<p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">《官智经》(徐阶)原文及翻译</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">注:文字来源于原创作者:双全法《国学管理应用研究》2024年09月26日 06:34 上海;图片精选来源于网络。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">《官智经》是明代徐阶所著,文中总结出为官“八智”(求迁、免谪、建功、化难、释疑、远谤、藏拙、去患),为张居正十分推崇,称其为“道尽朝堂之秘,破尽宦海之机。”徐阶早年师从聂豹,是王阳明的再传弟子,张居正的老师。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">求迁卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">愚不逐上焉,智不厌下焉。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">贵荐得贵,贱谤得贱。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">官无至贤,官无至理也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">用心于事者隐,用心于人者显,尊必见责,卑必见辱矣。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">愚笨的人不想往上爬,聪明人也不在乎暂时居于下位。(机会便在此中)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">有地位高的人举荐,就有机会升迁,卑贱之人诽谤你,也可能因此落马。(注意群众基础)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">官员不一定是贤人君子,官场也并非有理可循。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">闷头做事只会默默无闻,能洞察人心才可崭露头角,(官场中)地位尊贵的人看到的都是责任,身份卑下的人看到的尽是屈辱。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">免谪卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">无过亦谪也,无计固害也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">事由己为,罚由上決。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">恶堪加之,罪堪赦之,远结君子,近纳小人。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">善言善出,善念善行焉。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">没有过错也可能受到贬谪,不工于心计确实会被陷害。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">好事坏事都是自己做的,是否受罚要看上面的决定。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">能想办法定你的罪,就能找理由原谅你,既要结交外面的君子,也得容纳身边的小人。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">心怀善念,也得注意措辞,用心纯良,讲究方式方法。(用别人能接受的方法去进言和做事)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">建功卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">以功为本,不智也;以庸为耻,非诈也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">功为始,庸为终,运为辅,智为主。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">势孤无显,性懦无果。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子寻机,小人制机亦。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">居功自傲是不明智的,碌碌无为也是不可取的。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">立功只是起点,归根来说,日常也得用功。做事情不用急躁,想好了再去干。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">势力孤单就无法脱颖而出,性格怯懦做事有花无果。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子寻找机会,小人也会制造机会。(所以不能一味等待)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">化难卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">无官不险也,无智不孰焉。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">言祸降忠,天谴予奸。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">诚有其哀,直有其惨也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">天灾求己,人祸求人。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">莫测为心,莫言为忌矣。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">官场都是凶险的,在朝为官,谁能没有点智慧那?</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">遇到了祸事,一定是大臣不忠心办事导致的。受到了天谴,必然是奸臣当道引起的。(圣上无错,罪在大臣)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">为人真诚也很悲哀,刚正不阿也会凄惨。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">遇到天罚,要从内求。被人陷害,需要运作。(或是与坏人和好,或是找高人平事)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">天下最看不透的就是人心,最能惹祸的是自己的嘴。(逢人只说三句话,未可全抛一片心。)</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">释疑卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">上无信者,下无托者。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">不疑不强,不敬不立也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">私勿害公,情莫悖义。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">智者念远,愚者顾近也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子疑己,小人疑人焉。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">自己的工作不能全靠上级,也不能托付给下级。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">不会查缺补漏就无法自强,不认真工作就不能自立。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">不要让私事损害了公家利益,不要徇私情违背了道德正义。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">智者办公考虑长远,愚者做事只顾眼前。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">(出了纰漏)君子要从自身找问题,小人才会怀疑别人在捣乱。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">远谤卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">智者谤智也,奸者谤奸也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">无利则无谤,无果则无行。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">上不拒贵,下不疏贱。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">事可无成,心必人知。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">恶语或善,褒言或贬矣。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">智者指责你是出于智慧,小人诽谤你是由于奸佞。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">对他无利,就不会说你什么。说了没用,他也不会去干。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">对上不能抗拒权贵,对下不可疏离小人。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">做事可以不问成败,但这颗真心要让别人知道。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">说话难听也许真为我好,夸奖奉承也可能是指桑骂槐。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">藏拙卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">人忌无优焉,官忌拙显焉。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">大拙不明,小拙不悟。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">难为不为,能为有让也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子内忍,小人内凶,</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">以优为拙,至明也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">以拙为优,至愚也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">做人最忌讳的是没有优点,为官最怕的是暴露缺陷。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">看不到自己的大问题,就察觉不出自己的小失误。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">办不了的事就不要承接,能办的事也要学会谦让。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子能够坚忍不拔,小人凶狠急不可耐。就算有本事也显得笨拙是明智的。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">明明拙劣,还自以为高明,才叫愚蠢啊。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">去患卷</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">民智憎患也,官智去患也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">上患为上,下患为下。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">不与命斗,不与形逆。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">大利在安,小利在幸,人争弗争,人怨弗怨也。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:22px;">【译文】</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">聪明的民众会憎恶祸患,明智的官员会远离祸患。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">上面的祸患要优先应对,下面的祸患可以稍后处理。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">君子不要和命运抗争,也不要违背形势做事。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">自身安定才能争取大利,小利只要幸运就可能得到。大家都争抢的,不要参与,别人都抱怨的时候,不要跟着抱怨。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1"><span style="font-size:22px;">个人观点,仅供参考</span></p>