襄城县方言一览表

福襄自留地

<p class="ql-block">襄城县,千年古县,现隶属于许昌市,位于中原腹地,东倚伏牛山脉之首,西接黄淮平原东缘,境内有汝河、颍河两条主干流河。现辖城关镇、颍桥回族镇、麦岭镇、颍阳镇、王洛镇、紫云镇、库庄镇、十里铺镇、山头店镇、湛北乡、茨沟乡、丁营乡、姜庄乡、范湖乡、双庙乡、汾陈乡等16个乡镇,448个行政村(社区),总面积920平方公里,耕地保有量96.5万亩,基本农田面积82.1万亩,总人口86.21万,常住人口67.24万,城镇化率34.73%。境内除汉族外,还有回、满、蒙、瑶、壮等18个少数民族。</p><p class="ql-block">由于民族融合,人口众多,使襄城县地方方言的特色也非常鲜明:有的是读音变了,声调变了,读转了音;有的是别出心裁,地方独创;有的是通用读法但意思变了;还有一些是地方特别不文明用语,这里从略。还有一些是地名,完全读转音了,例如:竹园李,楞是给读成了“猪娃儿俩”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">襄城县方言在字的发音上,一般以二声、四声音居多,最后一个字往往读轻声,但听上去又类似四声。所以襄城人说话猛一听上去可艮[gèn]、生硬。据说,襄城人与别人刚开始交往时,还会因此得罪不少人。</p><p class="ql-block">【A】</p><p class="ql-block">█腌臜[ā za]——龌龊,不干净,让人恶心。例:你看那孩子鼻涕流那么长,腌臜人。</p><p class="ql-block">█腌臜菜[ā za cài]——因做事不地道而被人看不起。</p><p class="ql-block">█安生[ān sheng]——命令的口气,别乱动。</p><p class="ql-block">█俺[án]——我,我们。</p><p class="ql-block">█嗷[āo]——假吃。大人逗小孩开心的一种行为。例:来,你哩苹果叫我嗷一口。</p><p class="ql-block">█鏊子[ào zi]——铁制炊具,平面圆形,中间稍凸起,用于做烙馍,溻菜馍,炕涂烙。</p><p class="ql-block">【B】</p><p class="ql-block">█八成儿[bā chéngr]——不聪明;事情办得差不多了。</p><p class="ql-block">█扒扇儿[bā shènr]——梯子。</p><p class="ql-block">█耙车[bà che]——犁地的工具,用于平整土地。</p><p class="ql-block">█掰持[bái chì]——摸索。</p><p class="ql-block">█摆治[bái zhì]——治病,修理。例:有病了别熬,快去医院摆治摆治。</p><p class="ql-block">█扳[bān]——扔,摔。例:这瓶饮料已经过期,扳了吧。是你把玩具扳坏了吧?</p><p class="ql-block">█扳倒[bān dáo]——不小心摔倒。例:看着路走就不会扳倒了。</p><p class="ql-block">█半拉[bàn là]——半个。例:吃半拉馍就饱了。</p><p class="ql-block">█半晌儿[bàn shángr]——早上到午饭之间或中午到晚饭之间的时间。</p><p class="ql-block">█帮光[bāng guāng]——沾光,得到好处。</p><p class="ql-block">█包屈[bāo qū]——委屈地流泪。</p><p class="ql-block">█嫑[báo]——不要。例:安静点,都嫑说了。</p><p class="ql-block">█笔[bēi]——钢笔,铅笔,毛笔。</p><p class="ql-block">█鼻子[bí zi]——鼻涕。例:擤鼻子;鼻子都流到嘴里了。</p><p class="ql-block">█鼻咯渣[bí gē zhā]——干了的鼻涕。</p><p class="ql-block">█拍[biā]——投掷。例:这是谁拍了你一脸泥?</p><p class="ql-block">█吧嗒[biā da]——长时间闲聊。例:你情很搁那吧嗒了。</p><p class="ql-block">█抱住[biā zhu]——缠住。例:你咋就抱住我一个人。</p><p class="ql-block">█扁食[biān shi]——饺子。</p><p class="ql-block">█扁嘴儿[bián zuír]——鸭子。</p><p class="ql-block">█摽[biào]——捆绑在一起。例:把马车摽结实点。</p><p class="ql-block">█勃[bó]——猪、狗、猫、羊、牛等动物生崽的统称。例:张强家的狗这一窝勃了五个小狗娃。</p><p class="ql-block">█醭[bú]——表层发白的霉变。例:这馍都长醭了,别吃了。</p><p class="ql-block">█不出器[bú chū qì]——小气,不大方。</p><p class="ql-block">█不得劲[bú déi jìn]——不舒服,不理想,不好。例:这事干哩不得劲啊。