<p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 乡音是一首歌。每当在异地遇到老乡,我们会因口音相同而倍感亲切;每当与亲友电话聊天,我们会情不自禁地拉起家常;每当踏上老家故土,我们仿佛又回到了童年时代。每一刻,岁月之河都在指间流淌,乡音则如潺潺流水之声,穿越时空,经久不息。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">一、方言使用现状</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 近几十年来,随着经济社会的快速发展,农村与城市、内陆与沿海之间的交往联系十分密切,人口迁移、外出务工、进城读书等现象非常普遍。以前热热闹闹的村庄,现在变得越来越宁静,甚至有点冷寂萧条。如今,农村常驻人口日益减少,越来越多的青壮年及大学生常年在外。村里能见到的绝大多数是中老年人以及留守儿童。年长者之间的口头语言尚以本地方言为主,但讲普通话也司空见惯。九零后、零零后及一零后所受语言教育则是清一色的普通话。父母与儿女、祖辈与孙辈之间的对话语言基本上是普通话。特别是随着QQ、微信、智能手机、自媒体的兴起,人们之间面对面的口头交流越来越少。只有逢年过节、置办酒席等特殊时期,村里的男女老少和外出的村民才会相对集中,口语方言才会重新拾起。长此以往,可以预见,老家方言将逐渐被搁置、被淡忘,变得陌生、遥远。今后出生的人将很难听懂口头土话,更不用说表达使用了。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 鉴于此,本文以鹿冈、沿陂、潭城、坑田、佐龙、八江、古县、七都、恩江等相邻乡镇方言为研究对象,尝试整理记录一些祖祖辈辈流传至今的永丰方言,对其内在规律进行探讨总结,以期为说好家乡话、传承本土方言尽一点绵薄之力。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">二、主要规律特点</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 一方水土养一方人。鹿冈、沿陂、潭城等乡镇地处赣中,林木茂盛、水系丰富,村村相连、路路相通,乃宜居宜游的美丽乡村。这里属于传统俗称的下永丰,地势平坦,民风纯朴。人们说着极其相似的方言,口音浓厚且独特,与上永丰的方言区别明显。经过几百年的融合发展,这几个乡镇的方言虽然吸收了隔壁县、乡的语言元素和普通话用词,但在语音、语法、词汇等方面依旧富有个性,辨识度高。换言之,其内核本质始终不变,地域性特征仍然保留。由于一些方言没有对应的汉字,或者有对应汉字但发音特殊,本文只能用相近拼音或模拟音节“写”出来,仅供发音参考。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(一)发音规律</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 1.没有卷舌音、翘舌音</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> zh、ch、sh读成z、c、s,例如:榨(zha→za),桌(zhuo→zuo),炒(chao→cao),春(chun→cun),师(shi→si),瘦(shou→sou)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> r音一般读l音,如:日(ri→li)、扰(rao→lao)、如(ru→lu);“任、仁、忍、人、认”均读lin;“荣、容”读leng。有时读y音,如:热(re→ye)、染(ran→yan)、让(rang→yong)、融(rong→yong)、仍(reng→yeng)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 2.鼻音前移</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 后鼻音改为前鼻音发音。如:冰(bing→bin)、层(ceng→cen)、等(deng→den)、京(jing→jin)、龄(ling→lin)、能(neng→nen)、苹(ping→pin)、情(qing→qin)、星(xing→xin)、英(ying→yin)、曾(zeng→zen)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 3.韵母变化</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 纯韵母ai、an、ao、en、ou加ng音(ng类似读“嗯”),其中ai读ng'ai,如:矮、艾,或读ng'uai,如:爱;an读ng'uan,如:安、暗、岸;ao读ng'ao,如:凹、傲、澳;en读ng'ien,如:恩;ou读ng'iou,如:欧、藕、呕。an在g后面读uan,如:感、赶、秆、干、赣。有时a读ai,如:袜、挖、八,或ai读a,如:百。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> ong变成eng(发ng音),如:从、聪、懂、冻、功、工、空、孔、笼、农、童、通、送、宋、永、用、粽、总;iong也读ieng,如:穷、熊、胸、雄,或读iang,如:兄。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> ing音常读成iang音,如:丙(biang)、叮(diang)、命(miang)、平(piang)、听(tiang),再如:饼、钉、精、明、请、厅、姓,或读成ang音,如:影、赢、萤。