古曲轻吟韵小寒 霜风淡墨绘冬颜

<p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  小寒时节,霜风渐紧,天地仿若入素淡之境。探寻古人墨客诗人之冬景佳作,浩若繁星,然以元曲绘小寒景致者,却寥寥无几。冬之韵味、小寒之独特风姿,皆待吾辈倾怀以抒。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 吾欲借那悠悠古曲,吟出悠长冬韵,更凭雅词,绘寒景之妙:摹冰花剔透之态,状腊梅幽芳之姿,写山河静美之象。虽古人绘冬之笔精妙者众多,然吾亦怀赤诚之心,以独特视角,尽抒心中情致,期于小寒时节,寻别样诗意,展别样风华,邀诸君共赏这寒中韵事,同品岁月于此留下的清寒雅趣。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">  《殿前欢》是元曲的一个曲牌名,其创作者有说是元代无名氏,也有认为是张养浩等作家所作。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 它出自元代,当时散曲蓬勃发展,众多文人参与创作,像卢挚、贯云石等都留下相关作品,其格律、韵律逐渐规范,内容表达也极为丰富,可写景、抒情、感怀世事等。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 这一曲牌的作品多收录在《全元散曲》《元曲三百首》等书中,例如卢挚的《殿前欢·酒杯浓》、张可久的《殿前欢·月笼沙》、张养浩的《双调·殿前欢·对菊自叹》。此外,在《太和正音谱》等元曲研究资料里也有对它的介绍论述。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 明清时期,仍有不少文人沿用该曲牌继续创作,不断丰富其题材与意境,使其在散曲发展历程中一直占据独特地位,留存下诸多各具特色的篇章,为后世研究古代散曲创作提供了重要样本。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《殿前欢》正体</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《殿前欢》正格双调四十二字,九句八韵,前段四句三平韵、一叶韵,后段五句两平韵、两叶韵。文人用其写景抒情,名家有正体佳作,韵律、结构、内涵皆佳。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《殿前欢》变体</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">• 句式:前段可三句,后段可四句,或变句子长短调韵律。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">• 格律:随句式变而调平仄,保音韵和谐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">• 用韵:前段叶韵可增减,后段平仄韵交替更灵活,助抒情表意。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《殿前欢》异体</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">• 字数:字多关键处扩充配格律,字少精简字词简格律。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">• 格律:个别平仄不同,靠邻句协调,增灵活性,显多元风貌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">总之,变体和异体丰富创作形式,对元曲发展有意义。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">【双调·殿前欢】正体格律</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">殿前欢曲牌正格,双调四十二字,全曲九句八韵,前段四句三平韵、一叶韵,后段五句两平韵、两叶韵。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">曲谱【双调•殿前欢】</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄平平。(韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平平平仄仄平平。(韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄平仄仄平平仄,(叶韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平仄平平。(韵 )</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平平仄仄平。(韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平平仄。(叶韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平仄平平仄。(叶韵 )</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平平仄仄句 ,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平仄平平。(韵)</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">曲谱【双调·殿前欢】小寒浅吟</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 正体</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">小寒天。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">寒风呼啸雪如烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">山川冻彻冰花溅,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">素裹千川。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"></span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">梅枝映冷泉,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">幽姿艳。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">居舍炉边暖。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">挥毫落纸,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">情韵丰年。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">  元曲《风入松》,可追溯到宋·郭茂倩《乐府诗集》卷六十《琴曲歌辞四》中提到的晋嵇康所作的《风入松》琴曲。在元代赵禹圭的《风入松·忆旧》中也有使用该曲牌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 宋郭茂倩的《乐府诗集》卷六十《琴曲歌辞四》中提到“《风入松》,晋嵇康所作也”,这确实是目前可追溯到的关于《风入松》的较早记载之一,所以这种说法是准确的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 《风入松》别名有“风入松慢”“松风慢”“远山横”“销夏”等。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  元曲《风入松》曲牌中,常见的正体以晏几道《风入松·柳阴庭院杏梢墙》为代表,双调七十四字,前后段各六句、四平韵。此调前后段第二句各四字,宋周紫芝、赵师侠、曹冠、谢懋、陆游、高观国、史达祖、韩淲、李肩吾、赵闻礼诸词与此同。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 变体一:以赵彦端《风入松·杏花》为代表,双调七十二字,前后段各六句、四平韵。此词前后段第四句较晏词各减一字,宋人仅见此体。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 变体二:以康与之《风入松·春晚》为代表,双调七十三字,前后段各六句、四平韵。此词后段第四句七字,疑前段“与谁同捻”句脱去一字,宋《花庵词选》所载。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 变体三:以吴文英《风入松·邻舟妙香》为代表,双调七十六字,前后段各六句、四平韵。此词前后段第二句俱五字,宋于国宝、蒋捷、周密、张炎、元张翥词皆与此同,惟候寘词作上一下四句法稍异,字数与吴词同。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">元曲《风入松》正体格律</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">上阕:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平中仄仄平平,(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平中仄平平仄,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 中中中、中仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中仄中平中仄,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平中仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">下阕:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平平仄仄平平,(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平中仄平平仄,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平中、中仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中仄中平中仄,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">中平仄仄平平。