲食、中二指向下推之。</p><p class="ql-block"><b>和五脏</b> 可调和五脏之气,小儿用此穴。</p><p class="ql-block"><b>女不用</b> 女子不用洗皂穴,</p><p class="ql-block"><b>八卦良</b> 用运八卦也能调和五脏之气。</p><p class="ql-block"><b>若泻痢</b> 泻肚、痢疾二症,</p><p class="ql-block"><b>推大肠</b> 用推大肠一穴治之,其验如神,</p><p class="ql-block"><b>食指侧</b> 食指外侧为大肠的真穴,</p><p class="ql-block"><b>上节上</b> 食指外侧第3节,穴位如豆粒大小,</p><p class="ql-block"><b>来回推</b> 用力均匀往返推之,根据病情轻重,定推拿次数。</p><p class="ql-block"><b>数万良</b> 病重者推的时间长,可达数万次。</p><p class="ql-block"><b>牙痛者</b> 肾主骨生髓,齿为骨之余,骨为髓之府牙痛分虚实,此指虚火牙痛。</p><p class="ql-block"><b>骨髓伤</b> 入病伤阴,肾精耗损,阴虚火旺,致虚火牙痛。</p><p class="ql-block"><b>揉二马</b> 二马穴能补肾益精,滋阴降火,</p><p class="ql-block"><b>补肾水</b> 补肾水能滋阴潜阳,治虚火上炎。</p><p class="ql-block"><b>推二穴</b> 若推二马、肾水二穴不效,牙痛反加重者,为实火牙痛,应重推六腑以愈为止。</p><p class="ql-block"><b>数万良</b> 少则不验,必须多推。</p><p class="ql-block"><b>治伤寒</b> 治疗伤寒,</p><p class="ql-block"><b>拿列缺</b> 重拿双手列缺穴,令毛孔全开,</p><p class="ql-block"><b>出大汗</b> 用力久拿,自头至足必须出大汗,</p><p class="ql-block"><b>立无恙</b> 寒邪随汗而出,表解病愈。</p><p class="ql-block"><b>受惊吓</b> 小儿受惊,先掐五指节,每节掐7下,</p><p class="ql-block"><b>拿此良</b> 然后,再拿列缺穴即愈。</p><p class="ql-block"><b>不醒事</b> 昏迷不省人事,目闭口紧阴脉不绝者。</p><p class="ql-block"><b>亦此方</b> 拿列缺必醒。</p><p class="ql-block"><b>或感冒</b> 伤风等一切外感症,</p><p class="ql-block"><b>急慢恙</b> 急惊风、慢惊风等症,</p><p class="ql-block"><b>非此穴</b> 非拿列缺不能爽快治好,故称仙手,即指此穴。</p><p class="ql-block"><b>不能良</b> 一切邪入心包、闭窍昏迷、动风发搐诸症,非此穴不能愈。</p><p class="ql-block"><b>凡出汗</b> 推拿出汗或自汗盗汗时,</p><p class="ql-block"><b>忌风扬</b> 应避风,令汗自干为要。</p><p class="ql-block"><b>霍乱病</b> 霍乱病有三,阴泻、阳吐、阴阳者上吐下泻,必须分明。</p><p class="ql-block"><b>暑秋伤</b> 发病多在暑后秋前,因中暑气,又中寒气所致。</p><p class="ql-block"><b>若上吐</b> 上吐者为阳霍乱,因受暑过重,胃气上逆所致。</p><p class="ql-block"><b>清胃良</b> 止吐用清胃法。</p><p class="ql-block"><b>大指根</b> 从腕横纹至大指根横纹,大鱼际肌的外侧缘属胃经。</p><p class="ql-block"><b>震艮连</b> 震、艮是八卦穴中的两个方位,在大鱼际肌的内侧</p><p class="ql-block"><b>黄白皮</b> 大鱼际肌外侧缘白皮与掌背黄皮交界处,上起大指根横纹,下齐艮卦部位,为胃穴所在,自艮向外推为清胃。</p><p class="ql-block"><b>真穴详</b> 以上黄白皮部位,为胃的真穴所在。</p><p class="ql-block"><b>凡吐者</b> 凡呕吐者。</p><p class="ql-block"><b>俱此方</b> 皆因胃气下降,反而上逆所致,清胃可使胃气下降,所以都用清胃。