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> eng在一些k、l、p后读ang,如:坑、冷、彭;在一些sh后也读ang,如:生、甥、牲。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> ang音读成ong音,如:榜(bong)、防(fong)、莽(mong)、乓(pong)、望(wong),再如:帮、绑、挡、档、房、方、冈、港、杭、行、康、抗、狼、廊、胖、杨、阳、王、忘。ang在i后也读成ong,如:酱(jiong)、枪(qiong),再如:姜、奖、强、抢、疆、将。uang简化为ong,如:装、庄、双、霜、床、窗。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> e音读a音,如:册、隔、格、客、也、夜、野、爷;读o音,如:各(go)、河(ho)、壳(ko),再如:哥、个、歌、可、课、科、么;读ei音,如:测(cei)、克(kei)、塞(sei),再如:得、侧、革、刻、色、特;读ng'o音,如:饿、鹅、鳄;读uo音,如:割、鸽、合、盒、乐。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> ei在声母b、f、m、p、w后面读i,如:背、辈、飞、眉、陪、为。ui中的“ei”音也弱读为“i”音,如:贵、桂、规、柜、龟、亏。ü读i,如:旅、女、娶、徐、需、圩、余、雨、芋。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 4.声母变化</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 部分yan音读成ng’an,如:眼、颜;ya音读成ng’a,如:牙、芽,或读ng’ai,如:压、崖。wo、wai、yan有时分别读ng'o、ng’ai、ng’an,如:我、外、晏。b音可读p音,如:部、步、爆、雹、鼻、别、败。c音常读成t音,如:除、处、初、厨、触;有时读d,如:凑。d音常读成t音,如:但、弟、地、敌、笛、第。部分die音发tie音,如:碟、叠、蝶。h音常读成f音,如:婚、火、湖、虎、壶、花、华、怀、坏、皇、荒、谎;读w音,如:换、还、欢、镬、糊、话。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> chuan读tuan,如:川、窜、传。jiu读qiu,如:舅、旧、就。li念di,如:梨、李、力、立、礼、历、厘、厉、璃。liu读diu,如:刘、留、流、六、柳;liao、lian中的l也常读d,如:廖、料、连、莲。shu读fu,如:叔、书、树、熟、鼠。shi读xi,如:是、市、湿、实。tao可读hao,如:桃、讨。zhi读ji,如:只、纸、指,或读qi,如:直、植、侄。有些zi读si,如:自、字。zhu读du,如:猪、竹、煮、珠、祝、烛,唯独“住、柱、助”三个读tu。zhuan、zuan读duan,如:砖、转、专。zui读cui,如:罪。zuo读cuo,如:坐、座、昨。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 5.声母、韵母同时变化</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> bei读pi,如:倍、被、备。chou读qiu,如:抽、丑、愁、臭、仇。chi读ta,如:尺、赤。jiao读gao,如:教、交、较、觉、胶、跤。jia读ga,如:家、加、假、价、嫁、架。jie读gai,如:解、界、街、戒、阶。ju读qiu,如:局、菊。xia读ha,如:吓、下、虾、厦,或读hai,如:狭、峡、瞎。xian读han,如:咸、闲、衔。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> cheng、ceng、chen、cen读qin,如:陈、沉、尘、成、城、程、诚、承、惩、秤。chong读teng,如:重、冲、充、虫、囱。dong读teng,如:洞、动。gong读jeng,如:供、龚。hong读feng,如:红、洪、哄。zhong读成deng,如:中、种、钟、忠、肿,有些读teng,如:重。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 如上,ang发ong音,韵母同时变化。cang、chang读tong,如:仓、苍、唱、长、昌、场、厂、肠;tang读hong,如:堂、汤、糖、塘;zhang读dong,如:张、长、掌、章、涨、樟、帐、账,有些读tong,如:杖、丈;jiang读xiong,如:匠,或读gong,如:江、讲、降;shang读xiong,如:上、商、伤、裳。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> h音发w音,韵母同时变化,如:滑(wai)、黄(wong)、簧(wong)、禾(wo)、横(wang)、唤(wai)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> sh音常读为x音,韵母同时变化。上述shang即如此。shan→xian,如:扇、鳝、膳;shao→xiao,如:烧、少、稍;sheng、shen→xin,如:升、绳、身、深、神、伸、申、婶;sheng读yang,如:剩、胜;she→xia,如:社、蛇、射、舍、赊,或读xie,如:设、舌;shi→xia,如:石;shou→xiu,如:手、守、收、寿、首、受。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> shui读fu,如:水、税。sui读xi,如:岁、随、髓。