南湖烟雨行

智天敏

<p class="ql-block">嘉兴烟雨楼,位于浙江嘉兴南湖之滨。烟雨楼正楼高约20米,面积640平方米,重檐画栋,朱柱明窗,气势非凡。因唐代诗人杜牧“南朝四百八十寺,多少楼台烟雨中”的诗意而得楼名。始建于五代后晋年间(公元936-947年),吴越王第四子中吴节度史、广陵郡王钱元镣“台筑鸳湖之畔,以馆宾客”,为游观登眺之所。楼前檐悬有中国共产党的模范领导者董必武所书的“烟雨楼”匾额,楼中还有许多石刻,包括宋代大书法家米芾的墨迹石刻,清乾隆皇帝与清代书法家冀应龙的碑刻等。‌</p><p class="ql-block">烟雨楼不仅是江南名楼之一,还与中国革命有着深厚的渊源。1921年,中国共产党第一次全国代表大会在南湖的一艘游船上胜利闭幕,烟雨楼见证了这一历史时刻。烟雨楼也因此成为革命历史的象征。</p> <p class="ql-block">乾隆在位的六十年中,六下江南。六次都到嘉兴,六次登上烟雨楼吟诗,留下诗作十余首,南湖湖心岛上有御碑亭。正面是乾隆第二次(1757年)游南湖时留下的诗句:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 不蓬莱岛即方壶,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 弱柳新荑清且都。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 烟态依稀如雨态,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 滮湖消息递西湖。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 自宜春夏秋冬景,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 何必渔樵耕牧图。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 应放晴光补畴昔,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"> 奇遐必献兴真殊。</span></p> <p class="ql-block">他第三次(1762年)来南湖时,恰逢天气晴好,诗兴又发,挥毫写下了这首刻于御碑背面的诗:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">未年丑岁两经行,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">烟雨都逢副盛名。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">却讶今番出新样,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">自过江后总开晴。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">柳丝窣地折腰舞,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">梅朵烘春笑口迎。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">更上高楼聊极目,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"><span class="ql-cursor"></span>水村近远望分明。</span></p> <p class="ql-block">乾隆复游烟雨楼题诗(其一):</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">前度晴中阅春景,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">今朝雨后赏烟光。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">轻阴犹恋波澜意,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">细籁都含花木香。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">果然名实善相随,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">百尺楼高悦目时。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">试看浅烟方淡荡,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">便教不雨也迷离。</span></p> <p class="ql-block">乾隆在烟雨楼上一吟再吟,而其诗兴似乎并没有稍减,后来他振笔题了一首《烟雨楼叠旧作韵》(其二)诗,总算为这次的登楼赋诗画上了一个句号:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">烟丝胸柳柳丝蒙,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">雨意迎人人意通。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">自是云容盟水态,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">并宜草绿藉花红。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">奚称处括河阳彼,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">总在天高地厚中。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">耕织图诗屏宛在,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">不殊惇史惕深宫。</span></p> <p class="ql-block">烟雨楼一侧墙上镶嵌北宋大书法家米芾题写诗:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">龙楼光曙景,鲁馆启朝扉。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">艳日浓妆影,低星降婺晖。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">玉庭浮瑞色,银榜藻祥徽。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">云转花蒙盖,霞飘叶缀於。</span></p> <p class="ql-block">主楼屋檐中央悬挂着中国共产党卓越领导人董必武在1964年4月5日重访嘉兴南湖时,亲笔题写的“烟雨楼”匾额。</p> <p class="ql-block">1921年7月,中共“一大”在上海秘密举行。7月30日晚,因突遭法国巡捕搜查,会议被迫休会。此后,“一大”代表毛泽东、董必武、陈潭秋、王尽美、邓恩铭、李达、张国焘、刘仁静、周佛海、包惠僧等,由李达夫人王会悟作向导,从上海乘火车转移到嘉兴,在南湖的一艘丝网船上完成了大会议程,宣告了中国共产党的诞生。1921年8月3日,中共一大闭幕。</p> <p class="ql-block">南湖红船旁的“董必武诗碑亭”。</p> <p class="ql-block">1964年4月5日,一大代表董必武视察南湖,仔细察看纪念船后题诗:</p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">革命声传画舫中,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">诞生共党庆工农。</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);">重来正值清明节,</span></p><p class="ql-block"><span style="color:rgb(237, 35, 8);"><span class="ql-cursor"></span>烟雨迷蒙访旧踪。</span></p>