</p><p class="ql-block">█不地道[bú dì dao]——不规矩,不牢靠,不稳妥。</p><p class="ql-block">█不防[bú fang]——不注意。张三有没有从这走?不防啊。</p><p class="ql-block">█不愤儿[bú fènr]——不服气。</p><p class="ql-block">█不顾远儿[bú gù yuánr]——很近。</p><p class="ql-block">█不精细[bú jīngxì]——不聪明,傻子。</p><p class="ql-block">█不吭气儿[bú kēngqìr]——不说话。</p><p class="ql-block">█不老盖[bú lao gai]——膝盖。</p><p class="ql-block">█不美气[bú méi qi]——不舒服,不好意思。例:真不美气,这事没给你办成。</p><p class="ql-block">█不瓤[bú ráng]——不弱,不错。</p><p class="ql-block">█不任爪儿[bú rén zhuar]——不碍事,无关紧要。</p><p class="ql-block">█不时闲儿[bú shī xiánr]——停不下来,闲不住。</p><p class="ql-block">█不强中[bú qiāng zhong]——不一定行。</p><p class="ql-block">█不徐顾[bú xú gu]——不注意。</p><p class="ql-block">█不依[bú yī]——不答应,不同意。</p><p class="ql-block">█不粘弦[bú zhān xián]——不行,不能比,比不上。</p><p class="ql-block">█不主贵[bú zhú guì]——没出息。</p><p class="ql-block">█布檩[bú lin]——皮肤上呈条状的伤口。</p><p class="ql-block">█抪拉[bú la] ——来回抚摸,拨弄;周旋。背上有土,你帮我抪拉抪拉。今天人多,我都快抪拉不住了。</p><p class="ql-block">█抪捏[bú niē]——用拇指与食指反复搓。</p><p class="ql-block">█抪住[bù zhu]——抱着,抱住。</p><p class="ql-block">【C】</p><p class="ql-block">█擦包[cā bāo]——便后擦屁股。</p><p class="ql-block">█才坏[cái huài]——(人)残疾;(物品)损坏。</p><p class="ql-block">█猜枚[cái méi]——划拳。</p><p class="ql-block">█藏老眸[cáng láo móu]——捉迷藏。也作藏眸。</p><p class="ql-block">█馇[chā]——煮,熬。例:小米粥多馇一会儿好吃。做好饭可别忘了馇猪食。</p><p class="ql-block">█蹅[chá]——踩;跺。例:外面下雨,回来蹅了一脚泥。再不听话蹅你一脚。</p><p class="ql-block">█差合八儿[chá he bār]——鞋子、袜子等不配套。</p><p class="ql-block">█茶缸[chá gāng]——铁制茶杯。</p><p class="ql-block">█叉劈[chá pì]——理解有误,事情没办好。</p><p class="ql-block">█长虫[cháng chong]——蛇。</p><p class="ql-block">█抻[chēn]——伸开,拉。</p><p class="ql-block">█成脸[chéng lián]——不听话,气人。</p><p class="ql-block">█吃鸡下壳[chī ji xia ke]——形容爱接话茬。老爱接话瓣儿,你吃鸡下壳了吧。</p><p class="ql-block">█赤嘛糊儿[chī ma hūr]——眼屎。</p><p class="ql-block">█赤嘛肚儿[chī ma dǔr]——裸体,光屁股。</p><p class="ql-block">█臭球[chòu qiú]——让人生气,让人厌烦。</p><p class="ql-block">█搐[chū]——抽缩,缩小。例:人一老身体都搐了。老鳖头搐进去了。</p><p class="ql-block">█搐腰带儿[chū yāo dàir]——腰带,皮带。</p><p class="ql-block">█出格[chū gāi]——出格,形容小孩子不听话。例:这孩子镇出格度。</p><p class="ql-block">█出尖儿[chū jiānr]——先动手。</p><p class="ql-block">█出律[chū lv]——滑动,走动。例:出律一下可滑倒了。你今天出律到哪里了?</p><p class="ql-block">█除串[chú chuàn]——蚯蚓。</p><p class="ql-block">█欻[chuā]——抢夺,猛抓。例:一把欻过来。</p><p class="ql-block">█锤[chuí]——拳头。</p><p class="ql-block">█出儿出儿[chūer chūer]——蛐蛐,蟋蟀。