<p class="ql-block">渔洋绝句十二法</p><p class="ql-block">王士祯(1634—1711)原名士禛,字子真、贻上,号阮亭,又号渔洋山人,人称王渔洋,谥文简。汉族,新城(今山东桓台县)人,常自称济南人,清初杰出诗人。博学好古,能鉴别书、画、鼎彝之属,精金石篆刻,诗为一代宗匠,与朱彝尊并称。书法高秀似晋人。康熙时继钱谦益而主盟诗坛。论诗创神韵说。早年诗作清丽澄淡,中年以后转为苍劲。擅长各体,尤工七绝。但未能摆脱明七子摹古余习,时人诮之为“清秀李于麟”(李攀龙),然传其衣钵者不少。</p><p class="ql-block">先说以第三句为主者。</p><p class="ql-block">【法一】:此法前二句或赋陈,或起兴,或议论,第三句以否定词转接。</p><p class="ql-block">【高邮雨泊】</p><p class="ql-block">寒雨秦邮夜泊船,南湖新涨水连天。</p><p class="ql-block">风流不见秦淮海,寂寞人间五百年。</p><p class="ql-block">【瓜洲渡江二首(之二)】</p><p class="ql-block">扬子桥头鸡未鸣,瓜洲城外日东生。</p><p class="ql-block">风波不惮西津渡,一见金焦双眼明。</p><p class="ql-block">【访纪伯紫隐居】</p><p class="ql-block">闲踏春泥著屐来,烟波百曲孝侯台。</p><p class="ql-block">柴门径僻少人迹,门外野棠花乱开。</p><p class="ql-block">【题沈朗倩石崖秋柳小景】</p><p class="ql-block">宫柳烟含六代愁,丝丝畏见冶城秋。</p><p class="ql-block">无情画里逢摇落,一夜西风满石头。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之六】</p><p class="ql-block">青溪水木最清华,王谢乌衣六代夸。</p><p class="ql-block">不奈更寻江总宅,寒烟已失段侯家。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之七】</p><p class="ql-block">当年赐第有辉光,开国中山异姓王。</p><p class="ql-block">莫问万春园旧事,朱门草没大功坊。</p><p class="ql-block">【大风渡江三首之二】</p><p class="ql-block">红襟双燕掠波轻,夹岸飞花细浪生。</p><p class="ql-block">南北船过不得语,风帆一霎翦江行。</p><p class="ql-block">【竹公溪二首之一】</p><p class="ql-block">漏天未放十分晴,处处江村有笛声。</p><p class="ql-block">水远山长听不足,竹郎祠下竹鸡鸣。</p><p class="ql-block">【江行望乌尤山】</p><p class="ql-block">墨鱼吹浪一江浮,尔雅台荒古木秋。</p><p class="ql-block">碧水丹山留不得,风帆回首别乌尤。</p><p class="ql-block">【宋陵】</p><p class="ql-block">洛水邙山饱废兴,宋家幽寝閟鱼灯。</p><p class="ql-block">奉香不见临安使,白日茫茫下七陵。</p><p class="ql-block">【法二】:此法,前二句说一事,第三句以转折连词承接。</p><p class="ql-block">【虎山擅胜阁眺光福以雨阻不得往】</p><p class="ql-block">虎山桥畔尽层松,掩映寒流古寺红。</p><p class="ql-block">却上重楼看邓尉,太湖西去雨蒙蒙。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之二】</p><p class="ql-block">结绮临春尽已墟,琼枝璧月怨何如。</p><p class="ql-block">惟余一片青溪水,犹傍南朝江令居。</p><p class="ql-block">【骊山怀古八首(之七)】</p><p class="ql-block">不复黄衫舞马床,更无片段荔支筐。</p><p class="ql-block">祗余今古青山色,留与诗人吊夕阳。</p><p class="ql-block">【法三】: 此法第三句故作假设或设问之辞,第四句答之。</p><p class="ql-block">【题胡玉昆宋梅图为程翼苍】</p><p class="ql-block">风雨崖山事杳然,故宫疏影自年年。</p><p class="ql-block">何人寄恨丹青里,留伴冬青哭杜鹃。</p><p class="ql-block">【裂帛湖杂咏六首之四】</p><p class="ql-block">宣宗玉殿空山里,箫鼓楼船事已非。</p><p class="ql-block">何似茂陵汾水上,秋风南雁泪沾衣。