“他、她、它”均读gei。teng读hen,如:藤。zhao读dou,如:照、招。zhe读dei,如:浙、折、哲。zheng读jin,如:正、证、政、蒸。zhou读jiu,如:昼、帚、州、周。zui可读ji,如:嘴、醉。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 6.重叠音节</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 前音读第一声,后音读第四声,如:呀亚(爷爷)、巴坝(爸爸)、波簸(鸡蛋)、捞烙(总是)。教婴幼儿说话时也经常使用重叠音,如:掐恰(吃)、溜六(肉)、毛冒(帽)、该盖(街)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 7.声调变化</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 变调现象多,例如:变、带、兔、太、汽、票、桥、线、跳、灶等,一般读第一声;饭、路、利、汗、汉、冒、帽等,一般读第二声;人称代词“我、你、他、她、它”,读第二声。很多音调属于约定俗成、口口相传,如:一、北、谷、雪、发、铁、屋(平而短促)。通过不同声调来区分含义、词性、语气,如:jin是(总是,第三、一声)、jin xi(故意,均第一声);脚车嘚(自行车,车为第一声)、车水(用水桶等工具取水,车为第二声)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 8.特有发音</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 发音附加音节,出现异化。en读成ien,如:根、跟、更、耕、羹、肯、恳。ou读成iou,如:口、扣、抠、狗、够、沟、后、猴、喉。“头、偷、豆”均读hiou。附加ng音,如:鱼(ng'ei)、腌(ng'ao)、硬(ng'ang)。上述韵母ong音似eng,但听起来更像ng,发音很特别,如:公。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> tia音,如:踢、提。bia音,如:壁。dia音,如:爹、栎。lia音,如:惹。diang音,如:领、岭、零。diong音,如:两、梁、量、良、粮、凉。hui读fi,如:回、辉、惠、灰、会、汇、悔、恢。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> go音,如:角。ho音,如:学、ho细人(背小孩)。xio音,如:xio人(骗人)、xio嘚(勺子)、削(xio)皮。jio音,如:脚。yio音,如:约、岳。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 关于uai音,普通话有chuai、guai、huai、kuai、shuai。永丰方言中,该、钙也是guai音,海、害是huai音,开、楷是kuai音。另外还有buai 、cuai、duai、muai、tuai、zuai音,如:buai饭(做饭)、buai手机(玩手机)、妹(muai)嘚(妹妹)、发zuai(发瘟),再如:菜、戴、台、胎、再。有些声母也跟着改变,如:代、贷(均读tuai)、袋(huai)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> (</span><b style="font-size: 20px;">二)用语特点</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 1.助词、副词用法</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> “的”字用“个”(go音)代替,如:甜个、短个、你个老兄(你的哥哥)。疑问句结尾用“么”(mo音),不用“吗”,如:好玩么?用单个字“冇”(mao音),如:作业交了冇?</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> “嘚、子、里(di音)、哩”用作物体、动物、人名、称呼等名词的后缀,一般为使用习惯,无实质含义,如:燕嘚(燕子)、叔嘚(叔父)、小英嘚(小英)、糖子(糖果)、芋子(芋头)、边里(边上)、背里(背面)、叶哩(叶子)、帐哩(帐子)。其中,“嘚”使用最广泛。哩,另同“了”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 2.音、义不一致</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 同义不同音。对于表示复数的“们”,第一人称用da,其他人称都用ji,如:我da(我们)、你ji(你们)、佢 ji(他们、她们、它们)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 同音不同义。da表示“条、个、块、辆、只”等各种数量意思,如:一da羊(一只羊)、六da月饼(六块月饼)、十da牛(十头牛)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 3.吃喝不分</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 一律用“吃”(读qia,类似“恰”音),如:吃饭、吃肉、吃水、吃汤、吃酒、吃醉、吃烟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 吃落,指“有口福”;吃价、吃香,指“优秀、受欢迎”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 4.