</p><p class="ql-block"><b>向外推</b> 自鱼际外缘黄白皮交界处,从艮卦处掌边高骨起,向外推至大指掌根横纹为清法,反之则为补法,清之则气下降,补之则气上升,因胃气下行为顺,故只用清法,不用补法。</p><p class="ql-block"><b>立愈恙</b> 胃气下降而不上逆,呕吐可愈。</p><p class="ql-block"><b>倘泻肚</b> 下泻者为阴霍乱,因暑轻寒重所致。</p><p class="ql-block"><b>仍大肠</b> 仍来回推清大肠,利小便止大便,泻立愈。</p><p class="ql-block"><b>吐并泻</b> 上吐下泻为阴阳霍乱(古人把上吐下泻并作的急性病统称霍乱,它包括烈性传染病的霍乱和一般夏秋间常见的急性胃肠炎)。</p><p class="ql-block"><b>板门良</b> 治此病板门穴为好,板门穴属脾胃,脾虚作泻,胃虚作吐,板门能通达上下之气。</p><p class="ql-block"><b>揉数万</b> 重揉多推,</p><p class="ql-block"><b>立愈恙</b>(徐谦光治上吐下泻霍乱多人,取板门独穴治之)推数在3万左右,病去如矢。</p><p class="ql-block"><b>进饮食</b> 板门之穴属脾胃经,又能运达上下之气,故能进饮食。</p><p class="ql-block"><b>亦称良</b> 板门穴治上吐下泻及心口痛(即胃痛)皆有良效。</p><p class="ql-block"><b>瘟疫者</b> 瘟疫是指两脉细数,传染于人,虽出汗而热不解的一种病。</p><p class="ql-block"><b>肿脖项</b> 瘟疫结于项,出现耳垂下温肿疼痛,俗称“痄腮”、“蛤蟆瘟”,即现代的“流行性腮腺炎”。</p><p class="ql-block"><b>上午重</b> 上午病重属阳证。</p><p class="ql-block"><b>六腑当</b> 重推六腑,以愈为止,此穴大凉去火(徐谦光在同治十二年,救治肿脖瘟多人,喉无线孔,命在须臾,单推此穴,推数约3万次,无不立愈。)</p><p class="ql-block"><b>下午重</b> 下午病重,属阴证 ,</p><p class="ql-block"><b>二马良</b> 重揉二马,以愈为止,此穴大热去寒;</p><p class="ql-block"><b>兼六腑</b> 兼推六腑,以清热解毒。</p><p class="ql-block"><b>立消亡</b> 分清阳证、阴证,如法推之,病可治愈。</p><p class="ql-block"><b>分男女</b> 遵古之言,当分男女,</p><p class="ql-block"><b>左右手</b> 男用左手,女用右手。</p><p class="ql-block"><b>男六腑</b> 男用左手六腑穴向下推,称退下六腑;</p><p class="ql-block"><b>女三关</b> 女用右手三关穴向下推,为凉,</p><p class="ql-block"><b>此二穴</b> 男左六腑、女右三关二穴,推法一下一上正相反,</p><p class="ql-block"><b>俱属凉</b> 俱属凉穴,故去病相同。</p><p class="ql-block"><b>男女逆</b> 男女不同,所以左右手的取穴相反,</p><p class="ql-block"><b>左右详</b> 男用左手六腑穴向下推,女用右手三关穴向上推,必须详记清楚。</p> <p class="ql-block"><b>脱肛者 </b>肛门脱出是因脾肺气虚,元气不足,阴寒凝滞所致。</p><p class="ql-block"><b>肺虚恙 </b>肺与大肠相表里,肺虚即气虚,气虚下陷而至肛门脱出。脱肛多属脾肺气虚,中气下陷所致。</p><p class="ql-block"><b>补脾土</b> 五行之中土生金,故脾为肺之母,脾虚不能生肺金,推补脾使脾气旺而肺气足;</p><p class="ql-block"><b>二马良 </b>二马(二人上马)穴大补元气,专治阴寒而补肾水,故下寒能解;</p><p class="ql-block"><b>补肾水</b> 补肾水能生肝木而不克脾土,脾土健则肺金生,里壮表固,气的固摄作用正常,则脱肛可愈。</p><p class="ql-block"><b>推大肠 </b>因肺与大肠相表里,肺虚大肠不能升提而滑脱,推大肠治本腑之病。</p><p class="ql-block"><b>来回推 </b>用力均匀往返推之(即采用清补大肠的手法),有固大肠、利小便、和血顺气之功。