</p><p class="ql-block">【灞桥寄内二首之二】</p><p class="ql-block">太华终南万里遥,西来无处不魂销。</p><p class="ql-block">闺中若问金钱卜,秋雨秋风过灞桥。</p><p class="ql-block">【夹江道中二首之二】</p><p class="ql-block">嘉阳驿路俯江流,寒雨潇潇送暮秋。</p><p class="ql-block">谁识蛮中风景别,洋州风竹戴嵩牛。</p><p class="ql-block">【罗江驿夜雨】</p><p class="ql-block">前旌已拂鹿头关,风雨勾留不肯闲。</p><p class="ql-block">何处行人最愁绝,潺亭亭下水潺潺。</p><p class="ql-block">【落凤坡吊庞士元】</p><p class="ql-block">沔上风流万古存,鱼梁洲畔向江村。</p><p class="ql-block">何如但作鸿冥好,采药相携去鹿门。</p><p class="ql-block">【法四】: 前二句说今事,第三句追忆畴昔,多用年来、忆、记等词。</p><p class="ql-block">【夜雨题寒山寺寄西樵礼吉二首之二】</p><p class="ql-block">枫叶萧条水驿空,离居千里怅难同。</p><p class="ql-block">十年旧约江南梦,独听寒山半夜钟。</p><p class="ql-block">【大风渡江三首之三】</p><p class="ql-block">连山喷雪浪嵯峨,片片乘流竹箭过。</p><p class="ql-block">忆昨伤春三月暮,江东门外柳枝多。</p><p class="ql-block">【杨枝紫云曲之一】</p><p class="ql-block">名园一树绿杨枝,眠起东风踠地垂。</p><p class="ql-block">忆向灞陵三月见,飞花如雪飐轻丝。</p><p class="ql-block">【绝句】</p><p class="ql-block">波绕雷塘一带流,至今水调怨扬州。</p><p class="ql-block">年来惯听吴娘曲,暮雨潇潇水阁头。</p><p class="ql-block">【真州绝句五首之二】</p><p class="ql-block">白沙江头春日时,江花江草望参差。</p><p class="ql-block">行人记得曾游地,长板桥南旧酒旗。</p><p class="ql-block">【雨宿山家二首(之一)】</p><p class="ql-block">郁冈山下雨潇潇,山店寒更断丽谯。</p><p class="ql-block">遥忆青溪杨柳岸,一篙新绿涨江潮。</p><p class="ql-block">【卢师山】</p><p class="ql-block">卢师昔日经行地,惆怅苍崖古木风。</p><p class="ql-block">最忆深秋飞瀑下,四山寒叶乱流中。</p><p class="ql-block">【裂帛湖杂咏六首之三】</p><p class="ql-block">水轩面面似船窗,沙燕鵁鶄尽作双。</p><p class="ql-block">忽忆梦回闻柁鼓,一枝柔橹破烟江。</p><p class="ql-block">【法五】:以下诸首,以前二句说往事,第三句则用而今、此日等词点明今事,以见今昔之感。</p><p class="ql-block">【江上望青山忆旧二首之一】</p><p class="ql-block">扬子秋残暮雨时,笛声雁影共迷离。</p><p class="ql-block">重来三月青山道,一片风帆万柳丝。</p><p class="ql-block">【花朝道中有感寄陈其年三首之一】</p><p class="ql-block">渔阳三月无芳草,客思离情不奈何。</p><p class="ql-block">此日淮南好天气,青骢尾蘸鸭头波。</p><p class="ql-block">【胡元润画】</p><p class="ql-block">白波青嶂非人境,忆住江南过五年。</p><p class="ql-block">今日长征老鞍马,菰蒲春雨梦江天。</p><p class="ql-block">【赵北口见秋柳感成二首之二】</p><p class="ql-block">六载隋堤送客骖,树犹如此我何堪。</p><p class="ql-block">销魂桥上重相见,一树依依似汉南。</p><p class="ql-block">【送陈其年归宜兴二首(之一)】</p><p class="ql-block">与君五载扬州梦,细马吟春皂荚桥。</p><p class="ql-block">岁晚幽州复相送,九门风雪压盘雕。</p><p class="ql-block">【退谷见朱锡鬯李武曾潘次耕蔡竹涛题名】</p><p class="ql-block">故人消息比何如,万里江湖岁又除。</p><p class="ql-block">山寺到来先一笑,春风石壁见君书。</p><p class="ql-block">【鹅 溪】</p><p class="ql-block">剩水残山只益愁,梓州荒绝接隆州。