一词多义</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 打,“放”的意思,如:打雷公(打雷)、打爆筒(放鞭炮);“制作”,如:打家具;其他意思,如:打糊话(乱说话)、打夜作(晚上不休息)。dang(第三声),指“拔毛、清理”,如:dang鸡、dang病(治病)。着(duo音),如:着衣裳(穿衣服)、着哩苹果(长了苹果)、着力(用力);着(tuo音),如:点着。guang(第二声),指“茎、杆、树干”。几,指“什么、多少”,如:几多;指“多么”,如:几好。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 5.特殊表达</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 雌性家禽牲畜用“婆”,如:鸡婆、狗婆;雄性家禽用“公”,如:鸭公、鹅公;雄性牲畜用“牯”,如:猪牯、猫牯、牛牯。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> “脑”代表一截物体或物体的一头,如:菜脑(菜头)、脚指脑(脚指头)、烟脑(烟头)、砖脑(砖头)。鼓,代表凸出物,如:石脑鼓(石头)、拳脑鼓(拳头)、铁脑鼓(膝盖)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 在动词后面用mong,表动作发生或完成,相当于“了、掉、完”,如:累mong一年(累了一年)、抢mong两个红包(抢了两个红包)、抢mong哩(抢掉了)、死mong哩(死掉了)、演mong哩(演完了)。用da表“一下”,如:问da(问一下)。用“杀(sai)”,意思是“极了、到顶”,如:笑杀哩。用dang,意思是“好”,如:开dang证明。常用“跟”表示“为、和”,用“回”代替“次”,如:“跟快递哥点赞”、“上回去哩吉安跟赣州”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 其他习惯表达,如:地下(地上)、跳起(起床)、把家(持家)、扤饭(做饭)、落雨(下雨)、落雪(下雪)、气多(唠叨)、梳脑(梳头)、行路(走路)、行亲(走亲)、做屋(做房)、岭上(山上)、锁匙(钥匙)、番薯(南瓜)、爬甲(螃蟹),脚鱼(甲鱼)、眼滴(眼泪)、水鞋底(鞋垫)、困觉(睡觉)、粘梦(做梦)、弦上(边上)、话事(说话)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">三、常用字、词、句</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 下面收集列举了一些生活中常见的字、词、句,它们与普通话的发音、表达均差别较大。列举字、词时,左边是方言或方言的拼音,右边是对应的普通话,括号里为方言发音。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(一)名词</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 1.称呼类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 婆婆-奶奶,丈(tong)婆-丈母娘,外公(ng'ai geng),公婆-夫妻,咿呀-妈妈,爷(ya),大(hai)爸-大伯,大jia-大妈,叔(xiu)叔,舅妈(qiu mong),细人(lin)/细嘚/伢(ng'a)嘚-小孩,佬da-年长男人,婆da-年长妇女,相(xiong)人-妇女,崽女-儿女,侄(qi)子-侄子,新人-新娘,新妇-媳妇,姑丈(tong)-女婿,姐(ji)姐,老弟(ti)-弟弟,亲tao-亲戚,生客(sang ka),后(hiou)生-青年,欧阳(ng'iou yong)修</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 2.生活用品类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 衣裳(xiong)/衫嘚-衣服,衫袖(jiu),粘肉(liu)衣-内衣,布lan-棉袄,鞋( hai),洗面巾-毛巾,杯(bi)嘚,面椅-睡椅,枕(jin)脑-枕头,被(pi)窝-被子,毛絮-棉絮,脑梳(si)-梳子,圈箍皮嘚-橡皮筋,插座(cai cuo),电(tian)泡嘚-灯泡,绳(xin)嘚,纸(ji)哩,墨汁(mei ji ),ten嘚-手镯,颈(jiang)箍-项圈,蜡烛(lai du)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 3.工具类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 铁锤(tu),锄头(jio hiou),毛镰(dian)-柴刀,翘铲-铁锹,篮盘(puan)-土箕,水桶(fu teng),ng嘚/han嘚-小缸,jiang-中缸,pang-大缸,针(jin),尺(ta)嘚,锯(gei),胶(gao)水,钉(diang)嘚,竹竿(du gao),轿车(qiao ta),轮船(xuan),电动(teng)车,气筒(teng),衣架(ga)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 4.