</p><p class="ql-block">█戳逗[chúo dou]——开玩笑的挑逗。</p><p class="ql-block">█戳迹[chúo ji]——戳逗,挑逗。</p><p class="ql-block">█刺毛[cī máo]——差劲,做事不细心。</p><p class="ql-block">█瓷摸[cí mo]——粘人,让人讨厌。例:这孩子咋镇会瓷摸人。</p><p class="ql-block">█騲场[cào cháng]——用牲口拉着平整出一块场地用于打麦子。</p><p class="ql-block">█窜[cuān]——乱跑,瞎转。</p><p class="ql-block">█窜忙[cuān máng]——帮忙。例:老李家孩子娶媳妇,年轻人都去窜忙了。</p><p class="ql-block">【D】</p><p class="ql-block">█耷拉[dā la]——下垂;白搭。例:你找他耷拉,他给你办不成事。</p><p class="ql-block">█搭把手[dā bǎ shǒu]——帮帮忙。</p><p class="ql-block">█打场[dá cháng]——打麦子,将麦子脱粒。</p><p class="ql-block">█打渣子[dá zhā zi]——开玩笑;带有责怪意味,胡来。</p><p class="ql-block">█大[dá]——父亲,叔父。</p><p class="ql-block">█搭木[dá mu]——脚手架,盖房子用于支撑墙体所搭建的架子。</p><p class="ql-block">█当过儿[dāng guòr]——故意。</p><p class="ql-block">█当牌[dāng pái]——一起打牌。</p><p class="ql-block">█当门[dāng ménr]——正对着大门。</p><p class="ql-block">█捯饬[dáo chi]——打扮;干活。例,出门前很捯饬哩在;你在地里捯饬啥哩?</p><p class="ql-block">█捣焦儿[dáo jiaor]——和稀泥的人,和事佬。</p><p class="ql-block">█捣人[dáorén]——欺骗,骗人。</p><p class="ql-block">█得劲[dé jin]——舒服,美,爽。河南比较有代表的方言,全省通用。</p><p class="ql-block">█嘚儿[déir]——赶牲口的口令,前进。</p><p class="ql-block">█扽着脸[dénzhe lián]——表情严肃。例:谁惹你了,一上午都扽着脸?</p><p class="ql-block">█扽直[dèn]——拉直。例:来,咱俩把这块布扽直。</p><p class="ql-block">█滴溜[dí liú]——提,拿,吊。例:把这条鱼滴溜到梁上。</p><p class="ql-block">█滴星儿[dī xíngr]——下小雨,一般指下大雨的前兆。</p><p class="ql-block">█地道[dì dao]——纯正,正宗。</p><p class="ql-block">█底[diá]——底下。床底,桥底,树底。</p><p class="ql-block">█地走[dià zou]——步行。</p><p class="ql-block">█屌儿郎当[diáo èr láng dang]——不修边幅,狼狈不堪。</p><p class="ql-block">█屌[diáo kuìr]——屌样。熟人之间开玩笑的搭讪。</p><p class="ql-block">█懂[dóng]——弄。例:收拾东西懂了一身灰。你就是个懂将。</p><p class="ql-block">█嘟噜[dū lu]——1.数落。例:孩子考不好父母就嘟噜个没完。2.形容多。葡萄长得好,一嘟噜一嘟噜的。</p><p class="ql-block">█毒气[dú qi]——厉害。例:这摩托车怪毒气,跑哩真快。</p><p class="ql-block">█肚么脐[dù mo qí]——肚脐。</p><p class="ql-block">█短[duān]——小气,不仗义。</p><p class="ql-block">█短弓[duàn gong]——弹弓。</p><p class="ql-block">█怼[duí]——这个是襄城县的万能动词,做什么都可以叫怼。例:今黑喝酒不好?怼吧!</p><p class="ql-block">█怼大笛[duì dà dí]——吹大笛,吹牛皮,说大话。</p><p class="ql-block">█墩儿[dūnr]——小板凳。</p><p class="ql-block">【E】</p><p class="ql-block">█恶[ē]——厉害。例:那家伙可恶,最好别惹他。</p><p class="ql-block">█恶水[ē shuì]——刷锅之后的废水。</p><p class="ql-block">█恶水缸[ē shuì gāng]——盛费水的缸,引申为诉苦的地方、处理杂事的地方。例:办公室就是个恶水缸,谁有事都找办公室。</p><p class="ql-block">█尔乎[ér hu]——搭理,招惹。例:他脾气不好,都别尔乎他。