</p><p class="ql-block"><b>久去恙 </b>根据病情轻重,定推拿次数。脱肛病程较长者,推拿时间应长,病才能治愈。</p><p class="ql-block"><b>或疹痘 </b>疹:遍身出现红色疹点,稍见隆起,触之碍手,状如麻粒,内蕴胎毒,外感麻毒,内外相感,发于肺胃。初期症状如感冒发热,三天后见疹,再四天出透,透后热退疹渐消。一至两周后恢复健康。痘,发热,一二日出疱疹,分批出现,消退后不留疤痕者为水痘,乃感受天行不正之气而发,病机为风热外袭,湿邪内蕴,郁发于肌表。此处疹指麻疹,痘指天花水痘。</p><p class="ql-block"><b>肿脖项 </b>疹痘之毒结于脖项间,</p><p class="ql-block"><b>仍照上 </b>仍然参照瘟疫肿脖项条的治法来推拿,男推左六腑,女推右三关,当分阴阳虚实,</p><p class="ql-block"><b>午别恙</b> 上午重属阳属实,下午重属阴虚火炎,治法亦同,</p><p class="ql-block"><b>诸疮肿 </b>疮:广义是指一切外疮的总称。狭义是指发于皮里肉外的疮毒和发于皮肤上的疮疖。一切中疮疡肿毒之证,都有阴阳之分,治法不同,阳症用清法,阴证用补法。</p><p class="ql-block"><b>照此详 </b>辨别阴阳虚实,依法治疗。</p><p class="ql-block"><b>虚喘嗽 </b>张景岳曰:“实喘者有邪,邪气实也,虚喘者无邪,元气虚也。”叶天士认为其“在肺为实,在肾为虚”。肾虚咳嗽,肺脾亦虚,出现气短喘促,咳声无力,痰白清稀,自汗怕冷。</p><p class="ql-block"><b>二马良 </b>虚喘嗽,其本在肾,其标在肺,故当揉二马,大补肾脏(重用二马补肾阳,壮命火,功同八味地黄丸)以纳气平喘,</p><p class="ql-block"><b>兼清肺 </b>清肺经,以降气平喘,</p><p class="ql-block"><b>兼脾良 </b>清补脾,以健脾化痰(培土生金),久治可愈。</p><p class="ql-block"><b>小便闭 </b>小便不通的致病因素很多,《内经》曰:膀胱者,州都之官,津液藏焉,气化则能出矣”,其主要功能是储存津液,化气行水,故病则气化无权,可见小便不利、癃闭、尿频、尿失禁等。小便<span style="font-size:18px;">癃</span>闭,排尿困难,是因肾阳虚衰,膀胱气化无力所致。</p><p class="ql-block"><b>清膀胱 </b>属于膀胱热结者,当清热化气;膀胱穴在小指外侧尺侧缘,从指根推至指尖,可清膀胱、化热气、利小便。</p><p class="ql-block"><b>补肾水 </b>属肾阴虚者,当补肾水(补肾可滋阴温阳,通窍利尿);</p><p class="ql-block"><b>清小肠 </b>属心热移于小肠者,当清热利小便;小肠穴在小指外侧尺侧缘,从指根推向指尖,可清热利小便。</p><p class="ql-block"><b>食指侧 </b>大肠穴在食指桡侧缘,自指尖至虎口成一直线。</p><p class="ql-block"><b>推大肠 </b>若腹泻,为水液偏渗大肠者,当固肠利小便,</p><p class="ql-block"><b>尤来回 </b>还要来回推,清补大肠。</p><p class="ql-block"><b>轻重当 </b>手法轻重要适当,用力匀称。</p><p class="ql-block"><b>倘生疮</b> 若身上生疮,疮疡证</p><p class="ql-block"><b>辨阴阳 </b>当辨阴阳。</p><p class="ql-block"><b>阴者补 </b>阴者,治宜温补,二马穴、三关穴可选用;</p><p class="ql-block"><b>阳清当 </b>阳者,治当清泻。</p><p class="ql-block"><b>紫陷阴 </b><span style="font-size:18px;">阴者,疮面色紫平塌陷,</span></p><p class="ql-block"><b>红高阳 </b><span style="font-size:18px;">阳者,疮面色红、高肿热痛,</span></p><p class="ql-block"><b>虚歉者 </b>身体虚弱冷寒者,阴毒不能外越,</p><p class="ql-block"><b>先补强 </b>当先补脾,使邪外出,不留于内。