与房子有关的</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 屋里(di)-家里,间(gan)嘚-杂物间,祠堂(si hong),正厅(jin tiang),上房(xiong fong),灶下(ha)-厨房,镬(wo)-锅,抹(mo)布,扫帚(jiu),橱(tu),抽(qiu)屉,车(ta)库,阳台(tuai),地(ti)板,纱窗(sa cong),门卫(wi)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 5.与时间有关的</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 今日(li),昨(cuo)日,向(xiong)前日-大前天,早间-早上,上昼(jiu)-上午,下昼-下午,晏(ng'an)昼/昼间-午间,日升(xin)-白天,晡升/夜(ya)晡-夜晚,dian嘚-现在,先间-刚才,打头-起初,背(bi)里-后来,初六(tu diu),立冬(di deng),清明(qiang miang),热(ye)天,冷(lang)天,正月(dang ng'ue),旧(qiu)年-去年,周岁(jiu xi),细间哩-小时候</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 6.与地点有关的</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 南昌(tong),杭州(hong jiu),永(yeng)丰,乐安(luo ng'uan),dian脑-里头,东(deng)面,中(deng)间,壁(bia)里-里边,旁(wang)边,乡镇(xiong jin),鹿冈(gong),沿陂(yuan bi),潭城(qin),坑(kang)田,佐龙(dieng),八江(bai gong),古县(xuan),七都(du),恩(ng'en)江古城</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 7.与人体有关的</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 身(xin)体,脑壳(ko)-头,面、面皮-脸,眉(mi)毛,眼珠(ng'an du)-眼睛,嘴(ji),舌(xie)里-舌头,牙齿(ng'a qi),肩脑鼓-肩,手指(xiu ji)脑-手指,脚(jio)爪-脚趾甲,肠(tong)嘚,夹(gai)毛-腋毛,鼻(pi)淋-鼻涕,哭xin-爱哭的人,筒内(teng nen)/心内-心里</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 8.食物类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 猪肉(du liu),精(jiang)肉-瘦肉,白菜(pa cuai),ng菜-空心菜,葫(fu)嘚,辣(lai)子-辣椒,豆(hiou)腐,薯(fu)嘚-红薯,芋子糊(wu),包黍(xiu)-玉米,蔗梗(za guang)-甘蔗,雪梨(di),柑(guan)嘚-桔子,桃(hao)嘚,杨梅(yong mi),香(xiong)圆-柚子,花生(fua sen),竹笋(du xin),圪(ga)圪 /波波-鸡蛋,汤(hong)粉,酸酒-米醋,霉鱼(mi ng'ei),麻糍(si),蛋(tan)糕,粮食(diong xi)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 9.动植物类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 头牲(sang)-家禽牲畜,鸭(ng'a)嘚,蝴蝶(fu tie),空甲(keng gai)-蜻蜓,翼甲-翅膀,蚊(men)子,sei婆-虱子,喳嘚-蝉,檐乌佬-蝙蝠,cai婆-蟑螂,老虎(fu),老鼠(fu)嘚,狗(giou)牯-公狗,猫(miao)嘚,蛇(xia),虾(ha)子,奸鸟(gan diao)嘚-麻雀,鲩(wan)嘚-草鱼,鲤(di)嘚,大(hai)脑-雄鱼,鲗(zei)鱼-鲫鱼,鲢(dian)嘚,毛鳝(xian)-黄鳝,黄(wong)鳅-泥鳅,蛤(han)蟆-青蛙,老蛤(guo)-田鸡,烙/辣嘚-毛毛虫,土蚯-蚯蚓,杉树(sa fu),樟(dong)树,木子-油茶果</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 10.其他名词</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 日(li)头-太阳,月光(gong)-月亮,guai lai-脏物,灰尘(fi qin),名字(miang si),学堂(ho tong),校长(hao dong),广场(gong tong)舞,药(yio),丸(yuan)嘚-药,票嘚-钱,壳嘚-硬币,国(gui)庆,微(wi)信,流(diu)量,网(wong)店</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(二)动词</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 1.生产类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 操田-犁田,栽禾(wo)-插秧,yan肥(fi)-施肥,割(guo)禾-割稻子,晒(sa)谷,guai米-碾米,作田-种田,作菜-种菜,干塘(guan hong)-放掉水,作干-少雨缺水,剁柴(sai)-砍柴,眏(yang)牛-放牛,zei草-拔草</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 2.