(韵)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">元曲《风入松》. 小寒盛景</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">朔风吟啸绕苍峦,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">雪漫山川。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">万山素裹银装砌,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">千林处、霭雾轻缠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">霄汉冷云回荡,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">寒凝旷宇坤乾。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">寒堤柳曳挂银弦,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">野草霜含。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">梅腮雪映娇姿婉,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">松枝上、琼蕊摇悬。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">似待东君携暖,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">期春暖日呈妍。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  元曲《杨柳枝》本是汉乐府横吹曲辞《折杨柳》,后在唐朝发展成新曲调,为乐府近代曲名。其相关记载可见于《乐府诗集》等典籍。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 唐代时,它多为七言绝句形式,能入乐演唱,深受文人喜爱,像白居易就创作过不少,常借杨柳寄托情思、渲染氛围。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 宋元时期,被引入词曲创作,格律更灵活,衬字运用增多,用于写景、抒情、叙事等,在民间也有传唱。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 明清时,虽新曲牌不断涌现,但《杨柳枝》凭借独特韵味与深厚文化底蕴,仍受文人青睐,留存诸多佳作,一直在文学创作领域延续着它的影响力,见证着不同时代的文学风貌。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  《杨柳枝》:在元曲中较少见,通常被认为是词牌名,以下是其正体、变体介绍:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 正体:单调二十八字,四句三平韵,格式同于七言绝句。如温庭筠的《杨柳枝·金缕毵毵碧瓦沟》。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 变体: 添声杨柳枝:双调四十字,前段四句四平韵,后段四句两仄韵、两平韵。如顾夐的《添声杨柳枝·秋夜香闺思寂寥》。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 双调四十六字体:前段四句四平韵,后段四句三平韵。如敦煌曲子词中的《杨柳枝·春来春去春复春》。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 关于《杨柳枝》的异体,暂未有权威且普遍公认的特定异体存在。在实际创作中,有些词人可能会根据自己的需要对格律进行一些灵活调整,但未形成固定的异体格式。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《杨柳枝》. 正体</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">平仄平平仄仄平,(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄平平仄仄平平。(韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄平仄仄平平仄,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">仄仄平平仄仄平。(韵)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">《杨柳枝》. 小寒柳韵 // 正体</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">瞧那寒临柳换装,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">却看枝挺立堤旁。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">喜逢瑞雪常相戏 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">笑迎晴辉舞夕阳。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">曲文)〔中吕·卖花声〕,小令兼用。曲牌名,又名“升平乐”。原为唐代教坊曲名,曾用为词牌名,后又用为曲牌名。入中吕宫,又入双调。可用于散曲小令。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 全曲(不计衬字)三十六字,六句六韵,基本句式为七、七、七、四、四、七。代表作品有张可久的《卖花声·怀古二首》等。其中前三句皆为七字长句,并且构成一个鼎足句,对仗工稳。后三句由两个四字短句加一个七字长句构成。句句入韵,平仄混押。第四句也可不入韵。此调以徐再思《卖花声·雪儿娇小歌金缕》为代表。其中首句首字可平,三字可仄;二句首字可平;三句首字可平,三字可仄;四句尾字可叶韵;五句首字、三字可仄,尾字可不叶韵。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">  元曲〔中吕·卖花声〕虽格律相对固定,但也有变化。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 格律上,基本句式七、七、七、四、四、七,多句句入韵、平仄混押,不过第四句可不入韵,且部分字平仄有灵活变化处。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> v创作方面,不同作者在风格、表达手法上各有特点,像张可久作品典雅,有的则通俗口语化。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);"> 另外,衬字使用也有差异,数量、位置、方式不同,虽影响节奏韵律,但基本句式和格律结构不变。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">〔中吕·卖花声〕正体格律:</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">中平中仄平平仄,(仄韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">中仄平平仄仄平,(平韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">中平中仄仄平平,(平韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">中平中仄,(可韵可不韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">中平中仄,(可韵可不韵)</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">仄平平、仄平平去。(去韵)</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  《中吕 . 卖花声》 . 小寒芦韵</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> 正体</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">小寒风雪池水骤,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">芦荻披银絮白头。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">静观汀渚覆冰绸。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">残英似雪,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">随风飘舞,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">待来年、再逢诗友。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;">  小寒时节,景中藏韵,曲里含情,愿此清寒雅趣,长留君心,岁岁共吟。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8); font-size:22px;"> </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgb(237, 35, 8);">  曲罢小寒景,韵留岁寒时,愿君同感这清欢,岁岁安然。</span></p>