</p><p class="ql-block"><b>诸疮症 </b>疮类属纯阴或半阴证者,</p><p class="ql-block"><b>兼清良 </b>均当先补,后兼用清法(因清法可理气活血、疏通经络),使阴邪消除。</p><p class="ql-block"><b>疮初起 </b>疮初期,脓未成者(疮的初起不分阴阳,都是气血凝滞),</p><p class="ql-block"><b>揉患上 </b>应揉疮顶之上,</p><p class="ql-block"><b>左右旋 </b>向左旋揉100次,再向右旋揉100次,平均揉之,揉到皮肤无疮肿之形,不必拘泥定数,</p><p class="ql-block"><b>立消亡 </b>疮顶硬肿立刻消失(若疮已成脓或脓血盛者,不可揉推)。</p><p class="ql-block"><b>胸膈闷 </b>肝在膈下,肺在膈上,胸肺相连,五脏之气不调,出现胸膈满闷。</p><p class="ql-block"><b>八卦详</b> 运八卦能调和五脏之气。</p><p class="ql-block"><b>男女逆 </b>凡运八卦,男女逆运之。</p><p class="ql-block"><b>左右手 </b>男自左手乾卦起,顺时针运至兑卦止,为一运;女右手挂位相反,自乾至兑,按逆时针方向推运,称为逆运。</p><p class="ql-block"><b>运八卦 </b>男顺运八卦,女逆运八卦,</p><p class="ql-block"><b>离宫轻 </b>离宫属火,推时宜清按,心火不可扰动。</p><p class="ql-block"><b>痰壅喘 </b>痰涎壅滞,气血不和则病喘,</p><p class="ql-block"><b>横纹上 </b>重揉四横纹,和血顺气可治喘,</p><p class="ql-block"><b>左右揉 </b>左右揉数相等,因气血不可偏,古书分左右四六之数揉之。</p><p class="ql-block"><b>久去恙 </b>凡虚症日久,不能很快治愈,需多推久推,方可奏效。</p><p class="ql-block"><b>治歉证 </b>气亏为歉,血亏为痨,虽不嗽也为痨症。</p><p class="ql-block"><b>并痨伤 </b>痨伤指五脏劳损所致的五劳痨,与歉证并见。</p><p class="ql-block"><b>歉弱者 </b>歉证多为气亏血弱力不足,</p><p class="ql-block"><b>气血伤 </b>气亏作冷,血亏作热,</p><p class="ql-block"><b>辨此症 </b>辨气血之证,要看脉准不准,并望其形体,</p><p class="ql-block"><b>在衣裳 </b>看病人穿衣多少,即可辨之,</p><p class="ql-block"><b>人着袷 </b>人都穿着夹衣,</p><p class="ql-block"><b>伊着棉 </b>病人穿着棉衣仍觉得寒冷,为气亏阳虚,阳是外寒,所以怕冷。</p><p class="ql-block"><b>亦咳嗽 </b>伴咳嗽不止,伤于痨症,又名歉痨,是气血双亏引起的,</p><p class="ql-block"><b>名七伤 </b>这种病是七情所伤,不可不辨。</p><p class="ql-block"><b>补要多 </b>歉证多有内伤,是因七情劳倦、饮食饥饱、房事不节所伤,必须多补,</p><p class="ql-block"><b>清少良 </b>以补多清少为佳。</p><p class="ql-block"><b>人穿袷 </b>健康的人穿夹衣时,</p><p class="ql-block"><b>他穿单 </b>病人穿单衣还觉得烦热。</p><p class="ql-block"><b>名五痨 </b>咳嗽无时,名为五痨,是血亏不能制气,</p><p class="ql-block"><b>肾水伤 </b>水亏不能制火,故热而冷。此是肾阴亏虚所致的阴虚火旺证。</p><p class="ql-block"><b>分何脏 </b>痨有五种:心痨、肝痨、脾痨、肺痨、肾痨,必须辨明被病在何脏,为哪种痨证</p><p class="ql-block"><b>清补良 </b>多清少补,切合病情,</p><p class="ql-block"><b>在学者 </b>必须认真学习,</p><p class="ql-block"><b>细心详 </b>细心诊察病情,辨证取穴,认真施治,无不生效。</p><p class="ql-block"><b>眼翻者 </b>肝开窍于目,肝风内动出现两眼窜视、斜视或直视,常见于急慢惊风等症。