生活类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 烤(gao)酒-酿酒,筛(sai)酒-倒酒,啜(tuo)酒,唤(wai)客-叫客人来,扤(wu)菜-做菜,ca菜-择菜,掇(duo)菜-端菜,攲(qie)菜-夹菜,舀饭-盛饭,饫(yi)饭-喂饭,供(jeng)饭,供鸡-养鸡,鼓粽(zeng)-包粽子,die瓜嘚-生醋拌瓜,屙(wo)尿-拉尿,绽(dan)扣(kiou)子-缝扣子,根(gien)鞋-系鞋带,听话(tiang wa),话老婆-找老婆,做事(zi si),tou天-聊天,佮伙(guo fuo)-合伙,上火(fuo),斗闹/讲口(gong kiou)-吵口,口干-口渴,膈(gei)人-担心,习得(dei)-懂得,晓得-知道,发滚-发烫,烧(xiao)手/烙(luo)手-烫手,泄肚-拉肚子,作脾气-闹脾气,tong/hong口-漱口,剃脑-理发,bi嘴-亲嘴,怀(wai)细人-怀孕,打tin-打盹,困着(kuo tuo)-睡着,还账(wan dong),收费(xiu fi),cao雨(yi)-淋雨,挣(can)票嘚-挣钱,演文-拘谨</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 3.动作类</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 坐(cuo),抬(duai),跺(dun)脚,遮(da)火-烤火,撑(qiang)伞,畀(bai)东西-给东西,摘(za),掟(diang)-扔,斢(tiao)-换,bang-拉,teng-推,tiao-晃,xieng/deng-撞,liong-抖,跍(gu)-蹲,lao-看,压(za/ng'ai),捉住(zuo tu)-抓住,cen住-按住,捏(nen)紧,短(dun)车-拦车,jiu紧-拧紧,脱色(huo sei),拗(ng'ao)脱-折断,捧(beng),hao起来-仰起来,偋开(bang kuai)-藏住,qin事-找事,落来-下来,xia-扛,ho-背,菢(pao)-孵,界(gai)出来-溢出来,较(gao)da-试一下,晏到-晚到,转去(duan qie)-回去</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 4.文娱等其他</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 读书(tu fu),上课(xiong ko),听写(tiang xia),当街(dong gai)-上街,健(qian)身,滑(wai)冰,玩(wai),借(jia),lie/piao-玩,唱歌(tong go),刷(suo)抖音,养(yong)狗,看电视(kuan tian si),喜欢(wuan),节省(sang),天光-天亮,ya雷婆-闪电,戴(duai)口罩,隔(ga)离,不是(xi),吞(hen),咬(ng'ai),嚼(qiao),ng'an脚-硌脚,跌鼓-丢脸,劳烦(wan)-谢谢</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(三)形容词</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 长(tong)-高,壮(zong)-胖,mang-长,lang-短,大(hai),细-小,轻(qiang),熊(xieng)-丑,奸-精明,xia xin/xia gao-勤劳,老zai-老练,sai qiang-利索,pie tuo-爽快,活溜(fuo diu)/活tao-灵活,直(qi)tao-直率,横(wang)bang-不讲理,揪韧(lin)-固执,邋遢(lai dai),醒个(xiang go)-活的,lia-脏,ya光-亮眼、闪光,腥(xiang),淡(tan),青(qiang),绿(diu),快-锋利,美(mi)满</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(四)副词</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 蛮-很,快嘀-快点,老老-经常,kuai lai-到处,足够(jiu giou),冇(mao),不着(tuo)-不用,啻(ta)怕-恐怕、也许,真(jin)噶/yin ji-很、非常,yeng lan/din men-仍然,hei个-正在,几间-几时,man di-等会,早就(qiu),一下嘚-一下子,好dang-好好,当嘚-好像,慢慢哩-慢慢地</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(五)代词、连词</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 我da-我们,你ji-你们,佢(gei)-他、她、它,自家-自己,别(pie)人,nai-谁,啥(xia)个-什么,qiang long-怎样,di long-这样,go long-那样,diu-这,go-那,di边-这边,guai边-那边,那里(nen di),哪(nao/nai),hei哪-在哪,打哪-从哪,不过(gu),因为(wi)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> </span><b style="font-size: 20px;">(六)数词、量词</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 一垛-一块,两件(diong qian),三百(ba),四lao-四种,ng粒(di)-五粒,六亩(miao),七zeng-七堆,八部(pu),九位(wi),十克(xi kei),第(ti)二,几重(teng)-多重,一fu 嘚-很少,一xin gan-很多</span></p> <p class="ql-block"><b style="font-size: 20px;"> (七)对话示例</b></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 1.