世勇书法日课 《兵车行》

诗咏

<p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:22px;">唐.杜甫《兵车行》</b></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="font-size:20px;">《兵车行》杜甫</b></p><p class="ql-block">车辚辚,马萧萧,</p><p class="ql-block">行人弓箭各在腰。</p><p class="ql-block">耶娘妻子走相送,</p><p class="ql-block">尘埃不见咸阳桥。</p><p class="ql-block">牵衣顿足拦道哭,</p><p class="ql-block">哭声直上干云霄。</p><p class="ql-block">道旁过者问行人,</p><p class="ql-block">行人但云点行频。</p><p class="ql-block">或从十五北防河,</p><p class="ql-block">便至四十西营田。</p><p class="ql-block">去时里正与裹头,</p><p class="ql-block">归来头白还戍边。</p><p class="ql-block">边庭流血成海水,</p><p class="ql-block">武皇开边意未已。</p><p class="ql-block">君不闻汉家山东二百州,</p><p class="ql-block">千村万落生荆杞。</p><p class="ql-block">纵有健妇把锄犁,</p><p class="ql-block">禾生陇亩无东西。</p><p class="ql-block">况复秦兵耐苦战 </p><p class="ql-block">被驱不异犬与鸡。</p><p class="ql-block">长者虽有问,</p><p class="ql-block">役夫敢申恨?</p><p class="ql-block">且如今年冬,</p><p class="ql-block">未休关西卒。</p><p class="ql-block">县官急索租,</p><p class="ql-block">租税从何出?</p><p class="ql-block">信知生男恶,</p><p class="ql-block">反是生女好。</p><p class="ql-block">生女犹得嫁比邻,</p><p class="ql-block">生男埋没随百草。</p><p class="ql-block">君不见,青海头,</p><p class="ql-block">古来白骨无人收。</p><p class="ql-block">新鬼烦冤旧鬼哭,</p><p class="ql-block">天阴雨湿声啾啾!</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:22px;">作者近照</span></p> <p class="ql-block">【译文】</p><p class="ql-block">兵车辚辚,战马萧萧,出征士兵弓箭各自佩在腰。</p><p class="ql-block">爹娘妻子儿女奔跑来相送,行军时扬起的尘土遮天蔽日以致看不见咸阳桥。</p><p class="ql-block">拦在路上牵着士兵衣服顿脚哭,哭声直上天空冲入云霄。</p><p class="ql-block">路旁经过的人询问行人怎么回事,行人只说官府征兵实在太频繁。</p><p class="ql-block">有的人十五岁到黄河以北去戍守,便是四十岁还要被派到河西去营田。</p><p class="ql-block">从军出征时尚未成丁,还要里长替裹头巾,回来时已经满头白发,却仍要去戍守边疆。</p><p class="ql-block">边疆战士血流成河,皇上开拓边疆的念头还没停止。</p><p class="ql-block">您没听说汉家华山以东两百州,千村万寨野草丛生田地荒芜。</p><p class="ql-block">即使有健壮的妇女手把锄头、步犁操劳农务,田土里的庄稼也得不到许多粮食。</p><p class="ql-block">更何况关中的士兵能顽强苦战,像鸡狗一样被赶上战场卖命。</p><p class="ql-block">尽管长者询问,征人哪里敢诉说心中的冤屈愤恨?</p><p class="ql-block">就像今年冬天,还没有停止征调函谷关以西的士兵。</p><p class="ql-block">官府紧急地催逼百姓交租税,租税从哪里出?</p><p class="ql-block">百姓相信生男孩是坏事情,反而不如生女孩好。</p><p class="ql-block">生下女孩还能够嫁给近邻,生下男孩只能战死沙场埋没在荒草间。</p><p class="ql-block">你没看见在那青海的边上,自古以来战死士兵的白骨无人掩埋。