</p><p class="ql-block"><b>上下僵 </b>目睛向上下左右斜视或直视,转动不活,</p><p class="ql-block"><b>揉二马 </b>揉二马穴,大补肾中水火,有滋阴潜阳之功。</p><p class="ql-block"><b>捣天心 </b>捣小天心穴,此穴在手掌坎宫下。</p><p class="ql-block"><b>翻上者 </b>两眼上视,眼球上翻,</p><p class="ql-block"><b>捣下良 </b>向下捣小天心;</p><p class="ql-block"><b>翻下者 </b>两眼下视,眼球下翻,</p><p class="ql-block"><b>捣上强 </b>向上捣小天心;</p><p class="ql-block"><b>左捣右 </b>眼球向左翻,向右捣之;</p><p class="ql-block"><b>右捣左 </b>眼球右翻向左捣之;若对眼,向两旁捣之。</p><p class="ql-block"><b>阳池穴 </b>阳池穴属阳,在手背面手腕下约一寸,小儿约两寸的前臂凹陷中,</p><p class="ql-block"><b>头痛良 </b>头痛者,取阳池穴左右揉之,以愈为止。</p><p class="ql-block"><b>风头痛 </b>因外感风寒引起的两太阳穴痛者,</p><p class="ql-block"><b>蜂入洞 </b>食、中指插入鼻孔,</p><p class="ql-block"><b>左旋右 </b>左右旋转,不必拘数。</p><p class="ql-block"><b>立无恙 </b>可祛风寒,立刻去病。</p><p class="ql-block"><b>天河水 </b>天河水穴通心、膻中,舌为心之苗,若心火旺盛,此穴能清心火。</p><p class="ql-block"><b>口生疮 </b>心脾为母子关系,口生疮多因心脾蕴热,推天河水可清热泻火。</p><p class="ql-block"><b>遍身热 </b>脾主肉,心主火,手心热脾火旺,应清补脾、清天河水主之。</p><p class="ql-block"><b>多推良 </b>凡有效之穴,多推为好。</p><p class="ql-block"><b>中气风 </b>皆因内伤而外感风邪,气虚痰生<b>。</b></p><p class="ql-block"><b>男女逆 </b>逆推,即男推右手,女推左手。</p><p class="ql-block"><b>右六腑 </b>右手六腑穴属热,祛风开郁化痰;</p><p class="ql-block"><b>男用良 </b>男推此穴,立刻见效,愈后不复发。</p><p class="ql-block"><b>左三关 </b>左手三关穴属热,祛风开郁化痰,但必须逆用<b>。</b></p><p class="ql-block"><b>女用强 </b>女用左三关有效,治此病男女逆用,方有良效。</p><p class="ql-block"><b>独穴疗 </b>凡言独穴,不可用二穴,用则有害,互相牵制。</p><p class="ql-block"><b>数三万 </b>用独穴必须推的时间长,少则不验,但不必拘泥于3万数。</p><p class="ql-block"><b>多穴推 </b>若病情复杂,必须采用多穴,分清主穴配穴,恰当配伍。</p><p class="ql-block"><b>约三万 </b>治缓症推拿时间要长,并非一次而愈。</p><p class="ql-block"><b>遵此法 </b>诸病遵此推法。</p><p class="ql-block"><b>无不良 </b>诸症无不见效,不可妄自更改穴位。</p><p class="ql-block"><b>遍身潮 </b>变身潮热而皮肤不润滑,是汗脉未动。</p><p class="ql-block"><b>分阴阳 </b>以两大拇指,从掌根向两旁分推,为分阴阳,能分寒热,平气血。</p><p class="ql-block"><b>拿列缺 </b>列缺穴在掌根腕踝两侧的凹陷中,用拇食二指相对用力拿之。</p><p class="ql-block"><b>汗出良 </b>汗出即愈。</p><p class="ql-block"><b>五经穴 </b>即五指根纹来回推之,开脏腑寒火。</p><p class="ql-block"><b>肚胀良 </b>治腹胀便秘效佳。</p><p class="ql-block"><b>水入土 </b>运水入土:自小指根向坎宫推之,土者指脾胃,水者指肾水。</p><p class="ql-block"><b>不化谷 </b>五谷不化,推运水入土,补脾土虚弱。