</p><p class="ql-block">眼明今日盐亭路,十里鹅溪碧玉流。</p><p class="ql-block">【灞桥柳】</p><p class="ql-block">灞桥杨柳碧毵毵,曾送征人去汉南。</p><p class="ql-block">今日攀条憔悴绝,树犹如此我何堪。</p><p class="ql-block">【汉州纪梦】</p><p class="ql-block">照壁孤檠不自聊,隔牕寒雨打红蕉。</p><p class="ql-block">惊回一枕乡园梦,身在西川金雁桥。</p><p class="ql-block">【法六】:前二句直赋眼前景,第三句以好是、分明、好到等词著以作者的评论。</p><p class="ql-block">【真州绝句五首之四】</p><p class="ql-block">江干多是钓人居,柳陌菱塘一带疏。</p><p class="ql-block">好是日斜风定后,半江红树卖鲈鱼。</p><p class="ql-block">【恽向千岩竞秀图】</p><p class="ql-block">万壑千岩云雾生,曹娥江外几峰晴。</p><p class="ql-block">分明乞与樵风便,身向山阴道上行。</p><p class="ql-block">【送家兄礼吉归济南二首之一】</p><p class="ql-block">龙山晴雪马蹄长,山翠湖云罨画香。</p><p class="ql-block">好到旗亭寒贳酒,双鬟低按小秦王。</p><p class="ql-block">【竹公溪二首之二】</p><p class="ql-block">竹公溪水绿悠悠,也合三江一处流。</p><p class="ql-block">珍重嘉阳山水色,来朝送客下戎州。</p><p class="ql-block">【清溪】</p><p class="ql-block">蛮云漏日影凄凄,夹岸萧条红树低。</p><p class="ql-block">好在峨眉半轮月,伴人今夜宿清溪。</p><p class="ql-block">【法七】:渔洋匠心所在,一二句就题直起,亦直赋眼前景、心中情,第三句以叙写人事转接,而结句则必由实返虚,所谓不著一字尽得风流,读渔洋最须注意此等处,以其有神韵也。</p><p class="ql-block">【再过露筋祠】</p><p class="ql-block">翠羽明珰尚俨然,湖云祠树碧于烟。</p><p class="ql-block">行人系缆月初堕,门外野风开白莲。</p><p class="ql-block">【江上】</p><p class="ql-block">吴头楚尾路如何,烟雨秋深暗白波。</p><p class="ql-block">晚趁寒潮渡江去,满林黄叶雁声多。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之十二】</p><p class="ql-block">玉牕清晓拂多罗,处处凭栏更踏歌。</p><p class="ql-block">尽日凝妆明镜里,水晶帘影映横波。</p><p class="ql-block">【寄陈伯玑金陵】</p><p class="ql-block">东风作意吹杨柳,绿到芜城第几桥。</p><p class="ql-block">欲折一枝寄相忆,隔江残笛雨潇潇。</p><p class="ql-block">【金陵道上】</p><p class="ql-block">乍疏乍密秧针雨,时去时来舶趠风。</p><p class="ql-block">五月行人秣陵去,一江风雨昼蒙蒙。</p><p class="ql-block">【广元舟中闻棹歌】</p><p class="ql-block">江上渝歌几处闻,孤舟日暮雨纷纷。</p><p class="ql-block">歌声渐过乌奴去,九十九峰多白云。</p><p class="ql-block">巴歌渝唱总纷纷,长庆新诗久不闻。</p><p class="ql-block">欲访东坡但搔首,浪花高卷入蛮云。</p><p class="ql-block">【询白公东坡不得二首】</p><p class="ql-block">东坡东涧绿成阴,刺史当年思爱深。</p><p class="ql-block">想见竹枝歌舞处,木莲花映水林檎。</p><p class="ql-block">【清流关】</p><p class="ql-block">潇潇寒雨渡清流,苦竹云阴特地愁。</p><p class="ql-block">回首南唐风景尽,青山无数绕滁州。</p><p class="ql-block">【荆山口待渡】</p><p class="ql-block">西连丰沛走中原,风色萧萧野渡昏。</p><p class="ql-block">一望孤城天接水,乱山合沓是彭门。</p><p class="ql-block">----------------------------------------------</p><p class="ql-block">下面再来看以第四句为主者。