--qin lao si,qia li fan mao?(陈老师,吃了饭没有)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --qiu xian gan qia dei。(就刚才吃的)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 2.--ya bu wu xia go cuai?(晚上做什么菜)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --lai zi cao liu、jin bo bo、hiou go。(辣椒炒肉、蒸鸡蛋、豆角)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 3.--di da jiu mo lai lie mo?(这个周末来玩么)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --tong nen din men yao ga ban,bu han dei。(厂里仍然要加班,不得闲)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 4.--lu gong deng ho hei nao?(鹿冈中学在哪)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --xiong hiou cun wang bian。(上头村旁边)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 5.--miang li wi luo yi。(明天会下雨)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --di qiu li,hai xi jin ga ye。(立秋了,还是非常热)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 6.--tei pie guan xia!(谢谢)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --bu tuo go long kei qi。(不用那么客气)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 7.--gei go xi lin ji hai li?(她的小孩多大了)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --ha buan nian tu xiao ho。(下半年读小学)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 8.--cuai xi tong qiang long hang?(菜市场怎么走)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --xiu ji dao hong fong pian。(手机导航方便)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 9.--ti ha man lia,xiu xi ha。(地面很脏,收拾下)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --mao xi gan,yi qi mong。(没有时间,一直忙)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 10.--ng'o da ji gan fi qie?(我们什么时候回去)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --ji xia go,man di zuai wa。(急什么,等会再说)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> 11.--ni ji fua da nao gu jie?(你计划在哪过节)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 20px;"> --ta pa xi tong po wu di。(可能是丈母娘家里)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> </span><b style="font-size:20px;">四、结束语</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 地方方言是口头交流的工具,也是地域文化的体现和载体。学好普通话,讲好用好普通话固然十分重要。但作为赣语系的重要组成部分,永丰方言推动了当地经济社会的发展,促进了语言文化的多样性,因此不能够也不应该被忽视,更不能成为纯粹的历史记忆。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;"> 乡音未改鬓毛催。人们常说乡愁,乡愁是什么呢,无非是山水、草木,是亲人、伙伴,是从小听到老的土话、乡音。但愿永丰方言能够继续地地道道地说下去,常在耳畔萦绕。</span></p>