</p><p class="ql-block"><b>土入水 </b>运土入水:自大拇指根向坎宫推之。</p><p class="ql-block"><b>肝木旺 </b>脾胃的纳运之功与肝气疏泄有关,若肝木旺必克脾胃,运土入水可疏肝健脾止泻。</p><p class="ql-block"><b>小腹寒 </b>小腹寒泻,</p><p class="ql-block"><b>外劳宫 </b>外劳宫穴属热,能驱风寒冷气。</p><p class="ql-block"><b>左右旋 </b>曲小指左右旋转揉之,无偏为要。</p><p class="ql-block"><b>久揉良 </b>重揉不计次数,以愈为止。</p><p class="ql-block"><b>嘴唇裂 </b>口唇属脾,唇裂、唇肿、唇痛、口外生疮,</p><p class="ql-block"><b>脾火伤 </b>因脾火太盛而致;</p><p class="ql-block"><b>眼胞肿 </b>上眼皮属脾,下眼皮属胃,眼胞肿,</p><p class="ql-block"><b>脾胃恙 </b>皆因脾胃火盛,眼胞肿虽属脾胃之火,但有寒热虚实之分,外因与风湿有关,内因与肝肾有关。</p><p class="ql-block"><b>清补脾 </b>以上病症非寒即热,非实即虚,应先辨明寒热虚实,再确定清补之法。</p><p class="ql-block"><b>俱去恙 </b>辨证施治,均可治愈。</p><p class="ql-block"><b>向内补 </b>向内推为补脾,治虚证;</p><p class="ql-block"><b>向外清 </b>向外推为清脾,治实证;</p><p class="ql-block"><b>来回推 </b>来回推则和血顺气,虚实皆治。</p><p class="ql-block"><b>清补双 </b>来回推为清补脾,为平补平泻之法,治虚实夹杂或虚证、实证皆可,故称双治。</p><p class="ql-block"><b>天门口 </b>指天门入虎口穴,从大拇指内侧向下推之。</p><p class="ql-block"><b>顺气血 </b>可顺气和血。</p><p class="ql-block"><b>五指节 </b>此穴属肝经,可调和气血,舒筋活络,诸穴推毕,必节节掐之,以提高疗效。</p><p class="ql-block"><b>惊吓伤 </b>小儿惊吓,伤于肝胆,肝旺克脾土出现吐泻。</p><p class="ql-block"><b>不计次 </b>推拿五指节穴,不必计算次数和操作,不计次顺序。</p><p class="ql-block"><b>揉必良</b> <span style="font-size:18px;">治惊吓、痞积、或在左,或在右。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">腹痞积 </b></p><p class="ql-block"><b>时摄良 </b>每日按时推拿,则气消滞化,</p><p class="ql-block"><b>一百日 </b>坚持推100天,</p><p class="ql-block"><b>即无恙 </b>就能治好病。</p><p class="ql-block"><b>上有火 </b>上有火者,下焦必寒。</p><p class="ql-block"><b>下有寒 </b>下有寒者,上焦有火。</p><p class="ql-block"><b>外劳宫 </b>外劳宫在手背中心,与手心相对。此穴大热,能去寒风冷气。</p><p class="ql-block"><b>下寒良 </b>外劳宫为暖穴,善治下寒。</p><p class="ql-block"><b>六腑穴 </b>左手六腑,穴性大凉,可解大热,去寒火。</p><p class="ql-block"><b>去火良 </b>上火下寒,必须兼推此穴。</p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">左三关 </b>左手三关,穴性大热,培补元气,治表虚自汗、盗汗。</p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">去寒恙 </b>推上三关为补,解上焦之寒。</p><p class="ql-block"><b style="font-size:18px;">右六腑 </b>右手六腑,穴性大热,善治寒火用相宜,</p><p class="ql-block"><b>亦去恙 </b>亦去上焦之寒。