城关街道实验中心小学——二十四节气之冬至

礼绽城实小

<p class="ql-block" style="text-align:center;"><b style="color:rgb(255, 138, 0); font-size:18px;">二十四节气——冬至</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  冬至,又称日南至、冬节、亚岁等,兼具自然与人文两大内涵,既是二十四节气中一个重要的节气,也是中国民间的传统祭祖节日。冬至是四时八节之一,被视为冬季的大节日,在古代民间有“冬至大如年”的讲法。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  冬至是“二十四节气”之第22个节气,斗指子,太阳黄经达270°,于每年公历12月21-23日交节。冬至是太阳直射点南行的极致,冬至这天太阳光直射南回归线,太阳光对北半球最为倾斜,太阳高度角最小,是北半球各地白昼最短、黑夜最长的一天。冬至也是太阳直射点北返的转折点,这天过后它将走“回头路”,太阳直射点开始从南回归线(23°26′S)向北移动,北半球(我国位于北半球)白昼将会逐日增长。</span></p> 冬至的由来 习俗 <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  我国南方很多地方在冬至这天都会过节庆贺。南方沿海部分地区延续祭祖的传统习俗。家家户户把祖先像、牌位等供于家中上厅,安放供桌,摆好香炉、供品等。祭祖的同时,有的地方也祭祀天神、土地神,叩拜神灵,以祈福来年风调雨顺,家和万事兴。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  在我国北方许多地区,每年冬至日,有吃饺子的习俗。相传医圣张仲景告老还乡时看到受冻的百姓,便用羊肉和一些驱寒药材以及面皮,包成像耳朵的样子,做成一种叫“驱寒矫耳汤”的药物,施舍给百姓吃。后来,每逢冬至,人们便模仿做着吃,形成了习俗。</span></p> 天文意义 <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  现代天文科学测定,冬至这天,太阳运行至黄经270°(冬至点),太阳直射地面的位置到达一年的最南端,太阳几乎直射南回归线(又称为冬至线),阳光对北半球最为倾斜。因此,冬至日是北半球各地一年中白昼最短,黑夜最长的一日,并且越往北白昼越短,黑夜越长。</span></p> 气候特征 <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  时至冬至,民间便开始“数九”计算寒天了。数九,是中国民间一种计算寒暖日期的方法。俗语云:“夏至三庚入伏,冬至逢壬数九。数九是从冬至逢壬日开始算起,每九天算一“九”,依此类推。一般“三九”时最冷,是一年中最冷的时段。当数到九个“九天”(九九八十一天),便春深日暖、万物生机盎然,是春耕的时候了。数九方法在我国民间口口相传,有历史,乏记载,至于起源何时,没有确切的资料。不过,至少在南北朝时已经流行,梁代宗懔《荆楚岁时记》中就写道:“俗用冬至日数及九九八十一日,为寒尽。”数九是古人世世代代在生产、生活实践基础上,利用自然界的一些生态反映和天气征兆的经验总结。由于我国幅员辽阔,各地的气候相差悬殊,与冬至逢壬日“九九八十一天,九尽桃花开、春深日暖”相对应的只有我国部分地区,并非全国各地都如此。在历史发展中,各地的人们也根据各地不同的气候条件、景象特征、农事物候及风俗习惯,编排出了各种数九九的谚语、歌谣和顺口溜。“数九歌”在南北各地都有,不过歌词版本略有不同。</span></p> 节日饮食 <p class="ql-block"><span style="font-size:15px;">  各地在冬至时有不同的风俗,中国北方多数地方有冬至吃饺子的习俗。冬至经过数千年发展,形成了独特的节令食文化。吃饺子成为多数北方中国人冬至的风俗。当然也有例外如在山东省滕州市流行冬至当天喝羊肉汤的习俗,寓意驱除寒冷之意。</span></p> 诗词 <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">《冬至》——左河水</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">西北风袭百草衰,几番寒起一阳来。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">白天最是时光短,却见金梅竞艳开。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">《冬至》——杜甫</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">年年至日长为客,忽忽穷愁泥杀人。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">江上形容吾独老,天边风俗自相亲。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">杖藜雪后临丹壑,鸣玉朝来散紫宸。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">心折此时无一寸,路迷何处见三秦。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">《冬至》----贵谷子</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">日照数九冬至天,清霜风高未辞岁。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">又是一个平衡日,子线从南向北回。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">《邯郸冬至夜思家》——白居易</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">邯郸驿里逢冬至,抱膝灯前影伴身。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:15px;">想得家中夜深坐,还应说着远行人。</span></p> 谚语 <ul><li><span style="font-size:15px;">冬至在月头,捂被不用愁。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至在月中,单衣能过冬。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至在月尾,大雪齐纷飞。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至比较暖,烤火到小满。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至出日头,过年冻死牛。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至若有雪,过年大雪降。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至若有雨,来年淅沥沥。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至若有雪,来年地如铁。</span></li><li><span style="font-size:15px;">冬至若有风,必定冷半冬。</span></li></ul>

冬至

数九

直射

北半球

太阳

各地

二十四节气

习俗

白昼

南回归线