</p><p class="ql-block">【法八】:以第四句为主,用否定词作结,然第三句亦不可轻忽,多用时间状语或转折连词、因果连词与之有一呼应。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之四】</p><p class="ql-block">三月秦淮新涨迟,千株杨柳尽垂丝。</p><p class="ql-block">可怜一样西川种,不似灵和殿里时。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之五】</p><p class="ql-block">潮落秦淮春复秋,莫愁好作石城游。</p><p class="ql-block">年来愁与春潮满,不信湖名尚莫愁。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之八】</p><p class="ql-block">新歌细字写冰纨,小部君王带笑看。</p><p class="ql-block">千载秦淮呜咽水,不应仍恨孔都官。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之十】</p><p class="ql-block">传寿清歌沙嫩箫,红牙紫玉夜相邀。</p><p class="ql-block">而今明月空如水,不见青溪长板桥。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之十四】</p><p class="ql-block">十里清淮水蔚蓝,板桥斜日柳毵毵。</p><p class="ql-block">栖鸦流水空萧瑟,不见题诗纪阿男。</p><p class="ql-block">【华山道中即事】</p><p class="ql-block">万山堆里看云松,曲崦幽溪复几重。</p><p class="ql-block">为爱泉声过林去,不知烟寺远闻钟。</p><p class="ql-block">【赵北口见秋柳感成二首之一】</p><p class="ql-block">十二年前乍到时,板桥一曲柳千丝。</p><p class="ql-block">而今满目金城感,不见柔条踠地垂。</p><p class="ql-block">【秦邮杂诗六首之四】</p><p class="ql-block">涛声东走海陵仓,蛾子纷纷割据场。</p><p class="ql-block">三百年来陵谷变,居人犹是说张王。</p><p class="ql-block">【法九】:此法,第四句作诘问,第三句或呼应,或不呼应。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之三】</p><p class="ql-block">桃叶桃根最有情,琅玡风调旧知名。</p><p class="ql-block">即看渡口花空发,更有何人打桨迎。</p><p class="ql-block">【樊圻画】</p><p class="ql-block">芦荻无花秋水长,澹云微雨似潇湘。</p><p class="ql-block">雁声摇落孤舟远,何处青山是岳阳。</p><p class="ql-block">【秦邮曲二首(之二)】</p><p class="ql-block">今年孟冬河水乾,万夫畚锸聚河干。</p><p class="ql-block">行河使者黄符下,敢道无衣风雪寒。</p><p class="ql-block">【真州绝句五首之五】</p><p class="ql-block">江乡春事最堪怜,寒食清明欲禁烟。</p><p class="ql-block">残月晓风仙掌路,何人为吊柳屯田。</p><p class="ql-block">【秦邮杂诗六首之六】</p><p class="ql-block">小桃初红柳垂阴,甓社湖中花水深。</p><p class="ql-block">鸦头十五竹枝曲,不听歌声何处寻。</p><p class="ql-block">【夜泊双漩子闻笛】</p><p class="ql-block">嘉陵江上泊舟时,戍鼓初停月上迟。</p><p class="ql-block">已听寒潮不成寐,谁家横笛怨龟兹。</p><p class="ql-block">【宿州东门道曰汴堤古隋堤也作隋堤曲】</p><p class="ql-block">殿脚三千事已非,隋堤风物尚依稀。</p><p class="ql-block">玉蛾金茧飘零尽,谁见杨花日暮飞。</p><p class="ql-block">【郭有道墓】</p><p class="ql-block">大槐坂上逐车尘,争效先生折角巾。</p><p class="ql-block">至竟清流解亡国,望门投止是何人。</p><p class="ql-block">【法十】:此法前三句皆写今事,而第四句则归结到诗人身上,追忆往昔,但不具体说出,自有无限风流蕴藉。这与法五第三句点明今事固不相同。</p><p class="ql-block">【夜雨题寒山寺寄西樵礼吉二首之一】</p><p class="ql-block">日暮东塘正落潮,孤篷泊处雨潇潇。