</p><p class="ql-block">█二杆儿[èr gānr]——不聪明,傻子。</p><p class="ql-block">█二乎[èr hu]——脾气、行为不正常。也作二二乎乎。</p><p class="ql-block">【F】</p><p class="ql-block">█发摆子[fā bǎi zi]——疟疾,一种传染病,发病时忽冷忽热打寒战。</p><p class="ql-block">█翻布棱儿[fān bú léngr]——翻身,翻转一圈。</p><p class="ql-block">█嬎蛋[fàn dàn]——下蛋。例:快来看,咱们家的老母鸡嬎蛋了。</p><p class="ql-block">█犯甩[fàn shuái]——不听话,过分表现而让人看不惯。例:小明再犯甩了就揍他一顿。</p><p class="ql-block">█方[fāng]——对人不吉利。例:离这小媳妇远点,她把丈夫都方死了。</p><p class="ql-block">█非[fī]——就(逆反地说)。例:这事你不让我给他说,我非说。</p><p class="ql-block">█飞机[fī jī]——飞机。</p><p class="ql-block">█费手[fì shou]——淘气,乱拿东西,手不闲着。</p><p class="ql-block">【G】</p><p class="ql-block">█尕妞儿[gá niur]——雅致,洋气。例:你们人家出去了一趟,回来打扮得多尕妞。</p><p class="ql-block">█隔[gāi]——隔离,隔开。</p><p class="ql-block">█干馃子[gān guó zi]——油炸食物,也作干果子,也有个别地方叫焦化儿。</p><p class="ql-block">█赶衬[gán chèn]——时间紧张,让人紧张。</p><p class="ql-block">█搞价[gáojià]——砍件,讨价还价。</p><p class="ql-block">█咯白[gē bai]——物品因粘连在一起而发硬。</p><p class="ql-block">█咯叨[gē dāo]——事多,事稠,发牢骚。</p><p class="ql-block">█旮旯(gē laor]——墙角。</p><p class="ql-block">█胳老肢儿[gē lao zhi er]——腋窝,胳肢窝。</p><p class="ql-block">█搁一坨[gē yī tuó]——把物品放一块。</p><p class="ql-block">█个寥[gé liao]——古怪,倔。</p><p class="ql-block">█疙檩[gé lin]——田地里垒起来的田埂、田畦。</p><p class="ql-block">█搁气[gé qi]——吵架,生气。你们兄弟俩又搁气哩。</p><p class="ql-block">█咯意蛋[gé yì dan]——所做出的行为让人很生气。</p><p class="ql-block">█咯意人[gé yì ren]——恶心人,惹人烦。</p><p class="ql-block">█咯寨儿[gé zhair]——伤口起皮,食物碎片。油咯寨儿,疮咯寨儿,馍咯寨儿。</p><p class="ql-block">█葛针[gé zhēn]——树枝上的刺。例:花椒树上长满了葛针,注意别扎住了。</p><p class="ql-block">█搁支[gé zhi]——来回挠使人发痒。例:再不听话我就搁支你。</p><p class="ql-block">█搁住老[gé zhù lao]——不值得,犯不上。也称“搁不住”。</p><p class="ql-block">█艮[gèn]——咬不动,嚼不烂;语气上没弹性,没余地。这梨还没熟秀,可艮。</p><p class="ql-block">█艮不着[gèn bú zhuo]——东西太高或太远,够不着。</p><p class="ql-block">█跟盖儿[gēn gair]——身边,身旁,跟前。</p><p class="ql-block">█谷堆[gū zui]——蹲着。</p><p class="ql-block">█顾月儿[gù yuèr]——顾意。</p><p class="ql-block">█怪[guài]——厉害。例:邻居家的儿子可怪,听说当大官了。</p><p class="ql-block">█拐弯儿抹角儿[guái wānr mò jiór]——说话绕弯,不直截了当。</p><p class="ql-block">█光肚儿[guāng du er]——不穿衣服,裸体。</p><p class="ql-block">█光棍儿[guāng gúnr]——单身汉;有点小本事,现眼。</p><p class="ql-block">█光年[guāng nian]——光滑。与“枯楚”相对。</p><p class="ql-block">█国家[guē jià]——国家。</p><p class="ql-block">█诡谲[guǐjué]——显摆,臭美。例:一会儿可把新衣裳懂脏了,你不诡谲了吧。</p><p class="ql-block">█诡诈[guǐzhà]——炫耀,臭美。例:穿件新衣裳,也不着你诡诈啥哩。</p>