</p><p class="ql-block"><b>虚补母 </b>虚则补其母,如肾为肝之母,肝虚不直接补肝,可补肾,即滋水涵木。</p><p class="ql-block"><b>实泻子 </b>实则泻其子,如心为肝之子,肝实不直接泻肝,可泻心火。</p><p class="ql-block"><b>曰五行 </b>按照五行学说,用五行配五脏来说明人体生理病理及其与外在环境的相互关系,从而辨证施治。</p><p class="ql-block"><b>生克当</b> 五行的相生相克是按一定规律进行的。正常情况下,五行相生是肾水生肝木,肝木生心火,心火生脾土,脾土生肺金,肺金生肾水,五行相克是肾水克心火,心火克肺金,且金克肝木,肝木克脾土,脾土克肾水,五脏相互资生,又相互制约,维持着人体的正常生理活动。</p><p class="ql-block"><b>生我母</b> 生我者为母,例如水生木,肾为肝之母,肾水充足,能涵养肝木,使肝柔不燥,功能正常。</p><p class="ql-block"><b>我生子 </b>我生者为子。例如肝为肾之子,若肾阴不足水不涵木,必肝阳上亢,此为母病及子(在五行之中,每一行都具有“生我”“我生”的两方面关系,所以五行相生关系,又称母子关系)。</p><p class="ql-block"><b>穴不误 </b>掌握住五行生中有克,克中有生的规<span class="ql-cursor">律,治病取穴,自会不误。</span></p><p class="ql-block"><b>治无恙 </b>只要辨证准确,取穴精当,病可治愈。</p><p class="ql-block"><b>古推书 </b>在前人的推拿书上所定的穴位。</p><p class="ql-block"><b>身首足 </b>大多分布在头、躯干和四肢,适合男<span class="ql-cursor">用,女子不便用,</span></p><p class="ql-block"><b>执治婴</b> 而且书中大多是记载治疗婴儿的推拿法,</p><p class="ql-block"><b>无老方 </b><span style="font-size:18px;">却无治老人之方。</span></p><p class="ql-block"><b>皆气血 </b>人身皆为气血。</p><p class="ql-block"><b>何两样 </b>不应该有男女老幼之分。</p><p class="ql-block"><b>数多寡 </b>根据病人的年龄,决定推数的多少,</p><p class="ql-block"><b>轻重当 </b>手法轻重得当,</p><p class="ql-block"><b>吾载穴 </b>我记载的穴位,</p><p class="ql-block"><b>不相商 </b>与前人不同,主张独穴疗病,推数要多,经验多次,确有良效。</p><p class="ql-block"><b>少老女 </b>不论老少男女,</p><p class="ql-block"><b>无不当 </b>均可用推拿治病。</p><p class="ql-block"><b>遵古推 </b>若遵照古书推法。</p><p class="ql-block"><b>男女分 </b>男女分推左右手。</p><p class="ql-block"><b>俱左手 </b>我主张都推拿左手。</p><p class="ql-block"><b>男女同 </b>男女推拿方法一致,作用相同。</p><p class="ql-block"><b>余尝试 </b>我曾经试验过。</p><p class="ql-block"><b>亦去恙 </b>男女俱推左手,一样能治愈疾病。</p><p class="ql-block"><b>凡学者 </b>凡是立志学习推拿的人,</p><p class="ql-block"><b>意会方 </b>应当潜心研究,领会书中要旨,则变化无穷。</p><p class="ql-block"><b>加减推 </b>治病取穴,当加则加,当减则减,以明辨寒热虚实,最为重要。</p><p class="ql-block"><b>身歉壮 </b>根据体质强弱、气血盛衰,病之轻重决定推数多少,不能千篇一律;</p><p class="ql-block"><b>病新久 </b>病有新久,轻重之分,看准为要;</p><p class="ql-block"><b>细思详 </b>要仔细考虑,认真辨证,</p><p class="ql-block"><b>推应症 </b>推拿取穴与症相符,方可得效。</p><p class="ql-block"><b>若无恙 </b>推拿无痛苦,去病保安康。</p>