</p><p class="ql-block">疏钟夜火寒山寺,记过吴枫第几桥。</p><p class="ql-block">【秦淮杂诗十四首之十一】</p><p class="ql-block">新月高高夜漏分,枣花帘子水沉薰。</p><p class="ql-block">石桥巷口诸年少,解唱当年白练裙。</p><p class="ql-block">【万山】</p><p class="ql-block">新钓槎头缩项鳊,楚姬玉手鲙红鲜。</p><p class="ql-block">万山潭水清如昨,只忆襄阳孟浩然。</p><p class="ql-block">【法十一】:此法前三句皆是烘托,结句归结自身,笔力沉雄清健。</p><p class="ql-block">【江上望青山忆旧二首之二】</p><p class="ql-block">长江如练布颿轻,千里山连建业城。</p><p class="ql-block">草长莺啼花满树,江邨风物过清明。</p><p class="ql-block">【大风渡江三首之一】</p><p class="ql-block">凿翠流丹杳霭间,银涛雪浪急潺湲。</p><p class="ql-block">布帆十尺如飞鸟,卧看金陵两岸山。</p><p class="ql-block">【花朝道中有感寄陈其年三首之二、三】</p><p class="ql-block">三月嬉春射雉城,钵池新水縠纹生。</p><p class="ql-block">紫云低唱灵雏拍,爱忍春寒坐到明。</p><p class="ql-block">风俗淮南古禁烟,红桥解褉雨晴天。</p><p class="ql-block">酒徒散尽杨枝别,说着花朝一惘然。</p><p class="ql-block">【夹江道中二首之一】</p><p class="ql-block">沈黎东上古犍为,红树苍藤竹亚枝。</p><p class="ql-block">骑马青衣江畔路,一天风雨望峨眉。</p><p class="ql-block">【法十二】: 此法诗中必要有对偶(但不一定对仗),或一二句对,或三四句对,或在句中对。如第二首“一片败荷千点叶”,第五首“灞桥两岸千条柳”、第七首“蜀舸吴船齐著力”,第九首“残碑堕泪回文锦”皆是句中对。既用对偶,复有领起或总结,诗中胎息则一气奔腾直下矣。</p><p class="ql-block">【瓜洲渡江二首之一】</p><p class="ql-block">昨上京江北固楼,微茫风日见瓜洲。</p><p class="ql-block">层层远树浮青荠,叶叶轻帆起白鸥。</p><p class="ql-block">【叶欣离宫秋晓】</p><p class="ql-block">翠华寂寂罢宸游,苑树声凄碧水流。</p><p class="ql-block">一片败荷千点叶,灵波宫外不胜秋。</p><p class="ql-block">【茅山进香曲四首(之一)】</p><p class="ql-block">家住茱萸湾复湾,年年三月上茅山。</p><p class="ql-block">白沙江边吹笛去,赤山湖上赛神还。</p><p class="ql-block">【德云庵晓起】</p><p class="ql-block">宿鸟惊寒解报更,夜闻林雨达天明。</p><p class="ql-block">迢迢绝涧千重瀑,寂寂中峰一磬声。</p><p class="ql-block">【灞桥寄内二首】</p><p class="ql-block">长乐坡前雨似尘,少陵原上泪沾巾。</p><p class="ql-block">灞桥两岸千条柳,送尽东西渡水人。</p><p class="ql-block">【棹歌】</p><p class="ql-block">红叶碛边红叶飞,黄鱼沱上黄鱼肥。</p><p class="ql-block">百丈牵江怯西上,三巴迎客好东归。</p><p class="ql-block">【新滩二首(楚蜀诸滩首险在兵书空舲二峡间)】</p><p class="ql-block">上滩嘈嘈如震霆,下滩东来如建瓴。</p><p class="ql-block">瞥过前山才一瞬,鹧鸪啼处到空舲。</p><p class="ql-block">兵书峡口石横流,怒敌江心万斛舟。</p><p class="ql-block">蜀舸吴船齐著力,西陵前去赛黄牛。</p><p class="ql-block">【襄阳口号】</p><p class="ql-block">岂有酖人羊叔子,更无悔过窦连波。</p><p class="ql-block">残碑堕泪回文锦,一种销沉可奈何。</p><p class="ql-block">【博望城】</p><p class="ql-block">持节西穷万里源,至今黄鹄怨乌孙。</p><p class="ql-block">空闻宝马归天厩,不见征人入玉门。</p><p class="ql-block">渔洋诗法,自然不止于此,但初学者如能领会上举诸作的关窍所在,下笔自然有法度。当然,真正的好诗,是要以胸襟、识力、学问为基础的。</p>