</p><p class="ql-block">那里的新鬼含冤旧鬼痛哭,阴天冷雨时凄惨哀叫声不断。</p><p class="ql-block">【注释】</p><p class="ql-block">1.兵车行:选自《杜诗详注》。这首诗大约作于天宝中后期。当时唐王朝对西南的少数民族不断用兵。天宝八年(749),哥舒翰奉命进攻吐蕃,石堡城(在今西安北部)一役,死数万人。十年(751),剑南节度使鲜于仲通率兵八万进攻南诏(辖境主要在今云南),军大败,死六万人。为补充兵力,杨国忠遣御史分道捕人,连枷送往军所,送行者哭声震野。这首诗就是据上述情况写的。这是一首乐府诗。题目是诗人自拟的。</p><p class="ql-block">2.辚(lín)辚:车轮声。《诗经·秦风·车辚》:“有车辚辚”。</p><p class="ql-block">3.萧萧:马嘶叫声。《诗经·小雅·车攻》:“萧萧马鸣”。</p><p class="ql-block">4.行(xíng)人:指被征出发的士兵。</p><p class="ql-block">5.耶:通假字,同“爷”,父亲。</p><p class="ql-block">6.走:奔跑。</p><p class="ql-block">7.咸阳桥:指便桥,汉武帝所建,故址在今陕西咸阳市西南,唐代称咸阳桥,唐时为长安通往西北的必经之路。</p><p class="ql-block">8.干(gān):冲。</p><p class="ql-block">9.过者:过路的人,这里是杜甫自称。</p><p class="ql-block">10.但云:只说。</p><p class="ql-block">11.或:不定指代词,有的、有的人。</p><p class="ql-block">12.防河:当时常与吐蕃发生战争,曾征召陇右、关中、朔方诸军集结河西一带防御。因其地在长安以北,所以说"北防河"。</p><p class="ql-block">13.西营田:古时实行屯田制,军队无战事即种田,有战事即作战。"西营田"也是防备吐蕃的。</p><p class="ql-block">14.里正:唐制,每百户设一里正,负责管理户口。检查民事、催促赋役等。</p><p class="ql-block">15.裹头:男子成丁,就裹头巾,犹古之加冠。古时以皂罗(黑绸)三尺裹头,曰头巾。新兵因为年纪小,所以需要里正给他裹头。</p><p class="ql-block">16.边庭:边疆。</p><p class="ql-block">17.武皇:汉武帝刘彻。唐诗中常有以汉指唐的委婉避讳方式。这里借武皇代指唐玄宗。唐人诗歌中好以“汉”代“唐”,下文“汉家”也是指唐王朝。</p><p class="ql-block">18.开边:用武力开拓边疆。</p><p class="ql-block">19.汉家: 汉朝。这里借指唐。</p><p class="ql-block">20.山东:崤山或华山以东。古代秦居西方,秦地以外,统称山东</p><p class="ql-block">21.荆杞(qǐ ):荆棘与杞柳,都是野生灌木。</p><p class="ql-block">22.陇(lǒng)亩:田地。</p><p class="ql-block">陇,通“垄”,在耕地上培成一行的土埂,田埂,中间种植农作物。</p><p class="ql-block">23.无东西:不分东西,意思是行列不整齐。</p><p class="ql-block">24.况复:更何况。</p><p class="ql-block">25.秦兵:指关中一带的士兵。耐苦战--能顽强苦战。这句说关中的士兵能顽强苦战,像鸡狗一样被赶上战场卖命。</p><p class="ql-block">26.长者:即上文的"道旁过者",也指有名望的人,即杜甫。征人敬称他为"长者"。</p><p class="ql-block">27.役夫敢申恨:征人自言不敢诉说心中的冤屈愤恨。这是反诘语气,表现士卒敢怒而不敢言的情态。</p><p class="ql-block">28.役夫:行役的人。</p><p class="ql-block">29.敢:岂敢,怎么敢。</p><p class="ql-block">30.且如:就如。</p><p class="ql-block">31.关西:当时指函谷关以西的地方。这两句说,因为对吐蕃的战争还未结束,所以关西的士兵都未能罢遣还家。</p><p class="ql-block">32.县官:官府。</p><p class="ql-block">33.比邻:近邻。</p><p class="ql-block">34.青海头:即青海边。这里是自汉代以来,汉族经常与西北少数民族发生战争的地方。唐初也曾在这一带与突厥、吐蕃发生大规模的战争。</p><p class="ql-block">35.烦冤:愁烦冤屈。</p><p class="ql-block">36.啾啾:象声词,形容凄厉的哭叫声。</p><p class="ql-block"><br></p>